به گزارش خبرنگار شبستان، نشست "اسلام و تشیع در اسپانیا گذشته، حال و آینده" صبح امروز با حضور دکتر سیداحمدرضا خضری عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رایزن پیشین فرهنگی ایران در اسپانیا در پژوهشگاه فرهنگ و هنر ارتباطات برگزار شد.
در آغاز این نشست دکتر خضری با بیان اینکه چه اتفاقی در اسپانیا افتاده است که وضعیت مسلمانان نسبت به دیگر کشورها در این مملکت در سطح پایین تر قرار دارد افزود: برای پاسخ به این سوال باید نگاهی به تاریخ اسپانیا از گذشته تاکنون بیندازیم.
وی ادامه داد: مسلمانها از نقطه شمال آفریقا وارد شبه جزیره ایبری اسپانیا شدند و اگر ما بخواهیم به اهداف مسلمانها در فتح این سرزمین بپردازیم می بینیم که انگیزه های مهمی که مسلمانان را به این کشور می کشاند چندان مطلوب نیست. به عبارتی این انگیزه ها از نوع انگیزه هایی نیست که موجب فتح ایران، شام و دیگر کشورها شد.
خضری یادآور شد: منفعت طلبی، شهرت طلبی، کسب غنایم جنگی جزء انگیزه هایی است که مسلمانان را به اسپانیا کشاند البته گسترش اسلام را نیز می توان جزء این انگیزه ها قرار داد اما به طور کلی این انگیزه ها، انگیزه های قابل پذیرش اسلام نیست. از این رو بنای ناهمگونی و مخالفت هایی در اسپانیا نسبت به این انگیزه ها گذاشته شد.
وی تصریح کرد: اگر خطبه طارق فاتح اندلس که بعد از فتح این کشور گفته شد را مطالعه کنیم می بینیم که در بعضی جاها انگیزه های بیان شده برای فتح اسپانیا بسیار شرم آور است و از این رو زمینه های بازپس گیری اندلس توسط مسیحیان این کشور بنا گذاشته شد. به عبارتی از سال 192 هجری که مسلمانان وارد اندلس شدند تا پایان قرن نهم هیچگاه نتوانستند بر مناطق شمالی اسپانیا تسلط کامل پیدا کنند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مسیحیان این مناطق با برنامه ریزی آرام آرام توانستند مناطق مسلمانان را بازپس بگیرند و مسلمانان را از همان جایی که وارد این کشور شده بودند بیرون برانند و به آفریقا و تونس بازگردانند بنابراین طبیعی است که این سوال پیش می آید که چرا مسلمانان نتوانستند این سرزمین مهم را حفظ کنند و چرا بعد از استقرار مسلمانان در حدود 800 سال در این کشور، شرایط اسلام در آنجا به نحوی مطلوب نهادینه نشد.
وی عوامل بازپس گیری اسپانیا را به سه دسته طبیعی، داخلی و بیرونی تقسیم کرد و یادآور شد: از لحاظ جغرافیایی خود شبه جزیره بودن یکی از مهم ترین شرایط اخراج مسلمانان اسپانیا است. چرا که با نگاهی به نقشه این کشور درمی یابیم که تمام سرزمین های اسلامی به هم متصل هستند به جز سرزمین اندلس و البته جزیره سیسیل که به صورت جدا قرار گرفته و هر دو نیز چنین سرنوشتی پیدا کرده اند.
خضری تصریح کرد: عوامل بیرونی نیز در بازپس گیری ایبری نقش داشته است. مثلاً اختلاف بین خود مسلمانان یکی از این انگیزه هاست و دیگر اینکه مسیحیان هیچگاه مسلمانان را منجی خود ندانستند. از طرفی ابتذال فکری مسلمانان که در طی سالها حکومت در اندلس با آن مواجه شده اند نیز به این مساله دامن زد تا آنجا که حتی کسانی چون ابن خلدون و ابن هانی را وادار به مهاجرت کرد و مشکلات بسیاری را پدید آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به عوامل درونی چون استبداد و فساد حاکمان مسلمان اندلس اشاره کرد و گفت: در دوره امویان این حاکمان آنچنان در فساد غوطه ور بودند که انسان از بیان آنها شرم دارد. ماجرایی مانند قیام مولدون و حکم سرکوب آنها در یک میهمانی که به ماجرای خندق مشهور است نشانه ای از این فساد حاکمان است. همچنین مسلمانان هیچگاه نتوانستند سلطه مسیحیان را براندازند.
وی تصریح کرد : فرمان پاپ به مسیحیان مبنی بر بازپس گیری سرزمین هایشان از مسلمانان و همچنین بازپس گیری بیت المقدس نیز یکی از دلایل از دست دادن اندلس است.
وی عنوان کرد: از طرفی افتراق مسلمانان و اتحاد مسیحیان نیز به این مساله دامن زد؛ چنانکه در همین دوره ملوک الطوایف پدید آمد. البته دو حرکت جداگانه مرابطون و موحدون، اندلس را از سقوط زودهنگام نجات داد. اما با سقوط موحدون این حکومت بار دیگر بین ملوک الطوایف تقسیم شد و خلاصه اینکه اسپانیا پس از یکسری مشاجرات طولانی به طور کامل به دست مسیحیان افتاد تا آنجا که مسلمانان مجبور شدند سیاست تقیه را برای حفظ دین خود در پیش گیرند.
وی همچنین گفت: در زمان فیلیپ دوم فرمان اخراج مسلمانان به طور کلی از اسپانیا صادر شد و نتیجه این فرمان وضعیت کنونی مسلمانان اسپانیا است که عده ای آمار آن را چیزی حدود یک میلیون به صورت غیر رسمی و عده ای بین ششصد هزار نفر به طور رسمی که البته اینها نیز اصولاً مهاجر هستند و از کشورهای دیگر به اسپانیا رفته اند.
خضری اضافه کرد: نسبت شیعیان به مسلمانان اسپانیا نسبتی اندک است چنانکه این نسبت یک هشتم یا نهایتاً یک هفتم است اما این نسبت در اسپانیا معقول نیست چرا که اگر مسلمانان یک میلیون باشند شیعیان این کشور چیزی کمتر از 50 هزار نفر خواهند بود اما به طور کلی می توان گفت که وضعیت دینی مسلمانان به طور تقریبی مناسب است.
وی در پایان گفت: مساجد بزرگی در نقا ط مختلف اسپانیا برپاست که متعلق به سنی هاست ولی شیعیان این کشور حتی یک مسجد هم ندارند. و حتی چندی پیش شیعیان عراق یک زیر زمین در یکی از نقاط سطح پایین اجاره کرده بودند که در موارد خاص در آنجا مشغول فعالیت می شدند که آن هم توسط شهرداری از آنها گرفته شد اما اگر کسی بخواهد موضوع شیعیان در این کشور را مورد مطالعه قرار دهد او را به مجله مطالعات تاریخ اسلام یا مقاله ای تحت عنوان حمودیان و تاریخ اندلس ارجاع می دهم.
پایان پیام/
نظر شما