خبرگزاری شبستان//ارومیه
یخچال قدیمى دوقوزپله در خیابان عسگرخان و محله قدیمى به همین نام در کنار نهر کوچکى واقع شده است.
این بنا از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که تا قبل از گسترش شهر ارومیه اهالى نه تنها از یخ آن استفاده مى‌کردند، بلکه برای انجام مراسم چهارشنبه‌سورى نیز به کنار نهر مى‌آمدند و در کنار حوضچه آن که آب نهر بدان مى‌ریخت و فاصله‌اش با یخچال به ارتفاع 40 متر بود، مراسم برگزار مى‌کردند.
با توجه به شکل ساختمان و نقشه این یخچال به نظر می رسد این بنا به دوره قاجار تعلق دارد. سقف آن از سنگ و آجر ساخته شده است.
این بنای قاجاری از سنگ تراشدار خاکستری ساخته شده و سقف پوششی آن نیز به صورت طاق وچشمه، از آجر است.
فضای داخلی آن انبار ذخیره یخ، سالن اصلی به علت تناسب خاص و کشیدگی ارتفاع آن و دقتی که در آجر چینی سقف به کار رفته، دارای شکوه و گیرایی جالب توجهی است.
این یخچال هنوز سالم باقی مانده و صدماتی به آن وارد نشده است.
در محل شروع طاق‌ها و پاکار سقف بنا، شکاف‌هاى مدورى وجود دارد که احتمالاً محل نصب تیرهاى چوبى است که از آنها به عنوان داربست استفاده مى‌کردند. عملیات ساختمانى بنا و مصالح به کار رفته در آن با دقت انتخاب شده و از نظر قدرت و استحکام در وضعیت بسیار مطلوبى قرار دارد. این اثر تاریخى هنوز به ثبت نرسیده است.
این بنا محل انبار یخ شهر بوده که تا قبل از استفاده از کارخانه یخ ماشینی مورد بهره برداری قرار می‌گرفت.
با توجه به اینکه در سال‌های 59 تا 61 اقدامات زیادی توسط دفتر فنی برای جلوگیری از تخریب بنا به واسطه احداث خیابان جدید انجام شد، هم‌اکنون براساس طرح تهیه شده با همکاری شهرداری ارومیه قرار است ساختمان یخچال در فضای سبز شهر قرار گیرد.
نوع دیگری از یخچال ها که عموما در آذربایجان غربی ساخته می شده که عملکرد آن مانند یخچال های گنبدی بوده ولی شکل گنبدی آن متفاوت بوده است.
بخش عمده ای از بدنه این گونه یخچالها در داخل زمین بوده و دیوارهای قطور آن با سنگ لاشه با آجر و ملات های آبی مانند ملات ماسه، آهک و ساروج ساخته می شده است.
مخزن این نوع یخچال ها به صورت دهلیز مستطیل شکل درازی هستند که به تونل شباهت دارند، عرض این نوع دهلیز ها حدود 5 متر و طول آنها گاه به دهها متر می رسید و سقف غالبا آجری آن از نوع تاق و تویزه و یا تاق آهنگ بوده است.
معمولا در کنار این دهلیزها اتاق های کوچکی قرار دارد که نصف ان در زیر زمین واقع شده که بوسیله پله های متعددی به کف گودال یخ راه پیدا می کنند که این یخچالها به یخچالهای زیر زمینی نیز معروفند.
این یخچال ها را می توان درسرتاسر آزربایجان مشاهده کرد یخچال دوقوز پله از آثار دوره قاجاریه در اورمیه، یخچال صادقیه از آثار دوره صفویه در بازار تبریز و یخچال الوغ بیگ در تیکان تپه(تکاب)، یخچال چورس در روستایی به همین نام از توابع شهر خوی و یخچال هایی در شهرهای همدان، ساوه و مراغه از این نوع هستند.
پایان پیام/
نظر شما