به گزارش خبرپزاری شبستان، بیانیه کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران به مناسبت روز «حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی» که امروز در پیش نشست تخصصی همایش ملی صیانت از کرامت انسانی در اندیشه حقوق اسلامی قرائت شد به شرح زیر است:
وَنُرِیدُ اَن نّمُنّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْاَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ اَئِمَّهً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ
و ما بر آن هستیم که بر مستضعفان روی زمین نعمت دهیم و آنان را پیشوایان سازیم و وارثان گردانیم.
در گذر ایام و با پشت سر گذاشتنِ مناسبت‌های مختلف از ابتدای سال، روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی فرا رسید؛ روزی که به یادِ تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر در سازمان کنفرانس اسلامی[1] (1369 شمسی ـ 5 اوت 1990 میلادی) و با هدف بزرگداشت نگرش اسلام به حقوق انسان‌ها و صیانت از کرامت بشری بدین عنوان نامیده شده است. در تقویم ایران، هر ساله این روز با مناسبت تاریخی مهم دیگری، یعنی سالروز صدور فرمان مشروطه در 1285 شمسی نیز تقارن دارد که البته تقارنِ معناداری است. امسال این روز، همچنین با مناسبت اسلامی مهمی نیز همزمانی پیدا کرده و آن سالروز ولادت امام حسن مجتبی علیه‌السلام است که ما ایرانیان همراه با عموم شیعیان در سراسر جهان این روز را به عنوان روز اکرام، گرامی می‌داریم و با الگوبرداری از آن امام همام، روش و منش تکریم‌آمیز و کمک به مستمندان و نیازمندان را سرلوحۀ عمل خود قرار می‌دهیم.
کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران، روز چهاردهم مرداد و تمامی این مناسبت‌های فرخنده را به یکایک عدالت خواهان و صلح‌دوستان و رهروان حق و حقیقت تبریک می‌گوید و ضمن بزرگداشت مناسبت‌های یاد شده، فرصت را مغتنم می‌شمارد تا در راستای ارتقای حساسیت‌های عمومی، چند نکته را مورد تأکید قرار دهد:
1. امسال، روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در شرایطی گرامی داشته می‌شود که در جهان اسلام، پس از خیزش‌های مردمیِ عدالتخواهانه و اسلامی در نقاط مختلف، هم اینک چندین کشور مرحلۀ گذار به سوی امنیت و حاکمیت ارادۀ مردم و استقرار نظام حقوقی جدید را با گام‌های موفق پشت سر می‌گذارند و در چندین کشور نیز مبارزات مردمی برای آزادی و رفع ظلم و ستم هم چنان در جریان می‌باشد. در برخی از کشورهای اسلامی همانند بحرین یا عربستان، به جهت همراهی حاکمان آنها با قدرت‌های سیطر‌گر جهانی، سرکوب‌ها استمرار و شدت یافته در حالی که متأسفانه نوعی انفعال و بی‌توجهی نسبت به نقض حقوق مردم تحت ستم این کشورها، در سطح جهانی از جمله محافل حقوقی بین‌المللی یا رسانه‌های معروف مشهود است وبالتبع مظلومیت قربانیان نقض حقوق بشر همچنان ادامه دارد. حاکمان کشورهای اسلامی ناقض حقوق ملت، متأسفانه اغلب هیچ توجهی به اعلامیه اسلامی حقوق بشر مصوب سازمان کنفرانس اسلامی و تعهداتی که در برابر آن پذیرفته‌اند مبنی بر رعایت موازین شرعی و اسلامی و همچنین تعهدات بین‌المللی در حیطه حقوق بشر معمول نمی‌دارند. اسف‌انگیزتر اینکه دبیرخانه سازمان کنفرانس اسلامی، یعنی نهادی که باید حافظ و مدافع اجرای دقیق اعلامیۀ اسلامی حقوق بشر باشد در کشوری واقع شده که کوچکترین استانداردهای مردم سالاری از قبیل تفکیک قوا، مجلس برخاسته از رأی مردم، حق تعیین سرنوشت و دیگر حقوق انسانی در آن معنای چندانی ندارد و تنها خاندان سلطنتی است که مقدّرات مردم را تعیین می‌نماید. این خاندان در خیلی موارد، مجریان تحولاتی فراملی هستند که یا مبتنی بر خواست دولت‌های غربی و یا نافی وحدت امت اسلامی است و حتی گاه، مروج رفتارهای خشونت‌آمیز در کشورهای مختلف اسلامی نیز می‌باشد. توجه به این دردهای جهان اسلام در روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، تصویر واقع‌بینانه‌تری از وضعیت موجود در کشورهای اسلامی به عنوان تصویب‌کنندگان اعلامیه اسلامی حقوق بشر، در اختیار همه ما قرار می‌دهد تا در مسیر درست حرکت کنیم.
2. امسال، روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در حالی فرا رسیده است که طی هفته‌های اخیر، عملیات‌های تروریستی و تکفیری متعدد در سطح برخی از کشورهای اسلامی از جمله عراق، سوریه، افغانستان و برخی مناطق دیگر جهان، انسان‌های بیگناه زیادی را به کام مرگ کشانده و شهروندان بیگناه زیادی را در کشورهای مزبور، مجروح و معلول ساخته، اموال زیادی را تخریب نموده و در مجموع، امنیت و ثبات جوامع را که لازمۀ تلاش برای تحقق حقوق مختلف انسانی و برقراری عدالت است، مخدوش ساخته است. این وقایع، متأسفانه در مواردی توسط کسانی ساماندهی و اجرا شده که خود را مسلمان می‌نامند و ادعای مسلمانی می‌کنند. زشتی این گونه اقدامات غیراسلامی و غیرانسانی در حدی بوده که در روزهای گذشته، برخی از مراجع و علمای بزرگ اسلامی با صدور بیانیه‌هایی،دیدگاه دینی خود را در نفی این گونه اقدامات غیرانسانی بیان داشته و از عموم علمای اسلامی و نخبگان علمی در سراسر جهان اسلام خواسته‌اند تا حضوری فعال و تأثیرگذار برای جلوگیری از این گونه رفتارهای ضداسلامی و کورکورانه و غیرانسانی داشته باشند. این پدیده ضدانسانی لازم است به طور جدی و دقیق مورد کالبدشکافی قرار گیرد تا معلوم گردد که این تحجر و تعصب از چه ریشه‌هایی نشأت می‌گیرند؟
چه آموزش‌هایی منجر به شکل‌گیری و تربیت انسان‌هایی خود محور و به دور از اخلاق، محبت، انسانیت و اعتدال می‌شوند؟ چه اوضاع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌توانند زمینه‌های گرایش افراد به همراهی با برنامه‌ها یا اقدامات خلاف شرع و انسانیت را فراهم آورند؟ نقش گفتگو و جلسات بحث و طرح نظرهای مختلف افراد با دیدگاه‌های متنوع و تقریب بین مذاهب چه تأثیری در جلوگیری از این گونه رفتارهای انحصارگرایانه و غیرمعقول و ضد انسانی دارد؟ آیا افرادی که به نام مسلمانی مرتکب جنایت می‌شوند خودسرانه چنین می‌کنند یا با حمایت و هدایت برخی از حکومت‌ها دست به چنین رفتارهایی می‌زنند؟ آیا عوامل ارتکاب جنایات و حامیان آنها در جهان اسلام، اگر به طور مستقیم عوامل قدرت‌های زورگوی جهانی نباشند، توجه دارند که با اقدامات ضدانسانی و خلاف شرع خود بیشترین امکان را در اختیار رسانه‌های جهانی و محافل ضد اسلامی قرار می‌دهند تا با بزرگ‌نمایی هر مورد، اندیشه اسلامی را مروج خشونت معرفی کرده و نوعی اسلام‌هراسی را دامن زنند و بدین ترتیب به اهداف ناعادلانه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود در سطح جهانی نائل آیند. روز حقوق بشر اسلامی مجال مناسبی است که به این پدیده‌های ویرانگر درون کشورهای اسلامی و علل و عوامل آن نگاهی مجدد بیندازیم و بررسی کنیم که ما چگونه می‌توانیم نقشی تأثیرگذار در رفع این قبیل پدیده‌های منفی ایفاء نماییم؟
3. زندگی در جهان امروز بسیار متفاوت از زندگی در روزگاران گذشته می‌باشد. از جمله مهمترین این تفاوت‌ها که در اثر گسترش ابزارهای اطلاعات و ارتباطات حاصل شده، امکان اثرگذاری گسترده فرهنگ‌های مختلف بر یکدیگر و تأثیرپذیری انسان‌ها از اطلاعات و داده‌های عظیم موجود در جهان است. این وضعیت برای گسترش رعایت حقوق انسانی در جوامع اسلامی و یا رعایت حقوق بشر مبتنی بر نگرش اسلامی در سطح جهان، می‌تواند یک فرصت تاریخی باشد یا به عنوان یک بستر توسعه آسیب‌های مختلف ایفای نقش کند. فرصت تاریخی است اگر محافل علمی اسلامی این فضای جدید و امکانات و مقدوراتِ در دسترس و رسالت فکری خود در این حوزه را به درستی درک کنند و آنگاه تولیدات فکری مستمر و همه جانبه‌ای در خصوص حق‌های مختلف انسانی و نظام فکری اسلام در حیطه حقوق و آزادی‌های انسانی و انجام بررسی‌های تطبیقی عالمانه بین اندیشه اسلامی با دیدگاه‌های مکاتب دیگر را در دستور کار قرار دهند. فرصت تاریخی است اگر ده‌ها درس فقهی، اخلاقی، تفسیری و بین رشته‌ای توسط علما و اندیشمندان اسلامی در مراکز فکری سراسر جهان اسلام در حیطه حقوق انسانی برقرار شود تا آگاهی‌های عمومی از منظومه حقوق بشرِ مبتنی بر نگرش اسلامی ارتقاء یابد و سپس بسیاری از این اندیشه‌ها در سطح کشورهای اسلامی مبدل به برنامه عمل شوند و هم چنین مخاطبان در اقصی نقاط جهان بتوانند با استناد به این منابع علمی دیدگاه صائب و درست را برگزینند.
اگر حکومت‌های اسلامی، وضعیت جهان معاصر، خصوصاً تأثیرگذاری ابزارهای نوین اطلاعات و ارتباطات را بر فکر و اندیشه شهروندان خود به خوبی درک کنند، هیچگاه منفعلانه برخورد نمی‌کنند که دائماً از سوی محافل بیرون جهان اسلام مورد نقد و ارزیابی قرار گیرند و خیلی از شهروندان آنها تبدیل به منتقد داخلی شده یا شیفته الگوهای بیرونی شوند، بلکه خود، پیشگام نهادینه‌سازی رعایت حقوق انسان‌ها در ابعاد مختلف می‌شوند و این گونه در عمل نشان می‌دهند که الگوی رعایت حقوق بشرِ مبتنی بر نگرش دینی، کارآمدی بیشتری برای بهبود وضعیت انسان‌ها و گسترش صلح و امنیت و اخلاق و عدالت دارد. اگر محافل آموزشی در جهان اسلام درک درستی از شرایط جدید جهانی داشته باشند از همان مدارس ابتدایی، کودکان را با نگرش اسلامی به حقوق بشر و صیانت از کرامت انسانی آشنا می‌سازند تا وقتی افراد به سطوح بالاتر آموزشی خصوصاً مراکز آموزش عالی وارد شدند پشتوانه فکری قابل توجهی در این حیطه داشته و با کوچکترین ادعای آزادیخواهی و حقوق بشردوستی از سوی مدعیان جهانی، خودباوری خود را از دست ندهند و از یاد نبرند که ما پیشینۀ فکری و تمدنی قابل قبولی در حیطه حقوق بشر، قرن‌ها قبل از جهان معاصر داریم و نباید کوکورانه مقلد اندیشه‌های مکاتب فکری مطرح در سطح جهانی باشیم چنانچه نباید متحجرانه از دستاوردهای خوب عقل و تجربه بشری در هر عصری بی بهره بمانیم. روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی فرصت مغتنمی است تا در این حیطه بررسی کنیم که هر یک از ما چه باید انجام دهیم و چگونه می‌توانیم کوتاهی‌ها و غفلت‌های گذشته را جبران کنیم.
4. روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی امسال در شرایطی فرا رسید که خبرهای مربوط به قتل عام و آواره ساختن مسلمانان میانمار و برخی اقدامات غیرانسانی دیگر توسط بوداییان افراطی و حامیان آنها در هند و سریلانکا تأثر و توجه مسلمانان و عموم مدافعان اصیل حقوق انسانی در سراسر جهان را برانگیخته است. رویدادهای میانمار نشان داد که مسلمانان باید همبستگی خود برای دفاع از حقوق انسانی را توسعه دهند و در سطح جهانی، انجمن‌ها و نهادهای فعال و تأثیرگذار را شکل دهند یا نهادهای موجود خود را تقویت نمایند. همچنین تعامل منطقی و حول مشترکات با عموم فعالین حقوق بشر و نهادهای حقوقی بین‌المللی و تقویت ائتلاف‌های جهانی در مقابل ناقضان حقوق بشر را اولویت بخشند تا هیچکس به راحتی نتواند حقوق آنان را تضییع نماید و دولتها مجبور شوند که در هر مورد به تعهدات خود برای صیانت از حقوق انسان‌ها با فوریت عمل کنند.
5. جمهوری اسلامی ایران یکی از بانیان تهیه و تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر و بانی پیشنهاد تعیین روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در تقویم مناسبت‌های مورد تصویب سازمان کنفرانس اسلامی بوده است. قبل از تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر در سال 1369 شمسی، مردم ایران،صرفنظر از تجربه مشروطه وقانون اساسی آن ، با انقلابی عظیم و ضد ظلم و ستم در سال 1357، قانون اساسی بر اساس موازین اسلامی را پی افکندند که اصول متعدد آن به ویژه فصل سوم، به طور خاص به حقوق ملت اختصاص یافته است. این حق‌ها در اعلامیه اسلامی حقوق بشر نیز بیان شده است. روز حقوق بشر اسلامی فرصت مجددی است که همه شهروندان ایران خصوصاً صاحبان قدرت بار دیگر مروری بر حق‌های انسانی شناخته شده و مشروع داشته باشند و به این پرسش پاسخ دهند که عملکرد آنها در رعایت این حق‌ها چگونه بوده و چگونه در جریان است؟ از یاد نبریم که تا جامعه‌ای مملو از زیبایی و رعایت ارزش‌ها و تکریم و رعایت حقوق انسانی و همبستگی و همدلی نداشته باشیم نمی‌توانیم مروّج خوبی برای حقوق بشر اسلامی در سطح فراملی باشیم، سوای آنکه در پیشگاه الهی نیز مسئولیم و باید پاسخگو باشیم.
سخن آخر اینکه، همانگونه که وعده صریح الهی است، مستضعفان و کسانی که حقوق آنها به شکل‌های مختلف نقض شده و مورد بی‌عدالتی قرار گرفته‌اند، بر بی‌عدالتی‌ها سیطره خواهند یافت. اما این وعده الهی باید ما را مصمم‌تر سازد که از میدان مبارزه برای حق و عدالت و صیانت از کرامت انسان‌ها عقب ننشینیم و با کوچکترین ناملایمات، دست از حق‌جویی و حق‌خواهی برنداریم. حکومت‌های اسلامی بیشترین وظیفه را در رعایت حقوق انسان‌ها و ارائه الگوی کارآمد در این خصوص بر عهده دارند فلذا مخاطبانِ اصلیِ روزِ حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، صاحبان قدرت هستند تا مبادا از قدرتِ در اختیار سوء استفاده کنند.
امید آنکه عملکرد عموم دولتمردان اسلامی از جمله مسئولین کشور خودمان روز به روز بهبود یابد و سریع‌تر زمینه تحقق وعده الهی فراهم آید.
پایان پیام/
نظر شما