بسیاری از کج اندیشی های اسلامی توسط امام صادق(ع) اصلاح شد

حجت السلام علی صدرایی، عضو انجمن حدیث حوزه در رابطه با اقدامات علمی امام صادق(ع) به خبرنگار شبستان گفت: فعالیت ها و اقدامات علمی امام صادق (ع) در زمینه ها و بخش های مختلفی است که ازجمله می توان به بخش علوم محض و علوم مرتبط با مذهب شیعه به شکل خاص، اشاره کرد. بخش دوم این علوم از چنان گستردگی و فراوانی برخوردار است که این مذهب به نام مذهب جعفری شناخته می شود. به عبارت دیگر بنیان های علمی و رشد و شکوفایی این مذهب توسط امام صادق(ع) و شاگردانی که ایشان تربیت کردند، نهاده شد.

می توان امام را پایه گذار علوم محض مانند فیزیک دانست
وی تصریح کرد: البته نباید فراموش کرد که شیعه از زمان شخص پیامبر(ص) وجود داشت و اینگونه نیست که این مذهب پس از پیامبر(ص) به وجود آمده باشد اما رشد و شکوفایی آن به خصوص در بخش احکام فقهی، قوانین و موضوعات جدیدی که در جامعه اسلامی پیش می آمد، در زمان امام صادق(ع) ایجاد شد. امام شاگردانی در علوم محض نیز داشتند، ازجمله جابربن حیان که در علم فیزیک سرآمد و از بنیانگذاران این علم است.
حجت الاسلام صدرایی خاطرنشان کرد: وی از شاگردان شاخص امام صادق(ع) بوده و امروز در میان آثار باقی مانده از جابربن حیان بیش از 200 رساله و تز علمی وجود دارد که تمامی آنها در موضوعات فیزیک ارائه شده است. متاسفانه جایگاه علمی وی در جامعه علمی ما به خصوص در میان محققان علوم محض و علوم پایه آنچنان که باید شناسایی نشده است، درحالی که غربی ها نسبت به اندیشه های جابربن حیان و آثار او توجه ویژه ای داشته اند. جای دارد که به مناسبت توجهاتی که به اندیشه های امام صادق(ع) می شود، آثار این شاگرد شاخص ایشان نیز مورد توجه قرار گیرد.

 این محقق و عضو انجمن حدیث حوزه تاکیدکرد: نکته قابل توجه در بررسی آثار جابر این است که این آثار علمی بوده و اغلب مراجعه کنندگان ما توان استفاده از این کتب و آثار تخصصی را ندارند. بنابراین متخصصان رشته های علوم پایه و افراد آشنا با اصطلاحات این علم می بایست مطالب، ابتکارات و اندیشه های جابر بن حیان را برای جامعه علمی ما تبیین کنند.جابر خود تصریح دارد که این اندیشه ها را از محضر امام صادق علیه السلام آموزش دیده است. یعنی اگر جابربن حیان را پایه گذار علم فیزیک بدانیم قطعاً این علوم را از محضر امام صادق آموزش دیده و امام، وی را برای دنبال کردن این علوم تشویق نموده است.

برخی افراد نسبت به بعضی احکام تعصب دارند 

وی بااشاره به برخی از ویژگی های فقهی شیعه افزود: ائمه شیعه همواره از افراط و تفریط در مسائل دینی اجتناب کرده و مردم را نیز از این انحراف باز می داشتند. مکتبی که به وسیله پیامبر و با تشریع وحی توسط ایشان بنیانگذاری شد، نیازمند این بود که به همان صورت که مورد تاکید حضرت بود، ادامه یابد و یکی از مشخصه های اصلی اسلام، جلوگیری از افراط و تفریط است.
حجت الاسلام صدرایی با بیان این نکته که مشکل امروز در گرایشات دینی اسلامی، در سایر ادیان نیز اتفاق افتاده است، تصریح کرد: افرادی در دین دچار افراط و تفریط شده و تفاسیر افراطی از دین ارائه می کنند. به این معنا که نسبت به برخی از احکام دینی تعصب به خرج داده و آنها را بر سایر احکام ترجیح می دهند و این مساله موجب ایجاد نوعی جمود و قشری گری در دین می شود. اما ائمه(ع) هیچ گاه اجازه نمی دادند که افراط و تفریط در دین به وجود بیاید. به عنوان مثال در رابطه با خواندن نمازها در 3 یا 5 وعده نقل است پیامبر(ص) نمازهای یومیه را در 5 وعده می خواند اما در شرایط خاص و هنگام کارهای ضروری نمازها را در 3 وعده به جا می آورد. اهل بیت(ع) نیز برای اینکه مسلمانان نسبت به نماز تداوم داشته باشند، ضمن تاکید بر اینکه در 5 وعده نماز خواندن مستحب است، تصریح کرده اند که در 3 وعده خواندن نیز کفایت می کند. یعنی مسلمان اگر فرصت داشته باشد، بهتر است نمازها را در 5 وعده بخواند اما در شرایط ضروری می توان بلافاصله پس از نماز ظهر، نماز عصر و بلافاصله پس از مغرب، عشا را نیز خواند.

حضرت صادق(ع) و اصلاح کج اندیشی های اسلامی
وی یادآورشد: اهل بیت(ع) علی رغم اینکه خود از متعبدان و زهاد زمان خود بودند، اما از اینکه جامعه شیعی در اثر اصرار بر یک امر مستحب از دین گریزان شود، پیشگیری می کردند. در منابع تاریخی روایتی از پیامبر اسلام(ص) نقل است که فرمود: همانا شرک در دل انسان رخنه می کند، به گونه ای که خود متوجه نمی شود. مانند راه رفتن مورچه ای برروی سنگی سیاه در شبی تاریک. یعنی نفوذ شرک در دل انسان تا این حد مخفی و پنهان است و انسان می بایست متوجه این موضوع باشد. این دستور علاوه بر رسول خدا(ص) از جانب امیرمومنان علی(ع) نیز نقل و در نهج البلاغه مورد تاکید قرار گرفته است که مسلمانان در رفتارهای شخصی خود بسیار مراقب باشند تا دچار شرک نشوند.

عضو انجمن حدیث حوزه علمیه قم افزود: عده ای در زمان امام صادق(ع) این حدیث را مستمسک و وسیله ای قرار دادند برای اتهام به دیگران و متهم کردن آنها به شرک. هنگامی که این روایت البته با منظور و هدفی خاص(سوء استفاده از آن) نزد امام صادق(ع) مطرح شد. امام فرمودند: والله دروغ می گویند، نمی توان کسی را متهم به شرک کرد مگر اینکه به غیرکعبه نماز خوانده یا به غیر کعبه قربانی کند و فرمود: کسی که کعبه و قربانی برای خدا را قبول دارد، مسلمان است. بنابراین در صحت حدیث روایت شده از پیامبر شکی نیست اما هدف از آن، هشدار به انسان است که مراقب قلب و دل خود باشد نه اینکه این روایت را وسیله برای تهمت به دیگران و متهم کردن آنها به شرک قرار دهد.
وی تاکیدکرد: این نمونه ای از رفتارهای متعادل و به دور از افراط و تفریط امامان شیعه است. به همین دلیل متفکران و روشنفکرانی که به دنبال دین بودند اما خرافات، انحرافات، کج روی ها و افراط و تفریط های ایجاد شده در دین آنها را ناراحت می کرد از امام صادق(ع) پیروی کرده و دنباله روی ایشان بودند. به گونه ای که گفته شده است ایشان بیش از 4 هزار شاگرد داشت.

حضرت صادق(ع) و منابع حدیثی شیعه
حجت الاسلام صدرایی گفت: تنوع بسیار بالای موجود در میان شاگردان امام صادق(ع) نشان از وسعت فکری و تعمق بالای ایشان دارد. آنچنان که از سویی فردی مانندجابربن حیان در رشته فیزیک در کلاس امام حاضر می شود و از سوی دیگر فردی مانند ابوحمزه که خود از بنیانگذاران مذهب حنفی است اما در کلاس امام شرکت می کند.
این محقق علوم اسلامی یادآورشد: امروز می توان ادعا کرد بیش از 70 تا 80 درصد احادیث فقهی شیعه، روایاتی است که از امام صادق(ع) نقل شده است. اصول اربعه مائه از همین طریق به دست علمای امروز اسلام رسیده است. در عصر حضرت صادق(ع)، شاگردان امام به محضر حضرت رسیده و در موضوعات مختلف و مورد علاقه خود و یا موضوعات و مسائل پیش آمده از محضر امام سوال می کردند و از طریق این سوال و جوابها، تزها و طرح های علمی به وجود آمد که بعدها بنام «اصل» نامیده می شد. شیخ کلینی در هنگام تالیف کتاب کافی بیش از 400 اصل شیعی را در اختیار داشت و همین اصل ها باعث شد که فقه شیعی، فقهی غنی، پویا و به روز باشد. در مقایسه با سایر مکاتب اسلامی، فقه شیعی با توجه به تعداد فروعات و مسائل مطرح شده در آن که تمامی آنها نیز توسط شاگردان امام صادق(ع) مطرح شده است، غنی ترین مذهب فقهی است و بسیاری از مسائل و مشکلات امروز ما به وسیله این احادیث پاسخ داده می شود.

امام صادق(ع) بنیاگذار تفسیر عرفانی
وی باشاره به کتاب مفاتیح الحیات گفت: کتابی که اخیراً توسط آیت الله جوادی آملی تالیف شد نمونه ای از تنوع مکتب حدیثی شیعه است که به برکت امام صادق(ع) و شاگردان ایشان پایه گذاری شده است. این کتاب با استناد به روایات اهل بیت(ع) تدوین شده و هدف از آن بیان عملکرد یک فرد مسلمان در ابعاد و جنبه های مختلف فردی، اجتماعی، روحی، روانی و شخصیتی است. این کتاب که نمونه کاملی از تکامل فکر شیعی است، مسائل مختلفی ازجمله نوع ارتباطات انسان، حقوق شهروندی، حقوق حیوانات، حقوق متقابل افراد و ... را در برمی گیرد که تمامی این مسائل با استناد به روایات ائمه(ع) و مکتب فقهی حضرت صادق(ع) نقل شده است و این گونه نبوده که امروزه در رابطه با آنها نظریه پردازی شود.
وی افزود: همچنین کتاب "مصباح الشریعه" که کتابی عرفانی بوده و گفته می شود، توسط امام صادق(ع) و یا به دستور ایشان تالیف شده است. این کتاب شامل یکصد باب در عرفان های نظری و عملی است. همچنین کتاب "حقایق التفسیر" که براساس مبانی عرفانی نگارش یافته و بخشی از آن به اندیشه های تفسیری و عرفانی امام صادق(ع) اختصاص داده شده است. با توجه به مطالب این کتاب، می توان ادعا کرد که امام صادق(ع) بنیانگذار تفاسیر عرفانی است.
 

پایان پیام/