خبرگزاری شبستان: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر حضرت آیت الله خامنه ای در ایام ماه مبارک رمضان، به صورت روزانه آن دسته از مباحث قرآنی معظم‌له را که در بیاناتشان به آن پرداخته‌اند، در قالب درس گفتارهای قرآنی منتشر می کند که بیست و ششم مبحث از این سلسله گفتارها تقدیم مخاطبان سرویس قرآن و معارف می شود.
سوره مبارکه فتح آیه 29
مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم ۖ تَراهُم رُکَّعًا سُجَّدًا یَبتَغونَ فَضلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضوانًا ۖ سیماهُم فی وُجوهِهِم مِن أَثَرِ السُّجودِ ۚ ذٰلِکَ مَثَلُهُم فِی التَّوراةِ ۚ وَمَثَلُهُم فِی الإِنجیلِ کَزَرعٍ أَخرَجَ شَطأَهُ فَآزَرَهُ فَاستَغلَظَ فَاستَوىٰ عَلىٰ سوقِهِ یُعجِبُ الزُّرّاعَ لِیَغیظَ بِهِمُ الکُفّارَ ۗ وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ مِنهُم مَغفِرَةً وَأَجرًا عَظیمًا﴿29﴾
محمّد (ص) فرستاده خداست؛ و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند؛ پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی در حالی که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند؛ نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است؛ این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است، همانند زراعتی که جوانه‌های خود را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پای خود ایستاده است و بقدری نموّ و رشد کرده که زارعان را به شگفتی وامی‌دارد؛ این برای آن است که کافران را به خشم آورد (ولی) کسانی از آنها را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند وعده آمرزش و اجر عظیمی داده است.
نشانه‌های امت اسلامی
اسلام پیروان خود را اینجور تربیت می‌کند: «و الّذین معه اشدّاء على الکفّار رحماء بینهم تریهم رکّعا سجّدا یبتغون فضلا من اللَّه و رضوانا سیماهم فى وجوههم من اثر السّجود»؛ این‌ها نشانه‌هاى امت اسلامى است. این‌ها آن معنویتى است که در آنها وجود دارد؛ آن توکل، آن توجه به خدا، آن تذکر، آن خضوع در مقابل پروردگار. این، خاصیت پرورش انسان مسلمان و مؤمن است. اسلام اینجور انسانى پرورش می‌دهد: در مقابل خداى متعال، خاضع؛ با برادران ایمانى، رحیم، مهربان؛ اخوت اسلامى، برقرار؛ اما در مقابل مستکبران، در مقابل ظالمان، مثل کوهِ استوار مى‌ایستند؛ «و مثلهم فى الانجیل کزرع اخرج شطئه فأزره فاستغلظ فاستوى على سوقه». این، همان مراحل رشد امت اسلامى است؛ سر می‌زند، رشد می‌کند، بالندگى پیدا می‌کند، مستحکم می‌شود. «یعجب الزّرّاع»؛ خود آن کسانى که این زمینه را فراهم کردند، به شگفت مى‌آیند. این دست قدرت الهى است که اینجور انسان‌ها را رشد می‌دهد. «لیغیظ بهم الکفّار»؛(1) دشمن مستکبر وقتى به این انسان مسلمانِ تربیت شده‌ى بالیده‌ى در دامان اسلام نگاه می‌کند، معلوم است که به خشم مى‌آید و ناراحت می‌شود. ما باید اینجورى عمل کنیم. خود را بسازیم. خود را با قرآن تطبیق دهیم. اخلاق خود را، رفتار خود را، با دوستان، با معارضان و معاندان، با مستکبران، طبق برنامه‌ى قرآن تنظیم کنیم. خداوند متعال وعده کرده است که به افرادى که اینجور حرکت کنند، پاداش خواهد داد، اجر خواهد داد. این اجر، هم در دنیاست، هم در آخرت. در دنیا عزت است، برخوردارى از زیبائى‌ها و تمتعات الهى در این عالم است - که براى انسان‌ها فراهم کرده است - در آخرت هم رضوان الهى و بهشت الهى است.(2)
«اشداء علی الکفار» به چه کسانی می‌گویند؟
خداى متعال در سوره‌ى سراسر حماسه و درس فتح، بعد از آن‌که همه‌ى آیات حماسه را بیان مى‌کند، درباره‌ى اصحاب پیغمبر مى‌فرماید «اشدّاء على الکفّار رحماء بینهم»؛ این‌ها در مقابل کفّار - یعنى همان دشمنانى که صف بسته‌اند - شدیدند. مراد از کفّار، آن یهودى یا مسیحى نبود که زیر سایه‌ى پیغمبر در مدینه زندگى مى‌کرد. همان وقت بودند، مسیحیان و یهودیانى که داخل مدینه زندگى مى‌کردند و پیغمبر و اصحابش با آنها روابط خوبى داشتند. آنها را «اشدّاء على الکفّار» نمى‌گوید. «اشدّاء على الکفّار» به کفارى مى‌گوید که یا مثل کفّار قریش به طور دائم علیه اسلام و مدینه‌ى اسلامى در حال تحرّکات نظامى بودند؛ یا مثل یهودیهاى بنى‌قریظه و خیبر و بقیه‌ى مناطق دائم کارشکنى مى‌کردند - بروند این طرف و آن طرف سفر کنند، این گروه و آن گروه را علیه اسلام جمع کنند؛ لشکرکشى کنند، تحریک کنند، شایعه درست کنند - و یا کسانى که در چهره‌ى مسلمان اما با دل و باطن کافر در داخل مدینه زندگى مى‌کردند و دائم هم یا با کفّار دسته‌ى اول و یا با کفّار دسته‌ى دوم ارتباط داشتند. «اشدّاء على الکفّار»، یعنى اشدّاء بر این سه دسته.(3)
این کفّار کجا هستند؟ هر غیر معتقد به اسلام کسى نیست که باید نسبت به او سختگیر بود و شدّت گرفت. قرآن مى‌گوید: «لا ینهاکم اللَّه عن الّذین لم یقاتلوکم فى الدّین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبرّوهم و تقسطوا الیهم انّ اللَّه یحبّ المقسطین»؛(4) کسانى که با شما سر ستیزه ندارند و علیه شما توطئه نمى‌کنند و کمر به نابودى نسل و ملت شما نبسته‌اند، ولو از دین دیگرى باشند، با آنها نیکى کنید و رفتار خوب داشته باشید؛ کافرى که با او باید شدید بود، این نیست. «انّما ینهاکم اللَّه عن الّذین قاتلوکم فى الدّین و اخرجوکم من دیارکم».(5) باید با کسانى شدید بود که با هویّت، اسلام، ملیّت، کشور، تمامیت ارضى، استقلال، شرف، عزّت، ناموس، سنّت‌ها، فرهنگ و ارزشهاى شما مبارزه مى‌کنند.(6)
معنای درست «اشداء علی الکفار» چیست؟
اشداء بر کفار معنایش این نیست که با کفار دائم در حال جنگند. اشداء، شدت، یعنى استحکام، استوارى، خورده نشدن.(7) «اشداء» جمع «شدید» است. شدید یعنى سخت، سخت یعنى نفوذناپذیر. هر جسمى که سخت‌تر باشد، وقتى با جسم دیگرى اصطکاک پیدا کرد، در آن جسم دیگر اثر می‌گذارد، اما از آن جسم اثر نمی‌پذیرد.(8) یک فلزى زنگ می‌زند، خورده می‌شود، پوک می‌شود، از بین می‌رود؛ یک فلز هم قرنهاى متمادى که بگذرد، دچار خوردگى و زنگ‌زدگى و پوسیدگى و پوکى نمی‌شود. اشداء یعنى این. شدت یعنى استحکام.(9) درباره‌ى آهن مى‌گوید: «فیه بأس شدید».(10) شدید است؛ یعنى مستحکم است. شدّت در اینجا به معناى ظلم نیست، به معناى حتماً خونریزى هم نیست. به معناى استحکام است؛ یعنى این خاکریز نباید شل و نرم باشد؛ این دیوار نباید رخنه داشته باشد.(11)
استحکام یک وقت در میدان جنگ است، یک جور بروز می‌کند؛ یک وقت در میدان گفتگوى با دشمن است، یک جور بروز می‌کند. شما ببینید پیغمبر در جنگهاى خود، آنجائى که لازم بود با طرف خود و دشمن خود حرف بزند، چه جورى حرف می‌زند. سرتا پاى نقشه‌ى پیغمبر استحکام است؛ استوار، یک ذره خلل نیست. در جنگ احزاب پیغمبر با طرفهاى مقابل وارد گفتگو شد، اما چه گفتگوئى! تاریخ را بخوانید. اگر جنگ است، با شدت؛ اگر گفتگو است، با شدت؛ اگر تعامل است، با شدت؛ با استحکام.(12) معنایش این نیست که حتماً بایستى دشمن را آدم بکلى پامال کند و سرکوب کند؛ نه، یک وقت اقتضاى سرکوبى دارد، یک وقت هم اقتضاى سرکوبى ندارد؛ اما در همه حال باید در مقابل دشمن سرسخت بود.(13) این معناى اشداء على الکفار است.(14)
«رحماء بینهم» شامل چه کسانی است؟
براى این‌که ما بنیانهاى سیاسى و اقتصادى و فرهنگى خود را مستحکم کنیم، پیش‌نیاز اوّلىِ قطعى ما، ایجاد وفاق و وحدت کلمه است. براى وفاق باید همه تلاش کنند. معناى وفاق این نیست که گروه‌ها و تشکیلات و جناحهاى گوناگون اعلام انحلال کنند؛ نه، هیچ لزومى ندارد. معناى وفاق این است که نسبت به هم خوشبین باشند؛ «رحماء بینهم» باشند؛ همدیگر را تحمّل کنند؛ در جهت ترسیم هدفهاى والا و عالى و براى رسیدن به آنها به یکدیگر کمک کنند و از ایجاد تشنّج، بداخلاقى، درگیرى، اهانت و متّهم کردن بپرهیزند.(15) رحماء بینهم، یعنى در بین خودشان که هستند، نه؛ اینجا دیگر خاکریز نرم است، انعطاف وجود دارد؛ اینجا دیگر آن شدت و آن صلابت نیست. اینجا باید دل داد و دل گرفت. اینجا باید با هم با تعاطف رفتار کرد.(16)
اتحاد و برادرى، فقط یک استثنا دارد. آن استثنا این است که با کسانى که در این حرکت صحیح، اخلال مى‌کنند، بایستى با شدت برخورد کرد: «أشدّاء على‌الکفّار». این شدّت، متعلّق به آنجاست؛ اما در دایره‌ى ملت ایران، همه‌ى قشرهاى اجتماعى باید با این چشم، به یکدیگر و به هدفهاى این نظام مقدّس و این کشور اسلامى و این نقطه‌ى مورد امید مسلمانان دنیا، نگاه کنند. یعنى همه با هم، برادر و دوست و مهربان و داراى حقوقى در مقابل اراده و قانون الهى - که بر این کشور حاکم است - باشند.(17)
پی‌نوشت:
1) فتح: 29
2) بیانات در دیدار مسئولان نظام درروز میلاد پیامبر (ص) 1389/12/02
3) بیانات در دیدار دانشجویان و دانش‌آموزان و جانبازان 1379/08/11
4) ممتحنه: 8
5) ممتحنه: 9
6) بیانات در دیدار جوانان سیستان و بلوچستان 1381/12/06
7) بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم (ص) 1387/05/09
8) بیانات در دیدار دانشجویان 1391/05/17
9) بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم (ص) 1387/05/09
10) حدید: 25
11) بیانات در دیدار دانشجویان و دانش‌آموزان و جانبازان 1379/08/11
12) بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم (ص) 1387/05/09
13) بیانات در جمع قاریان قرآن در روز اول ماه رمضان 1388/05/31
14) بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم (ص) 1387/05/09
15) بیانات در دیدار نمایندگان مجلس 1381/03/07
16) بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم (ص) 1387/05/09
17) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 1375/07/
پایان پیام/
نظر شما