توصیه‌های آیت‌الله فاضل لنکرانی درباره حفظ بیت‌ المال

به گزارش خبرگزاری شبستان، صبح دوشنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۲، رئیس دیوان محاسبات استان قم و هیئت همراه، با حضور در دفتر آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی، با ایشان دیدار، و از توصیه‌های معظم له بهره مند شدند.
در ابتدای این دیدار، رئیس محترم دیوان محاسبات استان قم، گزارشی از فعالیت‌ها و برنامه‌های این نهاد ارائه داد.
آیت الله فاضل لنکرانی نیز با تقدیر و تشکّر از ایشان و همکارانشان، فرمودند: یکی از وظایف مهم حکومت اسلامی، مصون‌سازی بیت‌المال از دستبرد افراد ناصالح است. باید مقدار امکانات مالی کشور، موارد مصرف و کیفیت توزیع آن بین مردم، بسیار دقیق، منظم و شفاف باشد.
رفع بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در این باب، با عملی‌شدن آنچه که فقه ما درباره بیت المال گفته است محقق می‌شود.
معظم له در ادامه، با اشاره به برخی مشکلات اقتصادی مردم در استفاده از منابع عمومی، افزودند: متأسفانه الان دولت، به زحمت بیت المال را فقط در حقوق کارمندان و اندکی هم در عمران و آبادی کشور و مقداری هم در یارانه‌ها مصرف می‌کند؛ در حالی که دایره بیت المال وسیع‌تر از اینهاست و اگر درست مصرف شود و به دست اهلش برسد، یک فقیر و جوان بیکار و کسی که قدرت بر ازدواج نداشته باشد، نخواهیم داشت. یکی از آسیب‌های جدّی این بخش این است که بیت المال در برخی دولت‌ها در اختیار تعداد معدودی از افراد بوده است؛ به طوری که مردم عزیز ما حتی در گرفتن وام‌های خُرد از بانک‌ها دچار مشکل بوده‌اند.
آیت الله فاضل لنکرانی در بخش دیگری از این دیدار، چند توصیه مهم به رئیس دیوان محاسبات استان قم داشتند. توصیه اوّل ایشان درباره ضرورت پشتوانه علمی دینی درباره بیت المال بود. ایشان فرمودند: لازم است در دیوان محاسبات، راجع به بیت المال و کارآیی آن از نگاه دینی و فقهی، کار قوی علمی پژوهشی انجام شود ولو اینکه وظیفه اولیه شما نیست؛ بلکه خود دولت در مرحله کلان، باید چنین برنامه‌ای را با همکاری گروه‌های پژوهشی حوزه‌های علمیه داشته باشد. 
این مسأله اگر خوب تبیین گردد، مشخص می‌شود که یکی از ممیزات حکومت اسلامی از سایر حکومت‌ها، تأکید بر دقت در صرف بیت المال است؛ به این معنا که در حکومت اسلامی، از شخص اوّل حکومت تا ضعیف‌ترین افراد در دورترین روستاها، همگی در بیت المال به مقدار کارآیی خود و دایره فعالیت‌هایشان حق دارند.
استاد دروس خارج حوزه علمیه قم در ادامه، تأمین امنیت اقتصادی در جامعه را مرهون توجه به مصرف بیت المال دانسته و افزودند: همه باید توجه داشته باشند که یکی از نقاط تأمین امنیت جامعه، همین است؛ یعنی امنیت اجتماعی و اقتصادی جامعه، زمانی تأمین می‌شود و هنگامی اختلاس و کلاهبرداری و دزدی و قتل و غارت کم می‌شود که برای بیت المال برنامه درستی تنظیم کرده باشید. در نگاه کلان، باید در جلسات خود با رؤسای ادارات به آنها متذکر شوید که در صرف بیت المال بیشتر از مال شخصی خودشان احتیاط کنند، و با جلب اعتماد مردم، بر اقتدار کشور بیفزایند و امنیت در جامعه را افزایش دهند. به استاندار محترم باید پیشنهاد کرد جلساتی برای مسئولان تمام ادارات خصوصاً کسانی که بودجه دولت در اختیارشان هست و با امضای آنها بودجه جابجا می‌شود، برگزار گردد و عظمت و اهمیت حفظ بیت المال برای آنها روشن و توجیه علمی و دینی شوند.
معظم له در ادامه با اشاره به اختلاس‌های اخیر از بیت المال، و ضرورت برخورد جدّی با عاملان آن، فرمودند: شما ببینید اکنون سر و صدای چند اختلاس بزرگ در جامعه مطرح است که دل مردم را خون کرده است؛ امّا متأسفانه عکس العمل جدی از سوی مسئولان مشاهده نمی‌شود. این مطلب برای مردم قابل تحمل نیست. اختلاس یعنی دستبرد به حق هشتاد میلیون انسان در این جامعه؛ چرا فقط وقتی خبری در این باره در فضای مجازی منتشر می‌شود؛ مجبور می‌شوند موضع محدودی بگیرند و بعد تمام می‌شود؟!
این رویه، غلط است. مسئولان دولت اسلامی باید آن قدر حساسیتشان به بیت المال زیاد باشد که وقتی اختلاسی می‌شود، خوابش نبرد، و چنان با جدیت آن را دنبال کند و واکنش نشان بدهد که مردم، امیدوار شوند و متوجه گردند که اینها به حفظ بیت المال بیشتر از مال خودشان توجه دارند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام در بخش دیگری از توصیه‌های خود با اشاره به برخی فسادها در بعضی دولت‌ها، بیان داشتند: شما ملاحظه کنید این همه سال که دولت‌ها آمده‌اند و رفته‌اند، تازه می‌گویند درآمد وزارت نفت باید به خزانه برود! مردم می‌پرسند تاکنون این پول بیت المال کجا می‌رفته است؟! واقعاً انسان تعجب می‌کند که درآمدهای کلان ده‌ها شرکت در وزارت نفت در این ۴۰ سال کجا رفته است؟! از اولیات یک حکومت حتی اگر غیر دینی هم باشد، این است که برنامه و دستورالعمل دقیق برای تشخیص منابع درآمد و نظارت قوی بر نحوه توزیع و مصرف آن داشته باشد.
آیت الله فاضل لنکرانی، با ذکر برخی از خاطرات درباره دقت فراوان مرجع عالیقدر مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی، افزودند: در خاطرم هست یکی از شهرداران سابق تهران می‌خواست مبلغی از درآمد شهرداری تهران به بخشی از حوزه‌ علمیه بدهد. مرحوم آقای والد ما به او پیغام داده بودند که شما درآمد شهرداری تهران را باید برای شهر تهران مصرف کنی و حق نداری آن را در بیرون از تهران مصرف کنی. یا در مورد دیگری، رئیس یکی از دولت‌های پیشین به ونزوئلا رفته بود و تعهداتی به آنها داده بود. ایشان فرموده بودند با وجود آمار زیاد بیکاری بین جوانان ما، این تعهدات شرعاً جایز نیست و تمام این بودجه‌ای که به آنها تعهد داده است، اگر از ایران به آنجا منتقل شود، این فرد ضامن است! این فقه است، و این، همان دقتی که باید مسئولان دولت و نهادها داشته باشند.
ایشان با اشاره به بودجه‌های مصرف شده در جهت کمک به نیروهای مقاومت در خارج مرزهای ایران، فرمودند: بودجه‌هایی که برای حفظ کشور و تقویت بنیه مسلمین در برابر دشمن، مثل مدافعان حرم، یا تقویت حزب الله که نتیجه‌اش تقویت خود ایران و حفظ جان مسلمان‌ها است، و دولت با اجازه رهبری متعهد می‌شود، امری جداست. خداوند درجات شهید سلیمانی را بالا ببرد که با امکانات کم، فتنه داعش را از بین برد و الاّ داعش امروز در خیابان‌ها و منازل ما بود. در چنین مواردی صرف این بودجه ها، ضرورت دارد و بحثی در آن نیست و همه علما هم آن را قبول دارند؛ امّا زائد بر آن، باید در وهله اول برای مردم و جوانان کشور صرف شود. از آن طرف شما امروز به خوبی مشاهده می‌کنید که آمریکا، مالیات‌های اخذ شده از مردم خود را تماماً در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد تا منافع خاورمیانه را غارت کند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در پایان این دیدار، از برگزاری برخی همایش‌های پر هزینه در ایام آخر سال، انتقاد فرموده و بیان داشتند: نکته دیگری که باید تذکر دهم در مورد برگزاری برخی از همایش‌های بی‌خاصیت و پرهزینه در ایام آخر سال است. چرا برخی از نهادها و سازمان‌ها، دو سه ماه مانده به پایان سال، برای آن که بودجه‌شان تا آخر مصرف شود و به خزانه برنگردد، همایش‌های پر هزینه می‌گیرند و می‌گویند اگر مازاد را برگردانیم، سال بعد بودجه ما را کم می‌کنند.
واقعاً این قضیه باید حل شود. اگر مسئولی بودجه سازمان متبوعش را به مقدار ضرورت مصرف کرد و گفت که فلان مقدار اضافه آورده‌ام و باید به خزانه برگردد و صرف چنین همایش‌های بی‌خاصیتی نکرد، باید مورد تشویق قرار گیرد؛ نه آنکه بگویند این علامت بی‌عرضه‌گی توست که نتوانستی همه بودجه را مصرف کنی. پس اهتمام کنید همایش‌های دولتی را نیز سازماندهی کنید.