حجت الاسلام احمد ترابی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مدیر گروه تاریخ بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی و سردبیر مجله پژوهش های قرآنی به خبرنگار شبستان گفت: با این که امام رضا(ع) با اکراه ولایت عهدی را پذیرفتند، اما از دوران ولایت عهدی ایشان می توان درس های زیادی گرفت که به دو نکته اشاره می شود.
وی افزود: اولین درسی که از امام رضا(ع) می توان گرفت، این است که گر چه واقعیت و حقیقت همیشه یک شکل دارد و ثابت است، اما این طور نیست که انسان به بهانه حقیقت جویی آن قدر انعطاف ناپذیر باشد که باعث از بین رفتن اصول شود.
حجت الاسلام ترابی ادامه داد: در تاریخ می بینیم که امام رضا(ع) گر چه مأمون را غاصب حکومت می داند، اما با پذیرش ولایت عهدی در صدد حفظ شیعه بر می آید. امامان ما در شرایط مختلف با حفظ اصول ثابت، موضع گیری ها و روش های متفاوتی را اتخاذ کردند تا به شیعه درس انعطاف پذیری را بیاموزند.
وی تأکید کرد: با توجه به این درس، رهبران شیعه باید واقعیت های اجتماعی را در نظر بگیرند و با حفظ اصول، در روش ها و فرعیات انعطاف پذیر باشند. البته اصول توحید زمان دار و مکان دار نیستند و باید حفظ شوند، اما در مسائل ثانوی می توان انعطاف به خرج داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه دومین درس ولایت مهدی امام رضا(ع) را ولایت پذیری داشت و افزود: شیعه یکی از امتیازاتش این است که وقتی امام زمان خود را شناخت، در مقابل او مطیع محض است و در مقابل او نمی ایستد.این موضوع، هم در مورد امامان معصوم صادق است و هم در مورد کسانی که آن ها تعیین کرده اند.
وی ادامه داد: البته مطمئناً حکومت معصوم با حکومت فقیه منسوب شده از سوی اهل بیت(ع) متفاوت است و به تبع آن، نوع ولایت پذیری نیز تفاوت هایی می کند. همچنین سؤال کردن در جامعه شیعی ایرادی ندارد، اما سؤال باید از مجاری خودش طی شود، نه این که هر کس با رهبر اختلاف نظری داشت، روبه روی او بایستد.
حجت الاسلام ترابی با بیان این که اهل بیت(ع) همه نور واحد هستند، گفت: خصوصیات اهل بیت (ع) یکسان است. به عنوان مثال علم تمام اهل بیت(ع) یکسان و خالی از هر گونه اشتباهی است، اما ظهور و بروز آن شرایطی را می خواهد. بنابراین اگر می بینیم که هر امام به صفتی مشهور شده، دلیل تفاوت ائمه نیست، بلکه دلیل شرایط زمانی و مکانی آنهاست.
وی در مورد صفات ائمه گفت: بعضی صفات اهل بیت توسط درگر معصومین به آنان داده شده است و برخی صفات را مردم با توجه به آنچه از امام می دیده اند، به وی می دادند. در بعضی از صفات نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد که از دسته اول است یا دوم؛ مثلاً در مورد صفت رضا که به حضرت علی بن موسی(ع) داده شده است، بعضی از مفسرین نظرشان بر این است که شرایط سیاسی آن عصر موجب شده او با این لقب خوانده شود، بعضی آن را مأثور از ائمه می دانند و بعضی معتقدند هر دو مورد صادق است.
سردبیر مجله پژوهش های قرآنی درباره علت اعطای لقب عالم آل محمد به امام رضا(ع) گفت: دلیل عمده این لقب، مناظره های متعدد و مکرر امام با نحله های مختلف فکری (اعم از مسلمانان و غیر مسلمانان) و پیروزی ایشان در تمام این مناظره ها است. درست است که در زمان دیگر ائمه نیز مناظراتی شکل می گرفته اما نظر کمّی، خیلی کم تر از زمان امام رضا (ع) بوده است و به حد به شهرت بین المللی نرسیده است.
حجت الاسلام ترابی افزود: البته این که حضرت را عالم آل محمد(ص) نامیده اند، دلیل بر این نمی شود که او را نسبت به دیگر اهل بیت(ع) به این نام ملقب کرده باشند، بلکه ممکن است منظورشان نسبت به آن دسته از آل محمد (ص) باشد که در زمان ایشان می زیسته اند.
وی علم امام رضا(ع) را نشانه امامت وی دانست و افزود: برای شناخت هر امام راه هایی وجود دارد که از جمله آن ها معرفی امام توسط امامان قبلی است. دومین راه شخصیت و وجود خود امام است که در زمان امام رضا(ع) نشانه امامت حضرت، علم بی حد و حصر امام بوده است که در برابر هیچ سؤالی نگفت نمی دانم و حتی پاسخ را به بعد موکول نکرد تا تأملی کند و بعد پاسخ گوید، بلکه فی البداهه پاسخ ها را به روشن ترین شکل بیان می کرد.
مدیر گروه تاریخ بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی با بیان این که پذیرش ولایت عهدی از سوی امام رضا(ع) گر چه با اختیار امابا اکراه و نارضایتی همراه بود، گفت: علت این که امام از پذیرش ولایت عهدی ناراضی بود نیز مشخص است، زیرا طبق عقیده شیعه حکومت مختص اهل بیت(ع) است و هر کس این منصب را بگیرد، غاصب است.
وی افزود: اگر بخواهیم از دید غیر شیعه هم نگاه کنیم، ائمه (ع) که خود را اعلم از دیگران می دانستند، نباید ولایت عهدی کسی را بپذیرند که چه از نظر علمی، چه از نظر عملی قابل مقایسه نیست. این دو دلیل نشان می دهد که امام نسبت به پذیرش ولایت عهدی رغبتی نداشته است.
حجت الاسلام ترابی پذیرش ولایت عهدی از طرف امام رضا(ع) را نوشیدن آب ناگوار دانست و افزود: حضرت رضا(ع) با ابراز بی علاقگی خود به ولایت عهدی و مشروط کردن پذیرش آن به عدم دخالت در امور حکومتی و عزل و نصب ها، زمینه هرگونه تردید را برداشت؛ زیرا ممکن بود پیروان آن حضرت نیز مثل پیروان امام حسن مجتبی(ع)، این پذیرش را نتوانند هضم کنند و به مخالفت با وی برخیزند.
پایان پیام/
نظر شما