مسجد صفی مسجدی به سفیدی تاریخ

خبرگزاری شبستان// گیلان

بارش زیاد باران و رطوبت بالای هوا، موجب دوام نداشتن ابنیه و ساختمان ها در شهر رشت است. کمتر بنای مسکونی قدیمی را می توان در این شهر یافت اما با این اوصاف، در شهر رشت مساجد قدیمی بسیاری وجود دارند که از میان این مساجد تنها دو مسجد صفی و مسجد باقر آباد جنبه میراث فرهنگی خود را حفظ کرده اند، باقی مساجد اکثراً تخریب شده و یا مورد بازسازی قرار گرفته اند. در بعضی از مساجد نیز نوسازی برای چندمین بار رخ داده است.

مسجد صفی مسجدی به سفیدی تاریخ:

عکس قدیمی مسجد صفی
 

مسجد صفی در محله‌ای به همین نام قرار دارد. این مسجد ظاهراً قدیمی ترین مسجد شهر رشت است، بنای آن به اوایل دوره صفویه بر می گردد. فیل پاها، گچ بری حاشیه زیر سقف، محراب و ستون های قطور زیر بام، همگی از آثار قدیمی به شمار می‌روند. این مسجد در طول عمر خویش بارها مورد تعمیر قرار گرفت و آخرین مرمت اساسی آن حدود 25 سال پیش انجام شد.

در جنب درب ورودی که سابقاً حیاط مسجد بود، چاهی قرار دارد که عوام آن را چاه امام زمان(ع) می‌دانند. مردم به ویژه جماعت نسوان(زنان) سکه در آن می‌انداختند‌. متولی مسجد به خاطر اینکه چاه پر نشود طشتی در داخل آن قرار داد. این طشت هر چند مدت یکبار خالی می‌شد.

این مسجد که به نام های دیگری چون "مسجد سفید" یا "مسجد شهیدیه" نیز نامیده شده، محلی است که شاه اسماعیل به هنگام فرار به گیلان در زمان کودکی مدتی، در جوار آن اقامت داشت.

تاریخ بنای اولیه این مسجد دقیقا روشن نیست. بر اساس یک روایت شیخ صفی الدین اردبیلی به دلیل دوستی با شیخ زاهد گیلانی در سفری به گیلان در محله فعلی چاهی می‌کند و عبادتگاهی سازد که بعدها به مسجد تبدیل می‌شود.

بعضی از تاریخ نویسان این مسجد را قبر محمدباقر میرزا ملقب به صفی میرزا پسر بزرگ شاه عباس اول می‌دانند که با بدخواهی اطرافیان پدرش، به دستور آنان کشته شد و در آن محل دفن شده ‌است. برخی باور دارند علت نامگذاری این مسجد به شهیدیه قتل ناحق صفی الدین میرزا است. به روایتی، شاه عباس صفوی پس از کشتن صفی میرزا از کرده خود پشیمان شد و دستور داد تا در محل مرگ فرزندش یعنی همین محل، مسجدی بنا کنند. به همین دلیل این مسجد را شهیدیه نیز نامیده اند.

مشخصات مسجد صفی؛
مسجد صفی دارای پلانی مربع شکل است و در حوالی بازار شهر رشت قرار دارد. شبستان مسجد دارای سه فیل پای قطور مرکزی، از شرق به غرب است. سر ستون ها به گچ بری هایی پر کار به نقش گل وازاره و ستون ها با کاشی های چهار گوش منقوش آراسته شده اند. از دیگر جنبه های زیبای بنا، گچ بری ها و کاشی کاری قسمت محراب است که با آیاتی از قرآن کریم تزیین شده است. سر در ورودی دوم و اصلی مسجد از دو قوس تشکیل شده که به قوس اول آیه اول سوره اسری و در قوس دوم حدیث " و لایه علی بن ابی طالب حصنی ...." کاشی کاری شده است.

در وسط محراب تاریخ 1244 هـ . ق و بر روی یک کاشی، تاریخ تجدید بنای مسجد در سال 1344 هـ . ق نقش بسته است.

در محراب مسجد، گچ بری های زیبایی به صورت آیات قرآن همراه با گل و بوته کار شده و در کاشی کاری های محراب تاریخ تجدید بنای مسجد به تاریخ 1344 هجری قمری (1305 ه.ش) دیده می شود و گچ بری های مسجد و فلیپاها نیز به همین تاریخ است.

چاه صاحب الزمان(عج)

از دیگر بخش های دیدنی مسجد صفی، چاه صاحب الزمان(عج) به فاصله 3 متری از جنوب غربی گلدسته است که از قدیم مورد احترام مردم منطقه و محل عرضه نذورات بوده است.چاه صاحب الزمان(عج) احتمالاً همان چاهی است که به دست شیخ صفی الدین اردبیلی حفر شده است.

شب های جمعه آخر سال، مرد و زن بر سر چاه گرد می آیند و پول و نامه هایی در چاه می ریزند که مخاطب نامه ها صاحب الامر(عج) است. مقداری هم از آب چاه را برمی دارند و به عنوان تبرک می نوشند. به این امید که حاجاتشان برآورده شود. یکی از این چاه ها، چاه معروف مسجد جمکران است.

بزرگان گیلان در مسجد صفی؛

آیت الله سیدمحمدتقی رودباری گیلانی از علمای بزرگ رشت بودکه سال ها امامت جماعت مسجد صفی رشت را بر عهده داشت، بعد از وی، حاج سید حسین امام جماعت مسجد را بر عهده داشت ه در اواخر عمرش به خاطر کهولت سن کمتر برای اقامه جماعت به مسجد صفی می‌رفت. فرزندش حاج سید مجتبی رودباری به جای او به وظائف شرعی و ارشاد مردم عمل می‌کرد.

آقا سید مجتبی از شاگردان حضرت امام خمینی(ره) و آقا سید ابوالقاسم خوئی می‌باشد. او سال ها در نجف مقیم بود و از بسیاری از مراجع تقلید گذشته و معاصر مأذون است. آقا سید مجتبی منشاء خدمات خیریه و عام المنفعه در شهر رشت است. کتابخانه عمومی امیرالمومنین(ع) را تاسیس کرد و سرپرستی آن را از طریق پسرش بر عهده دارد. خانه شخصی ندارد و در منزل پدرش که قدیمی و مشکل می‌توان در آنجا بسر برد زندگی می‌کند. درب خانه او همانند دوران پدرش بر روی عموم مردم باز است. وی از قدیم مورد اعتماد مسئولان کشور و استان بوده است. امور اجرائی استان گیلان و شهرستان رشت بدون مشورت وی انجام نمی شود.
 

مسجد صفی رشت در فهرست آثار ملی ایران

امید عزیزی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان با بیان اینکه مسجد صفی در همایش اخیر ثبت آثار فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته و در صورت تامین اعتبار مرمت این بنا در دستور کار قرار می‌گیرد بر لزوم مرمت و بازسازی بناهای تاریخی تاکید کرد.

وی مسجد صفی را تاریخی‌ترین مسجد شهر رشت دانست که در محله‌ای به همین نام واقع شده و به مسجد سفید و شهیدیه نیز معروف است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان افزود: محققان و تاریخ شناسان بنای اولیه آن را طبق روایتی به سفر شیخ زاهد گیلانی به گیلان نسبت می دهند.

عزیزی بیان کرد: مسجد صفی رشت به شماره 197 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

محراب مسجد صفی با گچ بری های زیبا به صورت آیات قرآن همراه با گل و بوته

پور علی، معاون میراث فرهنگی گیلان درباره وضعیت فعلی مسجد نیز اظهار کرد: مسجد صفی طبق عبارتی که روی یک کاشی در داخل محراب دیده می شود در سال 1334 هجری قمری(1295 ه.ش) به دست حاجی یوسف کاشی ساز، تجدید بنا شد.

این کارشناس مسائل تاریخی اضافه کرد: در محراب مسجد گچ بری های زیبایی به صورت آیات قرآن همراه با گل و بوته کار شده و در کاشی کاری های محراب تاریخ تجدید بنای مسجد به تاریخ1344 هجری قمری (1305 ه.ش) دیده می شود و گچ بری های مسجد و فلیپاها نیز به همین تاریخ است.

پورعلی با اشاره به نمای بیرونی مسجد صفی گفت: گلدسته مدور و آجری مسجد که در ضلع جنوبی آن قرار دارد مشخص ترین جلوه بیرونی مسجد صفی است.
 

پایان پیام/