اعتماد، ترکیه و بحران سوریه

خبرگزاری شبستان: در تاریخ یکشنبه هشتم مرداد، یادداشتی با عنوان ترکیه و بحران سوریه به قلم میر محمود موسوی در پایگاه اینترنتی دیپلماسی ایرانی منتشر گردید که نویسنده در این یادداشت به تحلیل رویکرد ترکیه به بحران سوریه پرداخته و پاره ای از اِلِمانها را به عنوان عوامل تاثیر گذار در این رویکرد ذکر کرده بود.
این یادداشت علاوه بر بازتاب در پایگاه های خبری چون انتخاب، بازتاب امروز و ... در روز پنج شنبه دوازدهم مرداد در روزنامه اعتماد به چاپ رسید و روزنامه شهرستانی همدان پیام نیز امروز شنبه، به انتشار آن اقدام کرد.
نکته قابل توجه این است که موضع گیری های تند ترکیه بر علیه اسرائیل پیش از شکل گیری وقایع موسوم به بیداری اسلامی در منطقه و نیز اقدامات مثبت در راستای برقراری ارتباط با ایران، بسیاری از مردم را در ارتباط با سیاست ترکیه در منطقه سردرگم کرده است. برقراری رابطه بین اقدامات سابق ترکیه با سیاست خصمانه امروز آن بر علیه سوریه باعث شده تا هر گونه تحلیل در این رابطه جذابیت یافته و مورد اقبال واقع شود. حتی اگر آن تحلیل سطحی و چهارچوب های سیاست بین الملل در آن رعایت نشده باشد.
نکته دیگر این که متاسفانه هنوز سخن متفاوت حتی اگر بدون بار علمی باشد، در میان مردم ما مورد اقبال واقع می شود و برخی از رسانه ها نیز هر آنچه را موجب تقویت تفکرات مورد تبلیغ خود تشخیص دهند، از آن حمایت می کنند.
در ارتباط با این یادداشت نیز ضمن این که قصد هیچ گونه توهین به نگارنده محترم آن نداریم، باید بگوییم که چهارچوب های تحلیل در روابط بین الملل را در نظر نگرفته است.
در این یادداشت نویسنده محترم در پاسخ به سوال ایجاد شده در ذهن ناظران بین المللی در ارتباط با عوامل تاثیرگذار در تصمیم گیری ترکیه در مورد تحولات سوریه، به چهار عامل زیر به عنوان تاثیرگذار ترین عوامل در تصمیم گیری دولتمردان ترک در زمینه تحولات سوریه اشاره می کند:
1- ضمن شرح روند رو به رشد اقتصادی در ترکیه متذکر می شود که ترس ناشی از توقف این روند در صورت بحرانی تر شدن منطقه و میل کردن آن به یک درگیری نظامی، می تواند در اقدام انفعالی ترک ها موثر باشد.
2- حمایت پیشین سوریه از کردهای پ ک ک و فعال شدن مجدد آن ها را متذکر شده و دفع خطر کردها را عاملی می داند که در تصمیم گیری کردها موثر است.
3- در ارتباط با عامل سوم به مسئله قومیت ها و مذهب می پردازد و در این زمینه مسئله علوی های سوریه و ترکیه را شفاف تر جلوه می دهد که در حکومت سوریه هم اکنون علوی ها حاکمند و علویان ترکیه نگران از اقدامات حزب حاکم هستند.
4- این کارشناس مساله نظر مردم را به عنوان آخرین عامل بیان کرده و پیش بینی می کند عدم رضایت اکثریت مردم از عملکرد کنونی این کشور در قبال سوریه موجب می شود که به مرور سیاست ترکیه تغییر یابد.
آنچه از تحلیل صورت گرفته در این یادداشت مشخص می شود این است که بحران سوریه و نوع برخورد ترکیه با آن را در سطح خرد بررسی کرده و مسائل کلان بین المللی را در اتباط با این بحران نادیده گرفته است. اتفاقات صورت گرفته در طول یک سال و نیم گذشته از بحران در سوریه و نوع واکنش کشورهای مختلف و ابرقدرتهای بین المللی، این موضوع را روشن کرده است که نگاه خرد به این بحران خطایی بزرگ است. ولی ظاهرا بعضی از جریان ها در داخل کشور بدشان نمی آید در راستای تبلیغ عادی سازی روابط با غرب موضوع سوریه را نیز به این سطح فروکاهند تا ظرفیت خود برای حمله به سیاست های خارجی فعلی را حفظ کنند.
بر این اساس لازم است متذکر شویم، استراتژی دولت ها مطابق نظریه های روابط بین الملل را می توان به 4 دسته زیر تقسیم کرد:
1- موازنه مثبت فعالانه
2- موازنه مثبت منفعلانه
3- موازنه منفی فعالانه
4- موازنه منفی منفعلانه
در استراتژی موازنه مثبت، کشورها موافق حفظ وضع موجود هستند و در موازنه منفی به دنبال تغییر وضع موجود می باشند. فعالانه و منفعلانه، ناظر به توانایی ها ی کشورها در تاثیرگذاری است.
در تحلیل موضوعات مهم در عرصه بین المللی، می بایست از این مسیر وارد شد. البته موضوع وجود مسائل قومی صحیح است اما تعهد ترکیه در قبال ابرقدرتها با توجه به استراتژی موازنه مثبت این کشور نکته ای بارزتر است.
ترکیه عضو ناتو است و خواستار پیوستن به اتحادیه اروپا، در نتیجه این دو مطلب نشان از بکارگیری سیاست موازنه مثبت توسط این کشور دارد. ضمن این که عدم قدرت بین المللی این کشور در مقایسه با آمریکا و اروپا، سیاست این کشور را منفعلانه کرده است. بر این اساس مهم ترین وجه تاثیرگذار در سیاست ترکیه در مقابل سوریه، تصمیم گیری غرب برای عبور از اسد است. و مابقی انگیزه ها در سایه این تصمیم قرار می گیرد.
پایان پیام/