بشر برای دستیابی به سعادت راهی جز بازگشت به مکارم اخلاقی نبوی ندارد

به گزارش خبرنگار شبستان، سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه دومین کنگره بین المللی اخلاق زیستی گفت: تجربه تاریخی نشان می دهد انسان در برهه هایی از تاریخ که جهان محوری را دل مشغولی خود ساخته از خود و خدای خویش غافل شده و در نتیجه به خود تباه گری و دگرتباه گری روی آورده است سقراط نخستین متفکری بود که به این اصل کلیدی پی برد و براساس آن به اصلاح فرهنگی – اخلاقی جامعه بحران زده دنیا مدار زمان خود همت گماشت و سرانجام خود شهید راه فضیلت اخلاقی و مکتب انسانی شد.

پس از او هر چند دریچه فضیلت اخلاقی به روی اندیشمندانی چون افلاطون، ارسطو، رواقیون و دیگران گشوده شد، ولی هیچگاه این اصل بنیادین آنگونه که در فرهنگ و معارف ادیان همچون آیین زرتشت و مکتب های ابراهیمی مورد عنایت بود، مورد توجه قرار نگرفت، آموزه های اصیل حضرت موسی و حضرت مسیح (ع) پس از تاکید بر توحید و خدامداری بر فضایل اخلاقی تاکید داشتند، تا آنکه در قرن ششم میلادی بعد از حضرت مسیح (ع)، پیامبر اسلام (ص) با ندای توحید پا به عرصه فرهنگ بشری نهاد او محوری ترین هدف عملی بعثت خویش را تکمیل فضایل و مکارم اخلاقی قرار داد.

وی افزود: بنابراین اخلاق محوری که پیش از آن هویت سقراطی، زرتشتی، موسوی و عیسوی داشت، هویت نبوی به خود گرفت؛ و پس از رحلت او در چهره اخلاق علوی و اهل بیتی تداوم یافت تا آنکه به همت بزرگانی چون ابن مسکویه، رازی، امام محمد غزالی، خواجه عبدالله انصاری، مولانا جلال الدین بلخی، سعدی شیرازی به صورت دانش مستقل و جریانی ریشه دار درآمد و در طول قرن و اعصار بعدی توسط بزرگانی دیگر چون حکیم فیض کاشانی، ملا مهدی و احمد نراقی، اقبال لاهوری، ملاحسینقلی همدانی، ملکی تبریزی، امام خمینی (ره) و دیگر بزرگان توسعه یافت.

حسینی گفت: ولی در غرب سیر تاریخی فضایل اخلاقی با ظهور رنسانس در قرن شانزدهم به گونه دیگری رقم خورد انسان گرایی عقلانی و عرفی که با هویت فلسفی، کلامی، علمی و اجتماعی با رویکرد سکولار در قرن های 17، 18، 19 و 20 شکل گرفت بستر همه جانبه فرهنگ خاص مدرنیته را فراهم نمود که بزرگان اندیشه همچون کی یرکگارد، نیچه، یاسپرس، هایدگر و دیگران آن را به عنوان بحران علم و تکنولوژی یا تراژدی جدید مطرح ساخته و برای برون رفت از آن، فلسفه های الهی، الحادی یا تفکری با محوریت انسان را پیشنهاد و ترویج کردند شاید بتوان فرهنگ پست مدرنیسم در دهه های اخیر را نیز به عنوان راه نجات دیگری از بحران تکنولوژی و علم مدرن قلمداد کرد، ولی نمی توان غافل بود که پست مدرنیسم خود بر بستر معرفتی و فکر مدرنیسم، یعنی سکولاریسم و دنیوی شدن تکیه دارد، از سوی دیگر، تجربه تاریخی و تحولات قرن بیستم نشان می دهد که از فرهنگ پست مدرن غرب نمی توان انتظار معجزه داشت.

وزیر ارشاد تصریح کرد: جهان امروز شاهد تولید انبوه سلاح های کشتار جمعی در کشورهای غربی با نقاب حقوق بشر و آزادی خواهی است چنانکه شاهد حمایت بی حد و حصر همان مدعیان از رژیم های دیکتاتور و اشغالگر و ستم پیشه است، از همه تاسف بارتر جهان نظاره گر جنگ طلبی و اشغالگری ظالمانه کشورهای دیگر با پشتوانه نظامی و حمایت قانونی مجامع بین المللی و در نتیجه تهدید صلح جهانی و ترویج کشتار جمعی و ترویسم دولتی است. ره آورد دیگر علم و تکنولوژی مدرن با مدل سکولار، تخریب محیط زیست از طریق دفن رباله های اتمی، به کارگیری سلاح های بیولوژیکی و توسعه تاسیسات آلاینده صنعتی است.

وزیر فرهنگ گفت: فرهنگ سکولار با پشتوانه تکنولوژی مدرن در عرصه هنر نیز بحران های روانی و مشکلات فرهنگی وسیعی را دامن زده است که ترویج خشونت در آثار هنری و بسترسازی در جهت نابودی نظام خانواده و ایجاد افسردگی و سلب امنیت روحی در زندگی فردی از نمونه های بارز آن است.

حسینی خاطرنشان کرد: مایر معتقد است که برای حل مشکلات موجود جهانی سه راه حل وجود دارد: جنگ، انقلاب و تربیت، به اعتقاد وی جنگ کابوس تصویرناپذیر است و انقلاب روش بیمناکانه ولی تربیت است که به آرامی انسان را رو به تکامل می برد و او را متوجه امکانات خلاقانه خود می کند تربیت است که به انسان جهت می دهد و او را هدفمند می سازد و تربیت تنها داروی درد بشریت است.

وی عنوان کرد: برای هر انسان خردمندی بدیهی است برای دستیابی به سعادت و خوشبختی راهی جز بازگشت به مکارم اخلاقی نبوی وجود ندارد که مولانا جلال الدین در قرن ششم و اقبال لاهوری در آغاز قرن بیستم و امام خمینی (ره) در پایان آن، به آن فرا خواندند.

وی تاکید کرد: انقلاب اسلامی ایران که اینکه پژواک رسای آن از اقصی نقاط جهان به ویژه جهان ستم زده اسلام به گوش می رسد، پیش از آنکه انقلابی سیاسی باشد در دجه نخست فرهنگی – اخلاقی بود انقلاب سالامی ما جهان سکولار را به اخلاق نظری – کاربردی و زیستی و توحیدی – نبوی فرا خواند و زیستی با اخلاق علمی و تکنولوژیک بدون دین و معنویت الهی را مایه سقوط در ورطه ناامنی جهانی و افسردگی جسمی و روانی دانست.

حسینی گفت: اخلاق زیستی و غیرزیستی سکولار در جهان بینی سکولار ریشه دارد و اخلاق نبوی در جهان بینی توحیدی – نبوی ارزش های اخلاقی ریشه در نگرش های فرا اخلاقی دارند بنابراین نباید اخلاق زیستی یا فردی و اجتماعی بدون فرا اخلاق یا مبانی فلسفی موردتوجه قرار گیرند که بسیار آفت زا است.

وزیر ارشاد خاطرنشان کرد: اخلاق زیستی که در دو سه دهه اخیر در کشور ما رایج شده است جز کاربردی کردن همان اخلاق هنجاری در حوزه تکنولوژی و علوم جدید به صورت میان رشته ای نیست.

بنابراین، روح حاکم بر آن همان مبانی فلسفی فرااخلاقی و معیارها و اصول اخلاق هنجاری است که می توانند با هویت غربی یا ایرانی – اسلامی و بومی مطرح شوند.

وی تصریح کرد: بی شک انقلاب یوتکنولوژی همه جوانب حیات ما را تحت تاثیر قرار خواهد داد شیوه غذا خوردن، شیوه آشنایی و ازدواج کردن، نحوه بچه دار شدن، نحوه تربیت و تحصیل فرزندان، شیوه کار کردن، نحوه ورود به مسایل سیاسی، نحوه بیان اعتقادات و نحوه درک دنیای پیرامون خود و جایگاهمان در این دنیا و بالاخره همه حقایق مشخصی که ما عمیقا با ظهور فناوری های نوین در این دوران آن را لمس می کنیم تحت تاثیر آن قرار خواهند گرفت.

وزیر ارشاد گفت: بالاخره انقلاب بیوتکنولوژی هر یک از ما را تحت تاثیر قرار می دهد تا آین های در برابر ارزشهایی که عمیقا بدانها معتقدیم قرار دهیم و ما را وادار می سازد تا به تعمق درباره هدف نهایی و معنای حیات بپردازیم.

وزیر ارشاد گفت: بالاخره انقلاب بیوتکنولوژی هر یک از ما را تحت تاثیر قرار می دهد تا آینه ای در برابر ارزشهایی که عمیقا بدانها معتقدیم قرار دهیم و ما را وادار می سازد تا به تعمق درباره هدف نهایی و معنای حیات بپردازیم.

انتظار ما از محققان و اندیشمندان اخلاقی به ویژه در قلمروهای جدید و نوظهور مانند اخلاق زیستی یا کاربردی، آن است که مسائل جدید را با مبانی اصیل بومی به ویژه براساس اصول متعالی و ناشناخته توحیدی و نبوی تبیین کنند.

حسینی گفت: غفلت از مکارم اخلاقی و گرایش به سمت جهان در بعد نظری و عملی در طول تاریخ، آفت زا و توجه به انسان و مکارم اخلاقی با رویکرد حکمی و توحیدی همواره سازنده و تمدن زا بوده است پیامبران الهی به ویژه ادیان ابراهیمی و ویژه تر از همه اسلام، پس از توحید که پایه مکارم اخلاقی است به فضایل اخلاقی بیشترین اهمیت را داده اند.

جهان امروز به موجب توسعه فلسفه، علم و تکنولوژی دنیا مدار مخرب (چه با هویت مدرن یا پست مدرن) بیش از هر زمان دیگری به توسعه اخلاق از جمله اخلاق زیستی با رویکرد و مبانی عرفانی – اسلامی نبودی و علوی نیازمند است.

پایان پیام/