مسجد کوشک فردوس، بنایی متعلق به سده های نخست اسلام

خبرگزاری شبستان// خراسان جنوبی

مجموعه تاریخی کوشک که مشتمل بر یک مسجد، حمام، حوض انبار و آب انبار است در ابتدای دروازه قاین شهر تاریخی تون (فردوس) جای داشته است. این مجموعه به لحاظ هم نشستی چند بنا و تلفیق معماری آن حائز اهمیت و قابل ارزش مطالعاتی است.

علاوه بر آن مسجد کوشک 2 شبستان تابستانی و زمستانی دارد که شبستان زمستانی آن با طاق های گهواره ای و ستون های قطور خشتی خود و لایه های مرمتی زیادی که در خود دارد، از اجزای بسیار مهم و قابل ارزش مجموعه کوشک است.

در شبستان زمستانی مسجد کوشک، محرابی قرار دارد که بر پیشانی آن کتیبه ای متعلق به 554 ه ق جای داشته که قدیمی ترین کتیبه تاریخی شهر تون محسوب می شود.

در عملیات خاکبرداری شبستان ستون هایی از زیر لایه های گچی هویدا شد که طاق های گهواره ای به کار رفته در شبستان را به لحاظ تاریخ معماری بسیار غنی می کرد.

شبستان زمستان مسجد کوشک قدیمی ترین بخش معماری مسجد نیز محسوب می شود، چرا که شبستان تابستانی آن در دوره صفوی بدان اضافه شده است.

فرم خاص محراب شبستان زمستانی مسجد و طاق های بیضی شکل آن و در حقیقت نام مسجد که کلمه ای کاملا ایرانی است برای برخی از محققان این گمان را به وجود آورده است که این بنا در گذشته های دور آتشکده یا محل به جای آوردن آداب و سنن زرتشتی بوده است.

این گفته هیچ ریشه علمی و تاریخی نداشته و در بررسی های انجام شده بنای مسجد متعلق به سده های نخست اسلام است و از همان ابتدا با تعریف بنای مسجد ساخته شده است.

مسجد کوشک شهر تون هم دوره با مساجد فهرج و تاری خانه دامغان
مسجد کوشک شهر تون فردوس هم دوره با مساجد فهرج و تاری خانه دامغان است. بر اساس شواهد معماری موجود و یافته های باستان شناسی و با توجه به شکل مسجد، تاریخ بنای آن به دوره ساسانی بر می گردد و معماری آن از خشت و گل است و دارای لایه های گچ کاری متعددی است و اولین لایه، مربوط به دوره سلجوقی است.

تاریخ ساخت بخش قدیمی بنا مربوط به دوره ساسانیان است و در سمت شمال شرق ورودی مسجد آب انباری به همین نام وجود دارد که از قدمت زیادی برخوردار است.

مسجد و حمام کوشک به ترتیب به شماره‌های 11992 و 11990 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند.

پایان پیام/