به گزارش خبرنگار شبستان، دیشب در برنامه هفت محمدصادق کوشکی استاد دانشگاه تهران و مهدی کرمپور کارگردان سینما مناظره جالبی را درباره اخلاق در سینما انجام دادند.
در ابتدا کوشکی درباره بحث کلی اخلاق گفت: اخلاق در سینما را از دو زاویه می توان دید؛ نگاه اول این است که خود هنرمند اخلاق را براساس ضوابط شخصی و چارچوبهایی که خود به آن معتقد است تعریف کند و نگاه دوم این است که مبنای اخلاق طبق ضوابط حاکمیت و هنجارها و باورها و دین مردم باشد. یک اثر هنری محصول این دو دیدگاه است و هنرمند چون اثرش قرار است برای عموم پخش شود باید از نگاه دوم پیروی کند.
کوشکی ادامه داد: متاسفانه هم اکنون در سینمای ما بخشی از سینماگران برای خودشان تعریفی از اخلاق دارند و در این حوزه مرزهای بازی را در نظر می‌گیرند و البته آن را هم اعمال می‌کنند در نتیجه بخشی از این هنرمندان از خط قرمزها عبور می‌کنند.باید بگوییم که بخشی از حاکمیت(وزارت ارشاد) که وظیفه ایجاد ضوابط اخلاقی در این حوزه را برعهده دارد وظیفه خود را درست انجام نداده است.
در ادامه این بحث کرمپور با بیان اینکه تعریف کوشکی را از اخلاق جامع نمی‌داند گفت: اخلاق مجموع خلقیات و صفات انسانی است که باعث پیدایش کارهای خوب و بد می‌شود که گاهی این کارها خودآگاه و گاهی نیز ناخودآگاه است.دین اسلام دین اخلاق است و اتفاقا به همین دلیل است که اسلام گسترش پیدا کرد و توانست در دل‌ها نفوذ کند.
کوشکی در ادامه با توجه به تعریف کرمپور گفت: دین یک سقف و یک کف دارد و فقه کف دین است که یک سری بایدها و نبایدها دارد که ضوابط را به ما نشان می‌دهد.الان بسیاری از نکات ساده اخلاقی وجود دارد که مردم آن را می‌دانند ولی برخی هنرمندان ما آن را رعایت نمی‌کنند که اتفاقا بعضی از آنها عمدی این کار را می‌کنند.
وی افزود: یکی از کارگردانها چند وقت پیش گفت، که من می‌خواهم فیلم مستهجن بسازم. باشد اشکالی ندارد او می‌تواند برای خودش بسازد ولی نمی‌تواند آن را در جامعه نمایش دهد.
کرمپور در ادامه گفت«آیا حاکمیت حق دارد که ضوابط اخلاقی را رعایت کند یا خیر؟» و کوشکی در ادامه پاسخ داد: این حق نیست بلکه وظیفه است.شما می‌دانید که در همه کشورها ضوابط خاصی برای سینما وجود دارد مثلا در آمریکا از سال 1930 تا 1990 اگر قانون سانسور را در این کشور مرور کنید می‌بینید که برخی صحنه‌هایی که الان در فیلم‌ها نمایش داده می‌شود آن موقع سانسور می‌شد.
وی افزود: کشور ما یک کشور اسلامی است و حاکمیت آن دینی است و فلسفه حکومت دینی این است که اخلاق دینی را ترویج کند.
در ادامه این بحث کرمپور نیز گفت: اساسا سینمای ایران شریف و اخلاقی است و 3 دهه اخیر سینمای ایران یکی از پرافتخارترین حرف بعداز انقلاب است که پیشرفت آن با هیچ حرفه دیگری قابل قیاس نیست و علت آن همین اخلاق است.
کوشکی نیز در ادامه گفت: باید دید که چه کسی اخلاق را تعریف می‌کند. از اوایل دهه 60 تا اوایل دهه 70 سینمای ایران یک تحول اخلاقی داشت و سکس و خشونت را کنار گذاشت و ارزشهای اخلاقی را برجسته کرد.جالب اینکه فیلم‌سازها خودشان این موضوعه را درک کردند که با ضوابط اخلاقی تولید فیلم کنند و این یک مسئله دستوری نبود.
وی افزود: یک نکته‌ای که باید در نظر بگیرید این است که سینما یک رفتار فرهنگی است و ملاک ارزش‌گذاری سینمای ما نباید سینمای جهان باشد بلکه باید دین باشد. البته این مسئله در محتواست ولی در تکنیک طبعا همان ملاک سینمای جهان مورد ارزش‌گذاری قرار می گیرد.
کرم پور در ادامه با اشاره به اینکه فیلمهای اخلاقی دهه شصت امروز هیچ بیننده ای نداردند،گفت:باید بدانیم که شرایط اجتماعی بسیار مهم است و هر زمان شرایط خاص خودش را دارد.
کوشکی گفت: منظورم این نیست که سلیقه مردم متوقف شود. درست است که فیلمهای دهه 60 براساس سلیقه مخاطب آن زمان ساخته شده ولی محتوا فرقی ندارد.
کرمپور در ادامه گفت: منشاء اخلاق صفات انسانی است.
کوشکی گفت: خیر دین است. بخشی فطری است که مثلا یک انسان حمایت از مظلوم را دوست دارد ولی این کلی است و باید مصادیق مشخص شود که این کار دین است.
کرمپور گفت: منشاء اخلاق درون ماست و متر آن دین است ولی کوشکی گفت: خیر اینطوری نیست بلکه منشاء دین است.
کرمپور گفت: فیلم‌هایی که قبلا بر حسب ضروریات اجتماعی ساخته شده بود در آن زمان خوب بود و الان بیینده ندارد.ما باید تکلیف خود را با مردم مشخص کنیم. فیلمی که آقای کوشکی قبول ندارد ما می‌بینیم که خوب فروخته است و مردم آن را دیده‌اند.
کوشکی گفت: من در این حوزه اسم مردم را نیاورده‌ام.
کرمپور گفت: آیا متر این مسئله مردم نیستند؟
کوشکی گفت: خیر، منشاء اخلاق مردم نیستند بلکه دین است.
کرمپور در ادامه گفت: ما یک سری تعاریف شبه روشنفکرانه داریم و یکسری تعاریف رادیکال که به نظر من هر دو انحرافی است. باید در سینمای ایران اخلاق را رعایت کنیم. الان بدترین فیلمهای سینمایی ایران از فیلم‌هایی که در ماهواره نشان می‌دهد شریف‌تر است.
وی افزود: ما باید داشته‌های خودمان را حفظ کنیم. تعزیه داشته ماست ولی ما چقدر آن راحفظ کردیم. این سینما داشته ماست اگر آن را حفظ نکنیم مردم پای ماهواره سریال‌های سخیف ترک را تماشا خواهند کرد.
کوشکی در ادامه گفت: من در مورد تکنیک بحثی ندارم به هر حال بحث‌های تکنیکی باید با سینمای جهان مقایسه شود. اجازه بدهید مثالی بزنم تا منظورم روشن شود. فرض کنید در دهه 60 مردم با یک سری اتومبیل‌هایی رانندگی می‌کردند که الان قدیمی و بلااستفاده است اما علایم راهنمایی و رانندگی همان موقع هم همین بوده است. حالا اگر ما بگوییم در آن زمان مردم بهتر رانندگی می‌کردند منظورمان این است که ما هم باید باهمان ماشین‌ها رانندگی کنیم؟از نظر محتوا دهه 60 سینما ضوابط اخلاقی را بهتر رعایت می‌کرد و به این شکل مردم بیشتر با آن ارتباط برقرار می‌کردند.
این استاد دانشگاه افزود: مشکل ما این است که بخشی از بدنه سینما اعتقادی به اخلاق ندارد.
وقتی کرم پور مصداقی برای این موضوع از کوشکی خواست وی گفت: ساده‌ترین آن حجاب است که در اغلب فیلمهای ما رعایت نمی‌شود.حد شرعی حجاب طبق نظر تمام فقهای شیعه مشخص است اما این مسئله شرعی رعایت نمی‌شود.
وی افزود: چون سینما الگوساز است طبعا چنین موردی منجر به ترویج بی‌حجابی در جامعه می‌شود.
کرمپور گفت: به صورت عام فیلمی را سراغ ندارم که غرض‌ورزانه چنین کند. البته ممکن است برخی سهوا این موضوع را رعایت نکنند. مگر در سیاست، اقتصاد و یا در دانشگاه‌های ما این مشکلات وجود ندارد. این یک تعمیم دادن فاشیستی است.
به کار بردن لغت فاشیست توسط کرمپور واکنش کوشکی را به دنبال داشت و او عنوان کرد که باید این کلمه در جای خودش به کار برده شود که این مسئله چند لحظه برنامه را به حاشیه برد.
کارگردان «چه کسی امیر را کشت»در ادامه گفت: باید داشته‌هایمان را پاس بداریم البته من هم با ایشان در این مورد که کلیت مشکلی ندارد و برخی اشتباهات وجود دارد، موافقم. ولی اگر این سینما از بین برود مردم پای ماهواره می‌نشینند مگر ما چند سینما داریم.
کوشکی در پاسخ افزود: شما 2 هزار سینما بسازید ما مشکلی نداریم. بحث من در مورد محتواست. اینکه میگویید بعضی موارد سهوا رعایت نمی‌شود من قبول ندارم. وقتی یک سینماگر عمدا صحنه‌های اروتیک در فیلم‌هایش به کار می‌برد این سهوی نیست. من نمی‌گویم کلیت سینما مشکل دارد. ما از قدیم تا به حال فیلمهای بسیار خوبی داشتیم که عالی‌ترین نمادهای اخلاق دینی را به نمایش گذاشته و این بسیار با ارزش است.
وی افزود: ما می‌گوییم چنین ظرفیتی در سینما وجود دارد و غصه ما این است که مثلا در جشنواره گذشته از 72 اثر 13 اثر آن درباره خیانت بین زوجین است.
وقتی محمود گبرلو مجری هفت این مقدار را زیاد نداست،کوشکی ادامه داد: اگر فرزندتان از 72 کلمه‌ای که می‌‌گوید 12 تای آن کلمه زشت باشد شما جلوی آن را نمی‌گیرید؟
کرمپور گفت: چرا میگویید بحث خیانت بد است این یک موضوعی است که سینماگر به آن می‌پردازد و اشکالی هم ندارد. مهم این است که فیلم در پایان چگونه نتیجه‌گیری کند.
کوشکی گفت: برخی این فیلم‌ها چنان خیانت را با رنگ و لعاب نشان می‌دهند که بیشتر ترویج خیانت است نه تقبیح آن.
کرم پور گفت: اگر ترویج خیانت باشد بد است. در بدترین شرایط حتی سینمای ما شریف‌ترین سینمای جهان است و اخلاق در آن رعایت می‌شود. ضمن اینکه هرکسی می تواند در مورد دین اظهار نظر کند و من در این مورد با آقای کوشکی مخالفم.
کوشکی گفت: پس شما معتقدید که دین یک امر غیر تخصصی است و یک فرد غیر کارشناس می تواند در این مورد صحبت کند.
کرم پور گفت: شما هم متخصص دین نیستید.
پس از پایان این قسمت از بحث با دخالت مجری،در ادامه کوشکی گفت: تنها با گفتن کلمه شریف، سینما شریف نمی‌شود.
کرمپور نیز گفت: اگرچه ما لغزش‌هایی داریم ولی نباید آن را تعمیم بدهیم. الان آدم‌های متدین ما با خانواده‌هایشان به سینما می‌روند و ما نباید اینطور برخورد کنیم.
پایان پیام/
نظر شما