"راهپیمایی اربعین"مجاهد پرور و شهیدپرور است/ فتح القلوب حسینی از عاشورا آغاز شد و در اربعین به اوج رسید

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ باید دید در کهن‌ترین متون مذهبی ما، از «اربعین» چگونه یاد شده است. به عبارت دیگر دلیل برزگداشت اربعین چیست؟ چنان که گذشت، مهمترین نکته درباره اربعین، روایت امام عسکری(ع) است. حضرت در روایتی که در منابع مختلف از ایشان نقل شده فرموده‌اند: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: 1 ـ خواندن پنجاه و یک رکعت نماز (17 رکعت نماز واجب + 11 نماز شب + 23 نوافل) 2 ـ زیارت اربعین 3 ـ انگشتری در دست راست 4 ـ صورت بر خاک نهادن «تعفیر الجبین» 5 ـ بلند خواندن بسم اللّه در نماز.این حدیث تنها مدرک معتبری است که جدای از خود زیارت اربعین که در منابع دعایی آمده، به اربعین امام حسین(ع) و بزرگداشت آن روز تصریح کرده است. لذا در این خصوص با حجت الاسلام دکتر «جواد سلیمانی»، استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

چرا اربعین شهادت امام حسین (ع) تا این اندازه اهمیت پیدا کرده است؟

وقتی به امام حسین (ع) اصرار کردند که چرا میروید؟ حضرت فرمودند: «من لحقنی استشهد و من لم یلحقنی لم یدرک الفتح» (هرکس به من ملحق شود شهید می‌شود و هرکس به من ملحق نگردد، به فتح و پیروزی نخواهد رسید. این سوال پیش آمد که حضرت فرمدند: «هر کس به من ملحق شود، شهید می شود». یعنی غلبه نظامی پیدا نمی کند. اگر هم به شهادت نرسد به پیروزی نمی رسد. معلوم شد که شهادت سیدالشهدا (ع) و قیام او موجب پیروزی می شود. این پیروزی چه پیروزی ای ایست که امام هم آن را پیروزی می نامد.

حکومت جهان اسلام تا سال 132 هجری در دست امویان بود، سپس دست عباسیان و مغول ها افتاد؛ پس چه پیروزی ای است که حضرت سیدالشهدا (ع) به آن اشاره نمودند. محققان می گویند: این پیروزی «فتح قلوب» است. حضرت فتح قلب کردند. یعنی محبت، آرمان ها، اهداف و شعارهای حضرت توانست در دل انسان ها نفوذ نماید. انسان ها بالفطره دین را می خواهند و فطرتا طرفدار مظلوم هستند و خداوند متعال و حق را دوست دارند ولی این گناهان، مفاسد و شبهات فکری باعث می شود که به مرور ندای فطرت زیر آوارهای توهمات ، شهوات و قوه غضب انسان دفن شود.

امام حسین (ع) با شهادت مظلومانه و حماسی خود آمد، آواره های توهمات و شهوات را از روی قلب ها و فطرت انسان برداشت به طوری که در همان لشکر عمر بن سعد در غروب روز عاشورا گروهی به گروه دیگر می گفتند: «تو برو حسین را بکش». «ابو مخنف» راوی قیام عاشورا می گوید: آنها می گفتند: «ما نمی توانیم گناه بزرگ کشتن حسین را بر عهده بگیریم» در واقع ریختن این خون ها باعث بیداری بخشی از لشکریان و جنایتشان شد. «عروه بن قیس» خبرنگار سپاه عمر بن سعد می گوید: بعد از عبور کاروان اسرا از قتلگاه وقتی حضرت زینب کبری (س) بعد از شهادت امام حسین (ع) با رسول خدا صحبت کرد، فرمود: «وامحمداه، صَلّیٰ عَلَیْکَ مَلیکُ السَّماء، هَذا حسَینٌ بِالعَراء، مُرَمَّلٌ بالدِّماء، مُقَطَّعُ الأعضَاء وَاثَکْلاه وَ بَنَاتُکَ سَبَایَا..» (درود فرشتگان آسمان بر تو، این حسین است که عریان بر خاک افتاده و به خون آغشته شده و اعضایش از هم جدا شده است.)

خون سیدالشهدا (ع) در طول تاریخ ، قلب ها را فتح کرده است

در این حین لشکر دشمن شروع به گریستن می کنند. بعد از آن با ورود به کوفه و ایراد آن خطبه قراء کوفه را متحول می کند. سپس در شام همین طور و در نهایت هم قیام توابین و قیام مختار را منجر می شود. بعدها پیام خون سیدالشهدا (ع) در طول تاریخ، قلب ها را فتح می کند و با قیام طرفدارانش حکومت علوی طبرستان به وجود می آید ضمن اینکه شیعیان زیادی هم در گوشه گوشه این عالم پدید آمدند و با عزاداری بر امام حسین (ع)، نهضت اشک و نهضت زیارت در تاریخ را رقم زدند.

همین طور به مرور در زمان آل بویه (قرن پنجم) حکومت های شیعی مانند سربداران پدید آمد، جلوتر که می رویم شاهد حکومت صفویان ،حکومت انقلاب اسلامی، انقلاب حزب الله لبنان، انقلاب یمن و پیاده روی اربعین هستیم. همه اینها بازتاب همان فتح است. در روایت آمده است که حسین بن علی (ع) فرمودند: «با شهادت من فتحی در عالم رخ می دهد». بعضی ها تصور می کنند این فتح همان چند قیامی است که بعد از نهضت عاشورا رخ داد در حالی که این فتح کارساز نبود. فتح کارساز قلب ها را فتح  می کند تا جامعه بشری را برای ظهور حضرت ولی عصر (عج) آماده کند.

به نظر شما پدیده اربعین رابطه معناداری با مسئله مهدویت و ظهور امام زمان (عج) دارد؟

خون سیدالشهدا (ع) همین طور در تاریخ قلب های مومنین را یکی پس از دیگری فتح می کند و وقتی ظهور حضرت ولی عصر (عج) نزدیک می شود، حضرت (عج) با لشکری آماده روبرو می شود که این لشکر بیداری خود را مرهون خون سیدالشهدا (ع) و قیام حضرت و مرهون عزاداری اربعین حسینی است. یعنی در حقیقت استمرار همان حرکت امام حسین (ع) است و لذا وقتی امام زمان (عج) می آید، می فرماید: «من منتقم خون حسین بن علی (ع) هستم.» وقتی نام حضرت را می برند، تمام دنیا امام حسین (ع) را می شناسند. کما اینکه اگر 40 سال پیش در پیروزی انقلاب اسلامی این حرف را می زدیم، همه می خندیدند ولی وقتی امروز این حرف را می شنوید که عالم امام حسین (ع) را می شناسد، نمی خندید. چون در حال حاضر شاهد هستید که همه مردم دنیا از آفریقا تا اروپا و آسیا همه حسین را می شناسند و برایش عزاداری می کنند. این بیانگر این است که قیام حسین هر روز جلوتر می رود. فتح القلوب از همان روز عاشورا آغاز شد و تا اربعین هم استمرار یافته است.

اربعین امام حسین (ع) به عنوان نمادی از تجلی وحدت شیعیان و مردم حق طلب و آزادی خواه در دنیا مطرح است. در این میان سوالی پیش می آید که اصولا چرا 40 روز بعد از شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) این مراسم پرشور برگزار می شود؟

عدد 40 در روایات ما یک خاصیت ویژه ای دارد؛ مثلا گفته می شود برای خواندن زیارت چله بردارید یا حضرت موسی (ع) برای عبادت خداوند 40 روز در طور سینا مستقر شدند لذا یکی از ویژگی های عدد 40 این است که مثلا با خواندن یک ذکر تا 40 روز اثرگذاری بیشتری دارد؛ بر همین اساس است که در سنت شیعی ما برای متوفیان مراسم چهلم برگزار می شود. شاید راز این مسئله این باشد که اگر اربعین تبدیل به سنت شده است به خاطر این است که عدد 40 دارای خواصی است که بخشی از این خواص برای ما کشف شده و بخشی هم به صورت رازآلود باقی مانده است و این مسئله بر می گردد به سیره جابر بن حیان و حضرت زینب (س) که روز اربعین خود را بر مزار امام حسین (ع) رساندند؛ ضمن اینکه زیارت اربعین را هم امام صادق (ع) خودش برای «صفان بن مهران» انشاء کردند لذا مشخص می شود که روز اربعین یک ویژگی ای دارد که امام صادق (ع) برای این روز یک زیارت خاصی را جمع آوری نمودند.

لذا اربعین از آن زمان به بعد تبدیل به یک سنت شد ضمن اینکه در طول تاریخ هم همیشه برای امام حسین (ع) اربعین برپا می کردند، در میان گذشتگان مردم عراق به ویژه شیعیان نجف، هر ساله پیاده روی اربعین حسینی به عنوان یک سنت برگزار می شد؛ پس بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در کشور ما مورد توجه بیشتری قرار گرفت.

تحمل مشقت مسیر راهپیمایی اربعین چیزی جز عشق به حسین نسیت

آغاز و پایان راهپیمایی اربعین به سمت حرم امام حسین (ع) همه زیارت، ذکر و توجه است لذا کسانی که مسیر راهپیمایی اربعین را انتخاب کردند لذت معنوی ویژه، ارتباط با امام را چشیده اند و می دانند که لذت در مسیر بودن هم کمتر از لذت در حرم بودن نیست و تحمل مشقت مسیر راهپیمایی اربعین چیزی جز عشق  به حسین نسیت.

پیاده روی اربعین قیام علیه استبداد و نظام سلطه است

لذاست که نظام سلطه از پیاده روی اربعین به شدت می ترسد. چون این پیاده روهایی که از نجف به کربلا صورت می گیرد، پیامی به خودشان و تاریخ می دهند که عاشورا تمام نشده، عاشورا یک صبح تا غروب نبوده. این قیام علیه استبداد، استعمار، ظلم، فساد و نظام سلطه از عاشورا آغاز شده است. هنوز به غروب نرسیده و همچنان ادامه دارد و تا عصر ظهور هم ادامه خواهد داشت.

 لذا نظام سلطه این پیام را خوب می فهمد و می داند که راهپیمایی اربعین مجاهد پرور و  شهیدپرور است و شهادت طلب پرورش می دهد بر همین اساس می ترسند و آن را سانسور کرده و به جهان مخابره نمی کنند. چون  می دانند خنثی کننده فعالیت های رسانه ای و تلاش هایی است که برای تخریب ذهن ها، شبهات و تحریک فساد اخلاقی به کار می برند. بر همین اساس مسیر اربعین تاثیر مهمی در اصلاح افراد خطاکار و گنهکار نیز دارد. در واقع سیلی ای است که توسط  نفس لوامه به نفس اماره زده می شود و لذا این مسیر انسان ساز است.