به گزارش خبرگزاری شبستان، دکتر سید یحیی یثربی، استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی در همایش تخصصی دو روزه فارابی و تاسیس فلسفه اسلامی در سخنرانی خود با عنوان "نقد و ارزیابی سیاست فارابی" گفت: اگر کتاب "فصوص‌الحکم" متعلق به فارابی باشد در چندین مسئله مهم فلسفه اسلامی باید او را به جای ابن سینا بنیانگذار دانست، او حتی در فلسفه معروف سیاست هم بر دیگران مقدم است.
این استاد دانشگاه، سیاست را امری طبیعی و مهم در جوامع امروزی خواند و تصریح کرد: در شرایط پیشین هیچ‌کس اجازه اظهارنظر و حتی سوال کردن از حکومت را نداشت اما فارابی به این مسئله پرداخت و یکی از دلایل مطرح کردن سیاست از زیان فارابی تمایلات شیعی او بود، چرا که او معتقد بود حکومت دنباله بحث امامت است.
وی دلیل دیگر فارابی را بحران خلافت عباسی دانست و افزود: تزلزل در حکومت آن زمان که به مرور بدتر هم شد دلیل دیگری برای پرداختن به مقوله سیاست از طرف فارابی بود.
این استاد فلسفه ادامه داد: فارابی در زمان خود، سیاست را به عنوان بخشی از علوم اوایل (باستانی) به جامعه اسلامی معرفی می‌کند و حتی در جایی اشاره دارد که "این عقاید پیشینیان ما است"، خواجه‌نصیر هم سیاست را به عنوان عقیده پیشینیان مطرح می‌کند اما درباره درستی یا نادرستی این عقاید نظری نمی‌دهد.
دکتر یثربی پیغمبر را در دیدگاه فارابی با قوه خیال مطرح کرد و گفت: فارابی پیغمبر را بیشتر به قوه خیال مختص می‌دانست اما ابن سینا، ملاصدرا و فلاسفه بعد از آن، عقل پیامبر را مطرح کردند اما برای انتقال وحی معتقد بودند، عقل به خیال، خیال به حس مشترک و حس مشترک به زبان تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: عرفان و فلسفه ما تحت تاثیر اصول و مبانی یونانیان است، در تقسیم عوالم سه‌گانه و تقسیم قوه ادراکی انسان به سه مرحله مشکلی وجود ندارد، اما در فرهنگ یونانی جزئیات و ماده تحقیر شده‌اند، اثبات معاد جسمانی توسط ملاصدرا، خود تحقیر معاد جسمانی است. از منظر قرآن کریم، معاد روحانی برای امیرالمومنین (ع)، حضرت فاطمه (س)، حسنین (ع) و دیگران است اما ملاصدرا بر این عقیده است که معاد روحانی تنها برای حضرت امیر (ع) و حضرت زهرا (س) است و دیگران تعالی و ترقی ندارند، بنا بر این نگرش وقتی به وحی می رسیم خدا و باطن پیامبر نیز با کلیات در ارتباط هستند اما به واقع اصل جهان، همه جزئیات است و پیامبر خود یک موجود شخصی و جزئی همچون بنده‌های دیگر است.
دکتر یثربی ادامه داد: در واقع "کل" یک مسئله انتزاعی برای مرور بر جزئیات است، معرفت متعلق به حقایق خارجی است اما ابزار کار ما کلی است، ذهن ما با کلیات کار می‌کند اما تکیه‌گاه معرفت کلیات نیست، پیامبر می‌تواند وحی را با صورت جزئی خود، از آسمان و جبرائیل دریافت کند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی تکیه‌گاه بودن علم در اسلام را از امتیازات فارابی دانست و افزود: از نظر فارابی علم برای حاکمان مشروعیت می‌آورد، شرایطی همچون حکیم بودن، مجتهد بودن، مطلع به علم و زبان که وی برای تایید خلفا، داشتن ِ آنها را مهم دانسته همه بر علم تاکید دارد اما غزالی، در دور باطلی مشروعیت سلطنت را تایید شاه می‌دانست و به این مطلب که مشروعیت شاه را همان سلطنتش بوجود می‌آورد توجهی نداشته است.
وی این نظریه فارابی را با نظریه ابوعلی سینا مقایسه کرد و ادامه داد: ابن سینا، بر عقل تکیه داشت، او با حذف شرط علم، عقل را جایگزین آن کرد و معتقد بود اگر در کشمکش حکومت دو نفر رودر روی هم باشند باید حامی فرد عاقل بود، عالم می‌تواند در نقش مشاور باشد و در کتاب "شفا" این نظریه را این چنین مثال میزند " همانند علی(ع) که فردی عالم اما مشاور بود و عمر که عاقل و خلیفه بود".
همایش فارابی و تاسیس فلسفه اسلامی عصر امروز، هفتم بهمن در سالن صدر المتالهین بنیاد حکمت اسلامی صدرا به کار خود پایان می دهد.
پایان پیام/
نظر شما