به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: شهید آیت‌الله رئیسی همان قدر که در عرصه سیاست و تحقق دولت مردمی موفق بود در ساحت علم و اندیشه نیز تجربه‌ای پربار داشت و نه تنها خود اهل علم و علم آموزی بود بلکه در گفتار و در مقام عمل همواره تلاش می‌کرد تا اقشار مختلف را به سمت دانش‌اندوزی سوق دهد و خودش نیز به راستی چنین بود. از همان دوران نوجوانی با حوزه و دروس حوزوی مأنوس شده بود و پس از پایان دوران طلبگی، در دانشگاه این مسیر را ادامه داد. در این نوشتار مروری داریم کوتاه بر عمق و جلوه‌های علم و تحصیل در سیره شهید جمهور.
عالمی متواضع که هم در حوزه و هم در دانشگاه درس خواند
آیت‌الله رئیسی دوره مقدماتی را در حوزه علمیه مشهد و از جمله در مدرسه نواب و آیت‌الله موسوی‌نژاد گذراند. شهید جمهور همچنین سطوح متوسطه و عالیه تحصیلات حوزوی خود را در حوزه علمیه قم ادامه داد و در این مسیر از محضر آیات عظام مروی، فاضل هرندی، موسوی تهرانی، دوزدوزانی، ستوده، خزعلی، طاهری خرم‌آبادی، محقق داماد بهره‌مند شد؛ همچنین، برای تفسیر قرآن نیز از محضر آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله خزعلی بهره برد و در حوزه فلسفه نیز از محضر آیت‌الله «احمد بهشتی» و شهید مطهری بهره‌مند شد. برای نهج‌البلاغه نیز از درس آیت‌الله العظمی نوری همدانی استفاده کرد.
آیت الله رئیسی همچنین در حوزه علمیه تهران دروس خارج فقه و اصول را از محضر آیات عظام سید محمد حسن مرعشی شوشتری، سید محمود هاشمی شاهرودی، آقا مجتبی تهرانی و مقام معظم رهبری مدظله العالی، بهره مند شد.
اشراف کاملی به مباحث حقوقی با تلفیق نگاه حوزوی و دانشگاهی
شهید جمهور که تا پیش از ریاست‌جمهوری در حوزه‌های مختلف حقوقی فعالیت کرده و در این عرصه مسئولیت داشت، همواره تلاش می‌کرد مسائل قضایی را از دریچه توامان حوزوی و دانشگاهی بررسی کند، حضور و فعالیت‌های وی در جایگاه‌های مختلف شاهدی بر این مدعاست به ویژه در مقام دادستان و رئیس قوه قضاییه.
آیت‌الله رئیسی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی را از مدرسه (دانشگاه) عالی شهید مطهری کسب کرد.
آن شهید بزرگوار همچنین از مدرسه (دانشگاه) عالی شهید مطهری دکترای فقه و حقوق خصوصی خود را دریافت کرد. عنوان رساله دکتری او «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» بود.
شاگردان بسیاری زیر سایه شهید جمهور تربیت شدند
آیت‌الله رئیسی هرگز با درس و بحث خداحافظی نکرد و تلاش می‌کرد تا داشته‌های علمی خود را به مشتاقان ارایه دهد، لذا در این راستا طلاب و دانشجویان همواره از مباحث او بهره‌مند بودند.
در واقع آن شهید بزرگوار بنا به توصیه مکرر آیت الله مهدوی کنی و آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی مبنی بر حفظ ارتباط درسی خود با طلاب، از سال ۱۳۸۰ در مدارس علمیه تهران از جمله مدرسه مجد، مدرسه امیرالمومنین (علیه السلام)، مدرسه امام حسین (علیه‌السلام) و مدرسه مروی به تدریس در سطوح عالی حوزه و دروسی چون رسائل و مکاسب، و قواعد فقهی مشغول بود؛ همچنین پس از عزیمت به مشهد مقدس از ابتدای سال ۱۳۹۵ در مدرسه عالی نواب، به تدریس در موضوع «فقه وقف» پرداخت.
آیت الله رئیسی همچنین در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) و مدرسه عالی شهید مطهری و دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس دروس تخصصی فقه قضا، فقه اقتصاد، اصول فقه و قانون مدنی پرداخته بود.
کدام آثار از آیت‌الله رئیسی به یادگار ماند؟
شهید جمهور یک کتاب سه جلدی «تقریرات درس قواعد فقه» منتشر کرده است.
این کتاب‌ها شامل این موارد است:
- تقریرات قواعد فقه (بخش قضایی) در ۳۱۸ صفحه که در سال ۱۳۹۹ توسط بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی منتشر شد.
- تقریرات قواعد فقه (بخش اقتصادی) در ۲۷۲ صفحه که در سال ۱۳۹۸ توسط بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی منتشر شد.
-تقریرات قواعد فقه (بخش عبادی) در ۲۳۶ صفحه که در سال ۱۳۹۷ توسط بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی منتشر شد.
همچنین چهار اثر دیگر از شهید جمهور از جمله «ارث بی وارث در فقه و حقوق»، «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق»، «تقریرات وقف» و «سندی برای پیشرفت ایران: عدالت‌محور / مردم‌پایه / دانش‌بنیان / خانواده‌مدار» به زیور طبع آراسته شده است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- «ارث بی وارث در فقه و حقوق» در ۲۴۰ صفحه که در سال ۱۳۹۷ از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
- «تقریرات وقف» در ۵۴۸ صفحه که توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی در سال ۱۴۰۰ منتشر شد.
- «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» در ۲۷۲ صفحه که توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال ۱۳۹۸ منتشر شد.
- «سندی برای پیشرفت ایران: عدالت‌محور / مردم‌پایه / دانش‌بنیان / خانواده‌مدار» در ۲۵۰ صفحه که از سوی معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۱ منتشر شد.
البته تقدیر به گونه‌ای رقم خورد که کتاب «سیر تحول در نظارت و بازرسی» در زمان حیات آن شهید بزرگوار به زیور طبع آراسته نشود.
نگاهی به عناوین سخنرانی‌های شهید جمهور
- تعدد اسباب مسئولیت
- بیع فاسد و اقسام آن
- مفهوم رهن
- مدیریت کارآمد
- نظارت اثر بخش
- تأثیر متقابل تصمیمات قضایی و اقتصادی
- جایگاه نظارت و بازرسی در اسلام
- عدالت و تأثیر آن بر سبک زندگی
همچنین ده‌ها سخنرانی علمی در حوزه‌های اقتصادی، مدیریتی، اجتماعی و حقوقی و معرفتی در حوزه ها و دانشگاه‌ها و مراکز علمی و سمینارهای تخصصی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های کشور.
نگاهی گذرا به جلسه دفاع از رساله دکتری شهید جمهور
چاشنی پایانی این گزارش را هم از زبان خودشان بشنویم که در گفت وگویی در مورد تحصیلات‌اش صحبت می کند:
نظر شما