به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان، مدیر پروژه "درآمدی بر فلسفه احکام و راه های استکشاف آن" گفت: این پروژه شیوه ای تحقیقی دارد که از حدود چهار سال پیش شروع شده و امسال به پایان می رسد؛ در این تحقیق ابتدا به مساله چیستی فلسفه احکام اشاره شده و تفاوت آن با اصطلاحات مشابه مانند علت احکام، مقاصد شریعت، اهداف دین و اغراض شریعت بیان می شود تا از طریق این مقایسه، چیستی فلسفه احکام و به تعبیر فقهی حکمت احکام روشن شود.
وی ادامه داد: یکی از این مهمترین مبانی این تحقیق احکام تابع مصالح و مفاسد است. اما پیرامون این مساله در ادبیات فقهی ما، اقوال و دیدگاه های مختلفی وجود دارد. از این رو، در یک فصل از این تحقیق این دیدگاه ها از این منظر توضیح داده شد تا به یکدیگر نزدیک شوند و جان کلام تبعیت احکام از مصالح و مفاسد روشن شود.
حجت الاسلام علی اکبریان اظهار کرد: همچنین در این فصل مقصود از مصالح و مفاسدی که بنا به نظر شیعه، احکام تابع آن هستند بیان می شود که مساله حکمت احکام و نه علت احکام است.
عضو هیات علمی پژوهشکده فقه و حقوق تصریح کرد: فصلی مستقل که در واقع مهمترین فصل این کتاب است، مساله کارآیی های فلسفه احکام در استنباط احکام شرعی بیان شده است. البته در وهله نخست به نظر می رسد که فقه امامیه برخلاف فقه مقاصدی اهل سنت، فلسفه احکام را در استنباط دخالت نمی دهد. اما باید گفت که این نگاه، نگاهی ابتدایی و ساده است و در این تحقیق به مساله بکارگیری فلسفه احکام در استنباط اشارات زیادی شده است به عنوان مثال به مسایلی مانند استفاده از حل تعارض پرداخته می شود.
وی بیان کرد: در مواردی که امروز در فقه در خصوص مساله فقهی بودن یا نبودن آن محل نزاع است هم فلسفه احکام کاربرد دارد که از آن جمله می توان به کشف نظام های اسلامی مانند نظام تربیتی یا نظام سیاسی اشاره کرد. بنابراین در این کتاب ضمن بحث در خصوص فقیهانه بودن یا نبودن کشف این نظام ها از فقه به مساله کاربرد فلسفه احکام در کشف این نظام ها اشاره شده است. ضمن آنکه مساله کشف مکاتب اسلامی هم مورد توجه قرار گرفته است.
حجت الاسلام علی اکبریان در بیان سایر مطالب کتاب به مواردی مانند صدور حکم حکومتی و نیز مساله تزاحم در احکام شریعت و ترجیح اهم بر مهم اشاره کرد و گفت که این مسائل از منظر کاربرد فلسفه احکام مورد توجه قرار گرفته اند.
عضو هیات علمی پژوهشکده فقه و حقوق در بیان مطالب بخش پایانی این پروژه ابراز کرد: فصل پایانی این تحقیق به منابع شناخت فلسفه احکام و راه های مراجعه به این منابع برای شناخت فلسفه احکام اختصاص دارد. در این باره ضمن آنکه کتاب، سنت و عقل که از منابع تشخیص حکم شرعی هستند می توان از علوم اعم از علوم اسلامی و تحربی و نیز از تاریخ و فقه به عنوان علمی اسلامی برای تشخیص فلسفه احکام بهره گرفت.
وی ادامه داد: این پژوهش از اصل چیستی فلسفه احکام و مباحث کلان و نظری و کاربردهای فقهی و حاشیه فقهی آن بحث شده است و هر چند که از جزء جزء فلسفه احکام مانند فلسفه نماز یا جهاد و مواردی که در کتاب علل الشریعه شیخ صدوق مطرح شده بحث نشده اما از غالب این مباحث به عنوان مثال برای مباحث کبروی و کلان استفاده شده است.
حجت الاسلام علی اکبریان خاطرنشان کرد: پیرامون موضوع پژوهش آثار اندکی نوشته شده است. البته از آنجا که در فقه مقاصد در بین اهل سنت جاری است، آثار زیادی در فضای سنی منتشر شده است که از آن آثار برای مقایسه با دیدگاه های فقه امامیه در خصوص فلسفه احکام استفاده شده است.
پایان پیام/
نظر شما