تبیین رابطه حکومت و رهبری در کتاب مباحث سیاسی بحارالانوار

به گزارش خبرگزاری شبستان، کتاب "مباحث سیاسی بحارالانوار" تالیف ابوالفضل سلطان محمدی از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
در باب موضوع و اهمیت تالیف این کتاب، با توجه به آنکه حدیث­پژوهی در فرهنگ و حوزه­های شیعی همواره مورد توجه عالمان دینی بوده و گردآوری، پژوهش و طبقه­بندی آثار و جوامع حدیثی در موضوعات گوناگون سابقه طولانی دارد؛ بنابراین استخراج و گزینش احادیث سیاسی و روشن ساختن میزان اعتبار و تأمل در محتوا و مفهوم آن­ها پژوهشی جدی را طلب می­کند. آن­چه بر ضرورت و اهمیت این مسئله در جامعه معاصر می­افزاید، طرح مباحث سیاسی از نگاه دین و برداشت­های سیاسی از منابع دینی و رویکرد دانش­پژوهان علوم سیاسی به متون روایی در جهت مستندسازی نظریّه­ها و اندیشه­های سیاسی است.
از سوی دیگر دغدغه نفی تفکر سکولاریزم و مقابله با تئوری جدایی دین از سیاست، پرداختن به متون روایی و یافتن اصول، مبانی و راه­کارهای مطلوب سیاسی و شیوه اداره جامعه بر مبنای آموزه­های دین را ضروری می­سازد. با توجه به چنین ضرورتی، اثر حاضر به معرفی و طبقه­بندی بزرگ­ترین جامع حدیثی شیعه یعنی کتاب «بحارالانوار» با نگاه سیاسی می­پردازد.

برجستگی­های اثر نسبت به آثار مشابه
این اثر از دو جهت دارای امتیاز و برجستگی منحصر به فرد است. نخست این­که آثاری که به بررسی مباحث سیاسی از دیدگاه روایات پرداخته­اند غالباً موردی بوده و موضوعات خاص و محدودی را طرح و بررسی کرده­اند. از این­رو، اثری که تمام یا عمده مباحث سیاسی را از دیدگاه روایات بررسی نموده و تمام یا غالب روایات سیاسی را در خود جمع کرده باشد نمی­توان سراغ گرفت. جهت دوم راجع به پژوهش­هایی است که درخصوص بحارالانوار صورت گرفته است. در این نوع پژوهش­ها نیز نمی­توان به اثری دست یافت که به­صورت جامع و کامل روایات سیاسی بحارالانوار را در خود جمع کرده باشد. بنابراین بداعت و جامعیت این اثر نسبت به روایات سیاسی را می­توان مهم­ترین برجستگی این اثر به­شمار آورد.

روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب:
تحقیق حاضر به شیوه توصیفی و کتابخانه­ای سامان یافته و روش کار بدین صورت بوده که تمام مجلدات بحارالانوار توسط نگارنده ابتدا به تفصیل مورد مطالعه قرار گرفت و مباحث سیاسی آن به دقت استخراج و فیش­برداری شده سپس احادیث سیاسی به­صورت موضوعی طبقه­بندی و به شکل حاضر تدوین یافته است. اساس این پژوهش هرچند بر محور روایات ارزشمند بحارالانوار است. اما سخنان علامه مجلسی نیز در شرح و تفسیر روایات مورد غفلت واقع نشده و از آن­ها نیز در فهم و درک بهتر احادیث استفاده شده است.

نتیجه اثر:
ارایه آموزه­های سیاسی اسلام در قالب متون روایی، و نیز گردآوری سامان یافته متون حدیثی به منظور سهولت دستیابی و استفاده پژوهشگران سیاسی مهم­ترین دست­آورد این پژوهش است.

مباحث اصلی اثر:
بنابر گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، این اثر در دو مجلد و در شش فصل فراهم آمده است، جلد نخست با عنوان «حکومت و رهبری» مشتمل بر دو فصل است: فصل اول اختصاص به کلیات و مفاهیم دارد و در آن موضوعاتی نظیر تعریف دین و سیاست، آمیختگی دین و سیاست و غیره مورد بحث قرار گرفته است. فصل دوم در برگیرنده مباحث حکومت و رهبری، صفات و شرایط حاکم و نحوه گزینش حاکم اسلامی است. عمده مطالب این فصل براساس تقسیم­بندی موسوم حکومت از دیدگاه اسلام، بر مبنای عدل و جور در دو قسمت حکومت عدل و حکومت جور و مباحث زیرمجموعه آن سامان یافته است. جلد دوم با عنوان «دولت و مردم» مشتمل بر چهار فصل است: فصل اول؛ به بیان رابطه دولت و مردم می­پردازد و حقوق و وظایف متنوع و متقابل دولت و مردم را بررسی می­کند. فصل دوم؛ اقتصاد حکومت اسلامی، منابع و مصارف آن را به بحث می­گذارد و در فصل سوم مبحث قضاوت، انواع قضات و اهمیت آن آمده است و فصل ششم روایات جهاد و جنگ و صلح را به­صورت منظم و منسجم در خود جمع کرده است.
پایان پیام/