سرابی که فضای مجازی در مقابل باورهای مذهبی نسل جوان ایجاد کرده است

به گزارش خبرنگار قرآن و اندیشه خبرگزاری شبستان، دینداری سبب تقویت معنویت و معنا در زندگی انسان می‌شود. مذهب چارچوبی را از نظر معنوی فراهم می‌کند که باعث وحدت ‌یافتگی درونی افراد می‌شود و سلامت روانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ایمان مذهبی درانسان  نیروی مقاومت می‌آفریند و تلخی‌ها و مشکلات را قابل تحمل می‌کند. انسان با ایمان می‌داند که هر چیزی در جهان حساب معینی دارد.خداوند انسان را به گونه‌­ای خلق کرده که باورهای مادی به سادگی برای او حاصل می‌شود؛ به همین علت، امتحان او در این است که ارزش­‌های متعالی را نیز بفهمد و برای تبدیل آن‌ها به باور تلاش کند. منظور از نقش ‌اعتقادی نماز، بیان تأثیراتی است که نماز بر باورها و بینش‌های اعتقادی نمازگزار می‌گذارد، ادله نقلی متعددی وجود دارد که نماز بینش و اعتقاد انسان را تصحیح می‌کند. لذا در خصوص نقش باور در سلامت معنوی انسان و کمیت و کیفیت نماز در جوانان با حجت الاسلام والمسلمین دکتر «ابوالفضل ساجدی»، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفتگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

چه میزان باور ارتباط و اتصالی باطنی با خداوند بر عبادت ما تاثیر می گذارد؟

باور انسان نسبت به سلامت های مختلف نقش ویژه دارد." باور" ارتباط و اتصالی باطنی است که با باطن حقیقی جهان که همان خداوند است برقرار می کنیم و این ارتباط را به وسیله نماز  تقویت می کنیم. اما برقراری ارتباط با خداوند مستلزم عواملی است که باید آنها را باور داشته باشیم  لذا در صورت عدم باور ما نمی توانیم ارتباط لازم را برقرار نماییم. متأسفانه امروزه عوامل مختلفی در تزلزل این باور اثر گذار بودند. بنابراین هر مقدار باورمان محکم تر باشد، هم لذت و بهره بیشتری از عبادت خود خواهیم برد و هم به سلامت معنوی بیشتری دست خواهیم یافت.

جنگ نرم باعث شک گرایی جوانان در باورها شده است

چه عواملی بر سلامت معنوی انسان تاثیر می گذارد؟

در این میان عوامل بیرونی و درونی مختلفی باعث حرکت ما به سمت سلامت معنوی و نماز می شود. یکی از آنها جریان شک گرایی رایج در جهان است که به کشور ما نیز سرایت کرده است. ناگفته نماند که خود شک خوب است.  بسیاری از جوانان در دوران بلوغ نسبت به دانسته های قبلی خود شک می کنند و هر چه از والدین خود شنیدند را با دیده سوال مطرح می کنند و سعی دارند به همه انها با توانایی های درونی خود دست یابند ولی این شک باید با حرکت پلکانی باشد. ضمن اینکه شک هایی که انسان را به سمت علم و معرفت بیشتر سوق دهد ارزشمندتر است اما شکی که در ما مستقر باشد و مشکلی را حل نکند سبب توقف در مسیر سلامت معنوی انسان شده و ارزشی ندارد. امروز عوامل مختلفی موجب توسعه این شک در جامعه شده است که از جمله آن جنگ نرم است.

چرا جنگ نرم را جنگ مبارزه با باورها می دانند؟

جهان غرب مراحل مختلفی مانند قرون وسطی (رنسانس) دوران مدرنیزم و پسا مدرن (اواخر قرن بیستم) را پشت سر گذاشته است. دوره پسا مدرن یکی از ویژگی های شک‌ گرایی مستمر است، جالب تر این که شک‌ گرایی بیشتر در مورد معنویات و اخلاق  وجود دارد نه امور دنیوی و مادی، متاسفانه این شک به دلایل مختلف به کشور ما هم انتقال یافته است و امروز مهمترین ابزار دشمن به عنوان جنگ نرم از آن یاد می شود، جنگ نرم، جنگ مبارزه با باورهاست.

جنگ های متعدد از جمله جنگ سخت ، جنگ نیمه سخت و جنگ نرم در جهان رخ داده است که اکنون در دوره جنگ نرم قرار داریم. .جنگ نرمی که به اعتباری می گویند دوران استعمار فرانو. ما یک استعمار کهنه، یک استعمار نو و یک استعمار فرا نو داریم که در حال حاضر با استعمار فرا نو مواجهیم که ابزارش همان جنگ نرم است. مفهوم جنگ نرم هم همان جنگ با باورهاست. کارشناسان خارجی معتقدند برای غلبه بر مسلمانان باید باورهای ذهنی آنها را تغییر داد. لذا وقتی که باور جوانی تغییر کند به راحتی مسیر خود را عوض می کند، متاسفانه این شک گرایی امروزه به‌ صورت یک بیماری فراگیر در جامعه ما رسوخ کرده و به شکل های مختلفی هم القاء می شود.

سلامت معنوی اسلامی در گرو حفظ باورهاست

حتی خود رسانه های غربی هم به قدری بدیهی ترین مسائل را تکرار می کنند تا فرد دچار شک شود. امروز هم از طریق جنگ نرم به قدری این القائات تردید آمیز را توسعه می دهند که طرف شک می کند در روایات آمده است که شک ها و تردیدها در آخر الزمان نسبت به باورهای دینی فراگیر می شود لذا با توجه به این شک گرایی ها در غرب مردم از دین فاصله گرفتند و از سوی دیگر به دلایل مختلف فرهنگ غرب در جهان گسترش یافته است  لذا ما هم نباید قربانی این طوفان برانداز باشیم، باید از فرزندان خود محافظت نماییم و به آنها اجازه پرسیدن آزادانه به سوالات را بدهیم و نگوییم چرا در بدیهیات تردید دارند. جوانی که پرسش های فراوانی دارد، نمی تواند نمازش را بخواند چون باورهای لازم  را ندارد. حتی تشنگی معنوی خود را به نحو  کاذبی ارضاء خواهد کرد. تشنگی معنوی در همه ما انسان ها وجو دارد اما ما به دنبال سلامت معنوی اسلامی هستیم. لذا سلامت معنوی اسلامی در گرو حفظ باورهاست. جوانان ما هم سوالات زیادی دارند که باید کمک های لازم را  داشته باشیم تا از این پل عبور کنند.

از آنجایی که بسیاری از به هم ریختگی های روانی جوانان به دلیل ایجاد شبهات است برای رفع این مشکل چه باید کرد؟

شبهه افکتی های موجود در شبکه های اجتماعی در خصوص ائمه اطهار(ع) و حتی وجود یا عدم وجود امام زمان (عج) یک موج براندازی است که جوانان ما را فرا گرفته و باورهای انها را متزلزل کرده است. این گامی است که باید طی شود ما هم باید به پرسش ها و شبهات ذهنی جوانان به درستی پاسخ دهیم . امروز بسیاری از به هم ریختگی های روانی جوانان به دلیل ایجاد همین شبهات در جامعه است. انسان متدین هویت خود را به خوبی باز می یابد. هویت گمشده انسان در سایه یک‌ جهان بینی است لذا ما باید به جوانان کمک کنیم اگر در چنین شرایطی قرار دارند از این شرایط خارج شوند.

بین نماز و باور رابطه متقابل وجود دارد

در روایات نقل شده است به فرزندان خود کمک کنید تا متدین شوند. در جامعه امروز ویروس های خطرناک باورهای دینی وجود دارد که دائماً هم در حال جهش یافتن هستند. جوانان ما بهره کافی از برنامه های تلویزیون نمی برند آنها فقط به دنبال برنامه های طنز و سرگرم کننده هستند، برنامه های معارفی و پر محتوا را دنبال نمی کنند رسانه ملی مانند یک سفره باز است که انواع غذاها در آن موجود است لذا مسولان مربوطه باید مدیریت درست داشته باشند تا برنامه های جذاب و در عین حال پر محتوا و معارفی برای قشر جوان جامعه تهیه کنند در ضمن اینکه یک رابطه متقابل میان نماز و باورها وجود دارد. تزلزل در باورها از جمله مسایلی است که موجب می شود نماز ما ارتقاء لازم را نداشته باشد و این تزلزل هم به دلیل تردید ها و شبهات موجود در خصوص آخرت برای جوانان است.

ظاهرگرایی و حس گرایی از موانع موجود در باورهای

لذا اگر بخواهیم فرزندان مان نمازخوان باشند و به سمت معرفت اسلامی حرکت کنند، باید شرایط آنها را بررسی کنیم. یکی دیگر از موانع موجود در باورهای لازم برای نماز بحث ظاهرگرایی و حس گرایی است. یعنی مردم بیشتر به دنبال امور مادی و ظاهری هستند تا به دنبال ابعاد معنوی. پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می‌فرماید:« ویل لاولاد آخرالزمان من آبائهم»؛ وای بر فرزندان آخرالزمان که از پدر و مادرهاشان چه ظلمی به آنها می شود.اصحاب پرسیدند : چرا ؟ چون پدر و مادرهاشان مشرک هستند؟ فرمود: نه! وای به حال آنها از دست پدر و مادرهای مومنان شان !! چطور؟ «لانهم لا تعلمونهم شیئا من الفرائض و اذا تعلموهم رضوا عنهم بعرض یسیر»؛ چون پدر و مادرهای مومن آنها علیرغم ایمان قلبی شان به فرزندانشان چیزی از دین نمی آموزند اگر هم چیزی از واجبات را برایشان بیان کنند به مقدار انجام اعمال اندک از آنها راضی می شوند و مطالبه ی بیشتری ندارند. سپس می فرمایند: هم من از اینها بیزارم و هم آنها از من بیزارند.

درست است افرادی ( برخی مسئولان) هم هستند که نماز اول وقت می خوانند ولی اختلاس می کنند. جوانان هم می گویند اگر نماز تاثیر داشت چرا فلان فرد اختلاس کرد؟ چرا فلان فرد عمل خلاف شرع انجام داد؟ این هم از جمله عواملی است که باعث تزلزل در باورهای جوانان می شود در حقیقت این از همان توجیهاتی است که ما می خواهیم خودمان را قانع کنیم، اتفاقا یکی از موانع باورها همین مکانیسم های دفاعی است که روان شناسان می گویند: افراد وقتی می خواهند مرتکب خلافی شوند برای اینکه عذاب وجدان نگیرند آن را با یک دلیل واهی توجیح می کنند. بنابراین اگر ما بخواهیم مشکلات حل شود و به سمت سلامت معنوی اسلامی حرکت کنیم باید از ظاهرگرایی در خانواده ها اجتناب کنیم.

نماز سپاس در برابر نعمت های خداوند و عبودیت پروردگار است

نماز در حقیقت سپاس در برابر نعمت های خداوند و عبودیت پروردگار است. نماز برای این است که ما در برابر خالق خودمان ادب لازم را رعایت کنیم و رعایت ادب یک کار عقلی است. این  مهم در صورتی در خانواده حاصل می شود که والدین مقدمات لازم را برای این باورها ایجاد کنند. یک گام مهم این است که فرزندان خودمان را از بعد باورها ارزیابی کنیم، اگر بخواهیم مشکل شان در سلامت معنوی را حل کنیم باید باورهای آنها را از طریق دوستان و گفتگوهای خودشان چکاب کنیم تا ببینیم در چه باورهایی راسخ  هستند، آیا بیشتر پول برایشان مهم است یا خداوند.لذا سلامت معنوی در گروی این است که اهم امور ما خداوند باشد در این صورت است که فرد می تواند نماز با توجه بخواند.

لزوم چکاپ باورهای فرزندان

بنابراین چکاب باورهای بسیار مهم است. یعنی توجه به روند شکل گیری باورهای فرزندم. معنی جنگ نرم این است که باورها در حال شکل گیری است. محسوس هم نیست من باید چشم تیزبینی داشته باشم تا ببینم چگونه شکل گرفته است، فرزند من دو سال پیش کجا بود و الان کجاست؛ بنابراین یک گام مهم این است که ما کاملا به روش های دوستانه کشف کنیم و بعد از کشفش بیینیم اگر مشکلی هست آن را اصلاح کنیم. به هر حال ما امروز چه بخواهیم چه نخواهیم  بسیاری از ما قربانی جنگ نرم و نقشه های شوم دیگران برای تحول فکری و باوری خودمان هستیم البته جوانان ما حق دارند و نباید برخوردمان با فرزندان غیر مودبانه باشد بلکه باید با روش های صحیح خودمان وارد شویم و بدانیم در چه فضایی زندگی می کنیم. فرزندمان در چه فضایی می اندیشد و استشمام فکری اش از کجاست. این رگ باورها از چه طریقی تزریق می شود. لذا ابتدا باید آنتی ویروس ها را بشناسیم، آثارش را استخراج کنیم و سپس برای تقویت باورها گام های لازم را برداریم.