دخمه سنگی فخریگاه، بنایی مهجور مانده از دوره مادها

خبرگزاری شبستان// آذربایجان غربی

دخمه سنگی (فخریگاه) مربوط به دوره مادها است و در شمال جاده مهاباد به میاندوآب واقع شده و با توجه به اینکه در سال 1316 به ثبت ملی رسیده است هنوز هم یکی از بناهای تاریخی مهجور مانده در آذربایجان غربی به شمار می رود.

نام دخمه فخریگاه، فقرگاه، اگری قاش و یا با نام محلی "فقره قا" شناخته می شود.

این دخمه، دارای دو طبقه است و شامل چهار ستون سنگی و چند قبر است و از نظر حجاری و ستون بندی در رده مقابر مهم دوره ماد است.

این بنای تاریخی، در ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شماره ثبت ۲۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گور دخمه سنگی فخریگاه متعلق به دوره مادها در بالای کوهی صعب العبور قرار گرفته است اما کتیبه موجود در آن به سرقت رفته و روی این اثر تاریخی یادگاری نوشته شده است.

متاسفانه این اثر تاریخی به خوبی حفظ و نگهداری نمی شود و افرادی که به روش های دشوار موفق به صعود می شوند بر روی دیوارهای خاموش این بنا یادگاری می نویسند و بر بافت آن آسیب می رسانند.

وجود دو مقبره کوچک در آن نشان می دهد این مکان محل دفن مردگان بوده است.

اتاق جلویی احتمالا مخصوص انجام مراسم تدفین بوده و در اتاق بعدی 3 قبر مستطیلی شکل به چشم می خورد که قبر بزرگ به صورت افقی، دو قبر کوچک به شکل عمود بر ایوان در آن تراشیده شده است، عمق قبرهایی که در این گور دخمه در دل سنگ تراشیده شده است حدود 50 سانتی متر است.

کف اتاق مقبره سه قبر به عمق 50 سانتی متر کنده شده است که قبر بزرگ تر در سمت چپ و با ابعاد 265در 140 سانتی متر عمود بر ورودی گور دخمه قرار گرفته است و در سمت راست آن دو قبر دیگر در جهت ورودی گور دخمه و به ابعاد یکسان 140 د 90 سانتی متر کنده شده است.

این گور دخمه دارای دوجفت ستون در مدخل و میان است که ستون ها استوانه ای کامل نبوده و قطر آنها در بالا کمتر از قسمت تحتانی می باشد.

ستون های جلوی این ایوان و داخل مقبره به مرور زمان از بین رفته و تنها پاستون ها و سر ستون ها باقی مانده اند، داخل مقبره نیز یک سالن به اندازه عرض ایوان وجود دارد که با 2 پله بلند از هم جدا می شود.

ستون های داخلی ضخامت کمتری از ستون های بیرونی دارند و هر 4 ستون دارای پایه و سرستون هایی مربع شکل می باشند.

ارتفاع گور دخمه از لب ایوان تا پایین ترین قسمت تراشیده شده 530 سانتی متر و تا دامنه کوه نیز حدود 10 متر است.

تعیین قدمت این مقبره دشوار است، ولی تشریفات تدفین در آن با رسمی که در گذشته در ناحیه اطراف دریاچه ارومیه متداول بود تفاوت دارد.

برخی دیگر از باستان شناسان مقبره موجود در این گور دخمه را متعلق به یک شاهزاده مانایی می دانند.

به عنوان مثال دیاکونف درباره آن می نویسد: شمالی ترین مقبره مادی فخریک در مانای باستانی نزدیک میاندوآب (مهاباد) است که جلو خان ندارد و سقف ساده سنگی آن را چند ستون نگه می دارد و ظاهرا محلی برای گذاشتن جنازه ها بوده است.

یکی از مشخصات مهم و حتمی این مقبره ها ساختار آنها بر صخره ها و نمای ظاهریشان که روبه جنوب است را می توان محسوب کرد.

گفتنی است، تعیین تاریخ این مقبره دشوار است ولی تشریفات تدفین در آن با مراسمی که پیشتر در ناحیه اطراف دریاچه ارومیه متداول بوده تفاوت دارد و در نتیجه نمی توان تاریخی قدیمی تر از قرن هفتم برای آن قائل شد.

پایان پیام/