خبرگزاری شبستان // ارومیه
بناهای مذهبی اعم از مساجد، امامزاده‌ها، حسینیه‌ها، خانقاه‌ها و مزارات به دلایل مختلف از جمله معنوییت حاکم بر آنها، سابقه تاریخی، شیوه معماری، کارکردهای فرهنگی، اجتماعی و علایق مذهبی و دینی مردم ایران زمین از گذشته اهمیت خاصی داشته است.
یکی از این مظاهر معنوی ودینی آذربایجان غربی، مسجد سردار است که از آثار دوره قاجاریه بوده و در خیابان امام و در امتداد راسته غلام خان ارومیه در امتداد بافت قدیمی شهر قرار دارد که هر روز در آن نماز جماعت برپا می‌شود.
این مسجد در دوره قاجار توسط "عبدالصمدخان" پدر"آقاخان"- جد اعظم "عظیم السطنه سردار معروف به امیر تومان بر روی ستون‌های سنگی بنا شده است.
سردار در سال 1330 ه- ق به مرمت این بنا همت گماشت همچنین در همین سال ساعت بزرگی را بالای ورودی آن نصب کرد که به همین دلیل به این مسجد، مسجد "ساعتلو" نیز می گویند.
این مسجد تاریخی بیش از 400 متر مربع زیربنا دارد و دارای بیش از 16 گنبد است.
مسجد سردار ارومیه 400 الی 500 متر با مسجد جامع این شهرستان فاصله دارد.
سردر ورودی بلند مسجد سردار با قوس کلید وستون های برجسته که با کاوش های هفت رنگ تزئین شده جذابیت خاصی به این بنای مذهبی بخشیده است.
این بنای تاریخی از دو قسمت مجزا تشکیل شده است: قسمت اصلی و مهم مسجد را شبستان بزرگ آن تشکیل می‌دهد.
شبستان دارای طرح مستطیل به طول 22 و به عرض 18 متر است. در گوشه جنوب شرقی شبستان که از حالت مستطیل خارج شده، 12 ستون سنگی هشت ضلعی وجود دارد که سرستون‌های آن به شیوه مقرنس تراش داده شده و زیبایی خاصی به مسجد بخشیده است.
انتهای شبستان بزرگ، شبستان کوچک قرار دارد که با یک ورودی به داخل شبستان اصلی راه دارد. ابعاد طول و عرض آن 10*12 متر است و از نظر شکل همانند شبستان بزرگ است ولی ساده و بدون تزیین و آرایش. یک محراب آجری ساده نیز در ضلع جنوب آن ساخته شده است.
محراب زیبای مسجد در داخل یکی از طاق نماهای ضلع جنوبی شبستان قرار دارد. این محراب با کاشی‌های هفت رنگ به زمینه زرد با نقوش گل و بوته به رنگ‌های آبی، صورتی، سفید و قهوه‌ای آرایش شده و سوره مبارکه آیه‌الکرسی در داخل یکی از حاشیه‌های دور محراب دیده می‌شود. تاریخ مرمت این مسجد به تاریخ 1330 هـ.ق در گوشه محراب آمده است.
در بالای قوس محراب در یک کادر مربع مستطیل اسامی الله، محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین نوشته شده است.
شکل تراش ستون های سنگی بزرگ وستون های مربع آنها که با ملات قلع آب شده به یکدیگرمتصل شده وبه شیوه قطاربندی نزدیک به مقرس تراش خورده اند.
بقیه دیوار در چهار طرف فاقد هر گونه اندود و تزئین است. طاق‌های سقف شبستان را با رنگ سبز رنگ‌آمیزی کرده‌اند و فرم چیدن آجر رواق‌ها نیز با مهارت انجام گرفته است. البته در سالهای اخیر تمام فضاهای داخلی سقف مجدداً سفیدکاری شده است.
به استثناى 12 ستون شبستان، تمام مصالح به کار رفته در بنا، از دیوارهاى طرفین تا قسمت‌هاى طاق و پوشش سقف، همه از آجرهایى به ابعاد 5×22×20 سانتى‌متر است که با ملاط گچ و خاک ساخته شده است.
در انتهاى شبستان (قسمت غربى) که متصل به شبستان کوچک است با تخته‌کوبى حدود یک فرش‌انداز را به صورت بالکن چوبى جهت استفادهٔ بانوان در آورد‌ه‌اند که بیشتر قسمت‌هاى این بالکن چوبى را با نقاشى و نوشته تزئین کرده‌اند.
نور شبستان بزرگ از دو ضلع شمالى و جنوبى ساختمان تأمین مى‌شود؛ پنجره‌هاى اصلى در ضلع شمالى تعبیه شده‌اند و طاق به وسیلهٔ یک تیغهٔ باریک به دو قسمت تقسیم شده است که در هر قسمت یک پنجره نصب کرده‌اند.
پنجره‌هاى شبستان در اصل چوبى بوده است و در بالاى آن نورگیرهاى کوچک (روزن) وجود داشته، ولى اخیراً پنجره‌ها را تعویض کرده‌اند و به جاى آنها پنجره‌هاى آهنى نصب کرده‌اند که در نتیجه روزن‌ها بسته شده است.
در بالاى طاق‌هاى ضلع جنوبى، نورگیرهاى مدور کوچکى نیز تعبیه شده است.
در سالهای اخیر، ضمن دستکاری دیگر قسمت‌های مسجد، روی ستون‌ها و سرستون‌ها را با رنگ روغن نقاشی کرده‌اند که خوشبختانه هیچگونه آسیبی بدان‌ها نرسیده است.
تعدادی از گنبدها، سردر ورودی و کاشی‌های دیواره بیرونی این مسجد در سالهای گذشته مرمت شده است.
گفتنی است ساعت تاریخی مسجد سردار ارومیه به گنجینه ارومیه تحویل داده شده است.
این ساعت قدیمی در سال 1913 در آلمان ساخته شده بود و توسط عبدالصمدخان از رجال سیاسی دوران قاجار خریداری و در سردر مسجد سردار نصب شده بود.
پس از بازسازی مسجد سردار ارومیه صفحه این ساعت با موتور جدید در سردر مسجد نصب و اصل ساعت به عنوان یکی از یادگارهای تاریخی استان به گنجینه ارومیه تحویل داده شد.
مسجد سردار ارومیه به شماره 1738 به ثبت تاریخی رسیده است.
پایان پیام/
نظر شما