خبرگزاری شبستان، گروه دین و اندیشه، دکتر حمیده طائب، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در خصوص سنت حسنه وقف گفت: وقف یکی از سنت‌های زیبا در اسلام است که به معنای داشتن دید وسیع ، بلند نظری، از خودگذشتگی، ایثار، نگاه جمعی، دغدغه خیررسانی، پیشرفت و حرکت در راستای حذف موانع رشد در جامعه است و واقف کسی است که با دیدن مسائل جامعه با وقف دارایی خود برای حل آن گام بر می‌دارد.
وی ادامه داد: یک واقف در این اندیشه نیست که برکات و خیر وقف خود را در دنیا دریافت کند. چه بسا خیر این عمل او سال‌ها بعد و حتی پس از پایان عمرش آشکار شود، ولی اساسا چون وقف مبتنی بر منیت و خودخواهی نیست و تجارت واقف با خداست، برکت وقف او به میزان اخلاص او ادامه داشته و ذخیره آخرتی او خواهد شد.
دکتر طائب با ذکر این نکته که موضوع وقف در گفتمان توحیدی تاکیدی بر ادامه‌دار بودن زندگی در آخرت و محدود نبودن زندگی به این دنیای مادی و زودگذر است، تصریح کرد: وقف علاوه بر ابعاد دینی دارای اثرات اجتماعی فراوانی است. چراکه افراد یک جامعه همانند افراد ساکن در یک کشتی هستند که هر گام سازنده فردی در آن برای آینده همگان اثر بخش است.
حل مشکلات جامعه با کمک وقف
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه، سنت حسنه وقف در صورت معرفی درست و فرهنگ سازی، می‌تواند باعث تقویت پیوند مردم و مسئولین جامعه و در نتیجه حل مسائل و مشکلات و حرکت به سوی آینده‌ای بهتر شود افزود: با توجه به محدودیت منابع و ناتوانی مسئولین در اختصاص بودجه برای حل تمامی مسائل و حتی شناسایی همه مشکلات، مردم می توانند با شناسایی مسائل و ارائه راهکار از جمله وقف در پیشرفت جامعه ایفای نقش کنند.
وی ادامه داد: البته این مسئله بستگی به شرایط دارد. فرض بگیرید که در مسیر پر رفت و آمد مردم نیاز به یک آبسردکن باشد تا تشنگی آنان را برطرف کند و واقف با دیدن منظره تشنگی و نیازمندی رهگذران، به این مسئله پی برده و با وقف یک آبسردکن خدمت می‌کند؛ یا کسی فقر فرهنگی در یک منطقه را احساس کرده و برای نشر کتاب یا اختصاص مکانی برای گفتگوی موثر، مبلغی را وقف می‌کند و یا حتی بالاتر از آن کسی ثروت خود برای شرکت‌های دانش بنیان و تولید علم وقف می‌نماید.
دکتر طائب گفت: البته مثال در خصوص وقف بسیار زیاد است. بنابراین، هر جامعه‌ای دارای مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مربوط به خود است. چه بهتر که مردم در کنار مسئولین جامعه در صدد حل این مشکلات گام بردارند که یکی از این راه‌ها وقف است.
لزوم همکاری موثر رسانه‌ها و نخبگان در ترویج فرهنگ وقف
استاد دانشگاه تربیت مدرس درباره راهکارهای موثر برای ترویج فرهنگ وقف خاطرنشان کرد: برای ترویج فرهنگ وقف، نخبگان کشور یعنی افراد تاثیرگذار در جامعه مانند اساتید، معلمان، امامان جماعت، نویسندگان و هرکسی که تریبونی در اختیار دارد باید به معرفی جایگاه، احکام، فلسفه و شرایط وقف در جامعه بپردازد.
دکتر طائب با اشاره به اینکه در راه تبلیغ فرهنگ وقف باید بیشترین کمک را از رسانه‌ها گرفت، تاکید کرد: با ارائه گزارشات درباره وقف و معرفی موقوفات و فوائد آن باید فضای ذهنی جامعه را با این فرهنگ آشنا نمود و از سوی دیگر روحیه امید و اهمیت نقش مردم در ساخت و پیشرفت جامعه را به نمایش گذاشت. اما متاسفانه نقش رسانه در امیدآفرینی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. به طور نمونه هر روز آمار مرگ و ابتلائات کرونا در رسانه اعلام می‌شود اما اخبار مربوط به وقف و فوائد آن روزانه یا حداقل هفتگی به اطلاع مردم نمی‌رسد.
مقابله با پروژه اسلام هراسی غرب با کمک تبلیغ یک سنت اسلامی
استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: در دنیایی که برخی دولت‌ها با استثمار سایر ملت‌ها در راستای رسیدن به اهداف زیاده خواهانه و استعماری خود گام برداشته و پروژه اسلام هراسی را در پیش می‌گیرند و نسخه‌های دروغین از اسلام را ارائه می‌دهند، چرا ما از بلندنظری و ایثار و خیرخواهی مردمان خود سخن نگوییم و امکانی که اسلام برای نمایش روحیه ایثار و گذشتن از مال خود برای تحقق اهداف والای انسانی و جامعه سازی مطرح کرده را به نمایش نگذاریم.
وی ادامه داد: در عرصه امنیت مردم، عده ای نه فقط مال خود که جان خود را وقف می‌کنند و برخی به شهادت می‌رسند و برخی هم منتظر ملحق شدن به آنان هستند. ما در این زمینه تا حدی فرهنگ سازی کرده‌ایم، اما در خصوص وقف‌های مالی که در عرصه‌های اقتصادی، علمی، فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته معرفی چندانی انجام نشده است.به عبارتی نه تنها اقدامات انجام شده در خصوص وقف را به درستی معرفی نکردیم بلکه عرصه‌هایی که نیازمند وقف برای حل مسائل مبتلا به جامعه است نیز به خوبی انعکاس داده نشده‌اند.
دکتر طائب با بیان این مسئله که فعالیت‌های انجام شده در حوزه فرهنگ زیارت و پیاده روی اربعین باید در مورد فرهنگ وقف نیز انجام شود تاکید کرد: فرهنگ وقف می‌تواند مکمل فرهنگ پیاده روی اربعین باشد. به عنوان مثال می‌توان وقف‌هایی را انجام داد که در آمد حاصل از آن برای زیارت رفتن ضعفایی باشد که امکان زیارت ندارند یا برای امکانات رفاهی و درمانی برای زائران در نظر گرفته شود.
وی افزود: البته بنده عمدی مثال زیارت را بیان کردم چون در متدینین فرهنگ زیارت پررنگ‌تر است. اینکه هرساله عده‌ای خاص و محدود، مکررا به زیارت بروند بهتر است یا اینکه تعداد بیشتری از مردم از جمله افراد ناتوان هم از برکات زیارت بهره مند شوند.به نظرم دومی حرکت بهتری است که با فرهنگ سازی در خصوص وقف میسر می‌شود.
تسریع در انجام پروژه‌های علمی
این استاد دانشگاه در خصوص اهمیت وقف در حوزه علمی یادآور شد: خیلی پروژه‌های علمی وجود دراد که به خاطر محدودیت بودجه به تاخیر می‌افتد اما با وقف در عرصه علمی، می‌توان انجام این پروژه‌ها را تسریع بخشید و بر سرعت حل مسائل جامعه گام برداشت.
وی ادامه داد: افزودن مبحث وقف در کتاب‌های درسی و معرفی چندین نمونه از موقوفات و آثار آن نیز بسیار تاثر گذار خواهد بود. چون انسان‌ها چنانچه متوجه مفید بودن یک فرهنگ شوند حتما به سوی آن گرایش پیدا کرده و در حد توان خود در تحقق آن گام بر می‌دارند.
دکتر طائب یادآور شد: ارزش مادی وقف مهم نیست مهم این است که وقتی ما این سنت حسنه را به مردم معرفی می‌کنیم هرکس بتواند خود را توانمند در مشارکت در این سنت ببیند و تصور نکند که حتما باید جزو قشر پردرآمد جامعه باشد تا بتواند وقف نماید. اینکار می‌تواند با وقف ظروف خانه برای یک موسسه تا وقف یک ساختمان برای انجام کارهای علمی یا فرهنگی باشد.
وی تاکید کرد: راهکار آخر هم ارتباط مسئولین سازمان اوقاف با مردم است. هرچه ارتباط با مردم بیشتر انجام شود و گفت‌وگو بین آنها رخ دهد هم مردم با دستاوردها و مسائل این سازمان آگاه می‌شوند و هم مسئولان می‌توانند نقش خود را در حل مسائل بهتر از قبل پیدا کنند. البته از امکان بسیج مردمی برای تحقق این فرهنگ نیز نباید غافل شد که لازمه اش ارتباط با مسئولین این سازمان و پوشش خبری آن است.
کارکرد وقف در حل مشکلات خانواده
استاد گروه مطالعات زنان و خانواده درباره نقش وقف در ترویج سبک زندگی اسلامی و حمایت از خانواده گفت: ما امروز با بحران‌های مختلفی در خصوص ازدواج، فرزندآوری و تحکیم خانواده مواجه هستیم. این مشکلات از ناآگاهی زوجین در خصوص چگونگی انتخاب همسر، مهارت‌های زندگی و ارتباطی، تربیت فرزند و مانند آن تا مسائل اقتصادی که مانع ازدواج یا ادامه زندگی را شامل می‌شود که وقف می تواند در این حوزه‌ها ورود کند.
وی مصادیق وقف در حوزه خانواده را مسئله مسکن، درمان زوج‌های نابارور، تامین خودرو برای خانواده‌ها، هزینه تحصیل، تامین هزینه‌های پژوهش، حل مسائل خانواده و پیشگیری از بیماری‌های جسمی و روحی دانست و افزود: به طور مثال می‌توان مکان یا بودجه برای ارائه مشاوره یا ساخت فیلم و کلیپ یا ساختمان برای زوج‌های بدون مسکن و... در نظر گرفت. مهم این است که مسائل موجود در حوزه خانواده شناسایی شود و برای حل آن ضمن ارائه گزارشی از اقدامات انجام شده، به معرفی مسائل حل نشده و دلایل آن اشاره شود و مواردی که وقف می تواند به حل مسئله بپردازد مطرح شود.
این استاد دانشگاه درباره تاثیر وقف در تحکیم خانواده خاطر نشان کرد: بسته به اینکه درباره کدام مخاطب صحبت می‌کنیم نسخه‌های وقف متفاوت است. در اینکه وقف برای تحکیم خانواده می‌تواند کمک کننده باشد که شکی نداریم. اما برای مخاطبی که مسئله مسکن دارد باید وقف را برای کمک در حل مسئله مسکن به کار برد یا برای مخاطبی که فقر فرهنگی دارد و چه بسا چنانچه مسائل اقتصادی او را هم حل کنیم و به فرض مسکن و وام هم برای او تامین کنیم ولی مسائل فرهنگی او حل نشده باشد و در نهایت خانواده او بپاشد، مسلم است که وقف را برای حل مسائل فرهنگی او باید اختصاص دهیم.
دکتر طائب تاکید کرد: در این خصوص این هشدار را می‌دهم که وقف باید وقف با تمام ابعادش معرفی شود وگرنه همین وقف می تواند مخرب خانواده باشد. یعنی وقتی که با وجود فرزندان نیازمند در خانواده، پدر یا مادر خانواده آنان را از کمک خود محروم می‌کند و تمام سرمایه خود را وقف می‌نماید؛ اینجا ذهنیت آن خانواده و کسانی که این رفتار را می بینند نسبت به وقف خراب می‌شود. یا حتی چنانچه مدیریت صحیحی بر مسئله شناسی صورت نگیرد و اولویت‌ها تشخیص داده نشود وقف می تواند از جایگاه خود خارج شده و به ضد تبلیغ درباره وقف تبدیل شود.
نظر شما