شوخوانی؛ آیینی فراموش شده در خراسان جنوبی

خبرگزاری شبستان// خراسان جنوبی

ماه مبارک رمضان در نظر مردم خراسان جنوبی همچون سایر مسلمان برجستگی، اهمیت و اعتباری خاص دارد زیرا ماه ضیافت آفریدگار و عبادت خداوند است.

همچنین به این دلیل که قرآن مجید در ماه مبارک رمضان بر رسول اکرم(ص) نازل و شب قدر نیز در این ماه واقع شده، همه مسلمانان برای آن احترام و اهمیت خاصی قائلند و آن را مبارک دانسته و همیشه عزیزش می دارند.

در گویش بیرجندی کلمه رمضان "رمزا ‎ "remazoتلفظ می شود و 11ماه دیگر سال "سالگان" گفته می شود و با این نامگذاری "رمضان" را از ماه های دیگر ممتاز می کند.

در این دیار مردم با "پیشواز" که روزه گرفتن در روز پایانی ماه شعبان است به استقبال رمضان می روند تا ثوابی بزرگ را کسب کنند.

از گذشته های نه چندان دور مردم بیرجند و روستاهای این شهرستان از فردای شبی که هلال ماه رمضان رویت می شود با مراسم و آیین هایی روزه داری را آغاز می کنند.

با آغاز نخستین روز رمضان در وضع زندگی مردم تغییراتی حاصل می شود زیرا مردم بیشتر از هر کاری به عبادت پرداخته و مساجد رونق مضاعف می یابند.

آغاز شوخوانی در مناطق مختلف خراسان جنوبی همزمان با شروع ماه مبارک رمضان
مناجات و شب خوانی (شوخانی) از نخسین شب رمضان آغاز می شود بدینگونه که هر شب برخی مردان خوش صدا پس از نیمه شب سه نوبت بر بالای بام خانه رفته و با صدای بلند به خواندن ادعیه و نیایش می پردازند که با این عمل، مردم با شنیدن صدای آنان از خواب بیدار شده و تدارک سحری را می بینند. این آیین هنوز در برخی روستاهای بیرجند رواج دارد.

رمِضوُنی" در کوچه پس کوچه‌های خراسان‌جنوبی
یکی دیگر از مراسم قدیمی ماه مبارک رمضان در بیرجند خواندن "رمضانی" است. این مراسم بدینگونه است که در شب های رمضان پس از نماز و افطار، جمعی از پسران و نوجوانان در دسته های 4 تا 6 نفری به راه افتاده و به در خانه های همسایه بویژه سرشناسان و توانگران می روند و به قصد گرفتن انعام برنامه ویژه ای اجرا می کنند.

آنان با خواندن اشعاری معروف به "رمضانی" با لهجه بیرجندی از صاحب خانه طلب انعام می کنند. برخی ابیات اشعار مزبور به این شرح است:

رمِضُو یارب یارب رمِضُو/ رمِضُو آمد خوشنام خدا
رمِضُو آمد میهمانش کنید/ بز و بزغاله قربانش کنید
رمِضُو آمد خوُد سیصد سوار/ چوبی وَردَشتِه که آی روزه بدار
رمِضُو آمد میهمانش کنید/ بز و بزغاله قربانش کنید
بز و بزغاله که چیزی نِمشُو/ گاو و گوساله را قربانش کنید
این سِرا از کیه رو وَر باده/ دو پسر داره که نو داماده
این سِرا از کیه رو وَر روزه/ دو دختر داره که مخمل دوزه
این سِرا از کیه رو وَر قبرِستُو/ پدر مو گفته برو دو قرو بِستُو...

رمضانی خوانی با یک مقدمه دعایی که از سوی استاد خوانده می شود آغاز شده و با آمین شاگردان ادامه پیدا می کند.

خواندن اشعاری در مدح حضرت محمد (ص) و حضرت علی (ع) و رباعی هایی در مرثیه ائمه اطهار از دیگر اشعار خوانده شده در مراسم "رمضانی خوانی" است.

گروه مزبور با خواندن اشعاری مبنی بر تشکر و آرزوی توفیق برای صاحبخانه برای خواندن رمضانی به خانه بعدی مراجعه می کنند.

در این آیین بیشتر کودکان و نوجوانان از طبقات پایین دست جامعه بعد از هر افطار به در خانه‌ها می‌روند و در کوچه‌ها به سرودن اشعاری به صورت دسته‌جمعی می‌پردازند. اشعار این گروه قدمتی طولانی دارد و از سالیان دور هیچ‌گونه تحریف و تغییری نکرده است.

این اشعار در دهان کودکان می‌چرخد و گوش صاحبخانه را نوازش می‌دهد و در نهایت امر کودکان در ازای سروده‌های خود مقداری تنقلات، شیرینی و گاهی مبلغی پول دریافت می‌کنند. بچه‌ها خوراکی‌هایی را که دریافت کرده‌اند را متبرک دانسته و در میان یکدیگر تقسیم می‌کنند.

پایان پیام/