به گزارش خبرنگار سیاسی شبستان، آیت‌الله صادق آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه صبح امروز در همایش ملی پژوهش در نظام عدالت کشوری با ذکر این موضوع که بیش از 50 درصد زندانیان کشور مجرمان مواد مخدر هستند، تصریح کرد: تراکم زندانی‌ها در کشور به یک معضل تبدیل شده و بزرگ‌ترین عاقبت این معضل تأثیرات اجتماعی زندان بر جامعه و خانواده‌های زندانیان است.
وی در خصوص همایش ملی پژوهش در نظام عدالت کشوری گفت: این همایش‌ها برای دستگاه قضایی و محیط‌های علمی ضرورت است و برای تحقق نشاط در دستگاه قضا به برگزاری چنین همایش‌هایی نیازمندیم.
انتقاد به عنوان همایش
رییس دستگاه قضا در ادامه سخنان‌اش از عنوان پژوهش در نظام عدالت کیفری انتقاد کرد و گفت: همایش در باب پژوهش در نظام عدالت کیفری گرچه این همایش و نظایر آن ارزش دارند و باید راجع به این مباحث تحقیق کرد اما نکته اول این است که در باب عدالت کیفری باید بیشتر تحقیق می‌شد زیرا مباحث منسجم و گسترده در این خصوص وجود ندارد.
وی ادامه داد: ابتدا باید راجع به این موضوع تحقیق کرد و روشهای آن را به صورت منسجم ارایه داد و بدون اینکه ما یک رشته‌ای را توسیع کنیم نباید ابتدا در باب پژوهش آن همایش برگزار کنیم.
اصطلاح عدالت کیفری یا نظام عدالت کیفری
آیت‌الله صادق لاریجانی اصطلاح عدالت کیفری را ترجمه از زبان انگلیسی دانست و اظهار داشت: لفظ عدالت کیفری که در زبان ما جا افتاده یک جهل اصطلاحی است که تنها آن را ترجمه کرده‌ایم و نتوانستیم تا به حال تناسب را رعایت کنیم.
وی با بیان این نکته که زمانی از عدالت کیفری یاد می‌کنیم در عادلانه‌بودن این جریان شک ایجاد می‌شود، خاطرنشان کرد: ما نام عدالت کیفری را به آن اضافه می‌کنیم و همین امر موجب می‌شود میان عدالت و کیفر پارادوکس ایجاد شود و همه فکر کنند در این کیفر عدالت به صورت عادلانه وجود ندارد.
عدالت کیفری بحثی میان‌رشته‌ای است
رییس قوه قضاییه با اظهار این مطلب که عدالت کیفری یک بحث میان رشته‌ای است، تصریح کرد: انواع رشته‌های علمی در این بحث مؤثرند و از جمله آنها می‌توان فلسفه را نام برد، بحث فلسفی از جمله رشته‌هایی است که فلسفه مجازات از آن نشأت می‌گیرد و فلسفه اخلاقی تعیین می‌کند که چه اخلاقی جرم است، مجازات آن چیست و چه کسی آن را می‌تواند اجرا کند.
لاریجانی ادامه داد: یک بحث دیگر در مجازات این است که مجازات از چه باب است، آیا مجازات را به خاطر نتایج‌اش انجام می‌دهیم یا نه، این مجازات کاری به آینده ندارد و سزا و استحقاقی است که فرد با انجام جرم برای خودش خریده است.
رییس دستگاه قضا با تأکید بر اینکه بحث دیگر به معنی خود عدالت است، افزود: عدالت و کیفر بسیار ارتباط وسیعی دارند که آیا این اقدام عادلانه است یا خیر؟ آیا تقنینی که در قوه مقننه یک کشور می‌شود عادلانه است یا خیر؟ در حقیقت یک بحث فلسفی بسیار وسیعی می‌طلبد که در تاریخ بسیار به آن توجه نشده، مثلا در لیبرال‌دموکرات‌ها تنها بحث‌هایی از عدالت داشته‌ایم.
آیت‌الله لاریجانی با ذکر این مطلب که عدالت کیفری را از منظر جامعه‌شناختی نیز باید مورد توجه قرار داد، یادآور شد: برخی از جامعه‌شناسان دقت کرده‌اند که این بحث چه تأثیری در جامعه دارد، مثلا مجازات‌ها را بی‌تأثیر در اجتماع نمی‌دانند مانند زندان.
وی توجه از نگاه فقهی به عدالت کیفری را مختص نظام دینی دانست و گفت: وقتی ما یک حقیقت مطلق داریم و برای او حق قانون‌گذاری تعیین می‌کنیم پس نمی‌توانیم فقط از نظر جامعه‌شناسی و فقهی به قانون‌گذاری نگاه کنیم و باید نگاهی وحیانی به این مسایل داشته باشیم.
لاریجانی اضافه کرد: ما در یک سیستم وحیانی و یک نظام حکومتی دینی زندگی می‌کنیم، پس باید احتساب این جهت را در جنبه‌های اجتماعی و استنباط از متون در زمینه عدالت کیفری مورد توجه قرار دهیم.
رییس دستگاه قضا توجه به بعد اجرایی عدالت کیفری را از دیگر مباحث مطرح این موضوع دانست و افزود: خود غربی‌ها هم به بحث اجرایی توجه کرده‌اند و علاوه بر تدوین دادگاه‌ها و قوانین جهت اجرایی این موضوع را نیز در نظر داشته‌اند. همچنین در نظام ما نیز برای مجری احکام کیفری هم اختیاراتی در نظر داشته‌ایم.
وی بیان کرد: در بحث پروسه قضایی کیفری که یک بحث میان‌رشته‌ای است می‌بایست بیش از این از نظرات رشته‌های درگیر استفاده کرد.
اهمیت ارزش در پژوهش
آیت‌الله لاریجانی در ادامه با تأکید بر این نکته بر عناوین فراخوان مقاله‌های همایش از اخلاق علمی هم نام برده شده بود، تصریح کرد: از نگاه من اخلاق پژوهش ارزش نیست و ارزش در پژوهش به معنی تداخل ارزش‌ها تلقی می‌شود. بر همین اساس است که یکی از شاخه‌های فلسفه غرب ارتباط ارزش و علم است.
وی یکی از نکات مهم در دخالت ارزش‌ها در پژوهش‌ها را پژوهش‌های انسانی و توجه به بحث عدالت دانست و بیان کرد: بسیاری از فیلسوفان و بزرگان ما عدالت را اعطای حق هر ذی‌حق دانستند که برای توجه به این تعریف از عدالت باید مفهوم حق و هر آنچه که حق انسان‌ها، حیوانات و محیط زیست است را مورد دقت قرار دهیم.
رییس قوه قضاییه لیبرال‌دموکراسی را یکی از راه‌های حق‌گذاری معرفی کرد و اظهار داشت: یکی از اشکالات این روش حق‌گذاری این است که انسان‌ها خودشان حق‌شان را تعیین می‌کنند و از آن طرف هم ارزش‌هایی تبیین‌شده بیان می‌شود که در چهارچوب این تئوری برای حق‌گذاری با یک پارادوکس روبرو می‌شویم اما نظام ایمانی ما ارزش‌های لیبرال‌دموکراسی را قبول ندارد و نگاه قرآنی ما یک نظام خاص وحیانی است که نتیجه آن الهام‌گرفتن از یک وجود مطلق برای تعیین ارزش‌ها و حقوق است.
روشهای عدالت کیفری
آخرین مبحثی که آیت‌الله لاریجانی در همایش ملی پژوهش در نظام عدالت کیفری به آن اشاره کرد روشهای عدالت کیفری بود که در این زمینه توضیح داد: با توجه به اینکه این بحث میان‌رشته‌ای است باید هم از روشهای تاریخی استفاده کرد، هم بحث فقهی و اجتهادی لازم را دانست و هم از نظر رشته‌های درگیر استفاده برد.
وی افزود: در باب مجازات‌ها بحث‌های فلسفی زیادی وجود دارد که اشاره می‌کند مجازات‌ها بازدارنده‌اند، هم بازدارنده دیگران که جرم مرتکب نشده‌اند تا این جرم را انجام ندهند و هم شخص مجرم که دیگر مرتکب نشود.
آیت‌الله لاریجانی با ذکر این موضوع که نتیجه دیگر در مجازات‌ها این است که به اصلاح و ترفیع افراد بپردازد، تصریح کرد: از یک نگاه دیگر نتیجه مجازات‌ها اصلاح است و نه فقط بحث بازدارندگی از وقوع مکرر جرم.
رییس دستگاه قضا در پایان برگزاری همایش‌های اینچنینی و پژوهش‌ها را برای دستگاه قضایی و دانشگاه‌ها بسیار مهم تلقی کرد و یادآور شد: این بحث‌ها نباید رها شود و لازم است من از دست‌اندرکاران برپایی همایش بخصوص سازمان قضایی نیروهای مسلح تشکر کنم.
پایان پیام/
نظر شما