ظهور در دالان جهل رخ نمی دهد بلکه قابلیت می خواهد

به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر "علی لاریجانی"، رئیس مجلس شورای اسلامی پنج شنبه، 15 تیرماه، در مراسم افتتاحیه هشتمین همایش بین المللی دکترین مهدویت به محور موضوعی هشتمین همایش با عنوان "هنر زمینه ساز ، راهبردها و کاربردها" اشاره کرده و گفت: آنچه که مطرح است، بحث درمورد بهره بردن از ظرفیت هنر برای تشکیل مدینه فاضله مهدوی و متجلی ساختن آن است، به این معنا که زمینه های ظهور را به درستی در قلمروی هنر به منصه ظهور برسانیم که در این راستا چند قسم بحث مطرح است.

لاریجانی گفت: نخستین موضوع آن است که مقصود ما از هنر چیست، چراکه در ادوار مختلف و در میان گروه ها، برداشت از هنر متفاوت بوده و هست. امروز نیز در جوامع و ازجمله جامعه خودمان که برپایه مبانی اسلامی است، برداشت ها متفاوت است و چند مسلک در این حوزه وجود دارد.
رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: گاه برخی هنر را از طبیعت معرفی می کنند. چون طبیعت را مظهر خداوند می دانند، بنابراین چون ماهیت هنر زیبایی است. هنر را به عنوان تقلید از طبیعت مطرح می کنند که این مولفه همچنان از گذشته مانده و امروز نیز مطرح است، اما باید توجه داشت که قابلیت طرح همه چیز در مسلک هنر نمی گنجد، به ویژه آنکه اگر ابداع را خصوصیت هنر بدانیم، این مسلک قدرت، عنوان کردن این رویکردها را ندارد.

وی مسئله بعدی در حوزه هنر را در برانگیختن نوع احساسات مردم دانست و افزود: همین که احساسات برانگیخته شود، به نتیجه اثر هنری رسیدیم که این فکر نیز به عنوان مکتبی عنوان شده بود، هرچند که در برهه ای نیز هنر ابزاری در دست سیاست مداران بود.
لاریجانی تصریح کرد: یکی از مناغشاتی که در یونان باستان میان گرایش افلاطونی و سوفسطاییان در مورد اثر هنری مطرح شد، همین مسئله بود. آنجا که افلاطون گفت، هنرمندان را از جامعه بیرون می کنیم، هنرمندی بود که آلت دست سوفسطاییان بود؛ چراکه سوفسطائیان فقط معتقد به قانع کردن مردم بودند، چیزی شبیه دموکراسی امروز، لذا از ابزار هنری استفاده می کردند و داستان هایی خلق می کردند که آغشته به دروغ بود و در اشعار و داستان هایشان متجلی می کردند که افلاطون با این روش کاملا مخالف بود.
 

رئیس مجلس شورای اسلامی بااشاره به رساله "مهمانی" افلاطون که در آن از هنر سخن گفته است، ادامه داد: افلاطون در این رساله درباره هنر می گوید: مراتبی برای حقیقت داریم از عالم جسمانی تا عالم ریاضیات و مُثُل و نهایتا به خیر مطلق می رسیم، شاعر کسی است که این عوالم را سیر می کند. هنرمند هوشیارانه وارد حریم خیر می شود و به آن چنگ می زند. این مسلکی بود که در درون هنر افلاطونی با حیققت گرایی تعریف می شود، لذا افلاطون با شاعران و هنرمندان سوفسطایی مخالف و معتقد بود در مدینه فاضله هنرمند کسی است که حقیقت را بیان می کند.

وی در ادامه به مسلک دیگر هنر که همانا جنبه سرگرمی آن محسوب می شود، اشاره کرده و افزود: باید برنامه های زیبا و مرفه ایجاد کنیم تا موجبات سرگرمی مردم فراهم شود، امروز در بسیاری از رسانه ها این رویکرد وجود دارد، لذا از زیبایی بهره می جویند برای آنکه حداکثر ابتهاج خاطر مختصری برای سرگرمی مردم ایجاد کنند و هدفی بالاتر ندارند و یا استفاده نمی کنند که قالب فیلم های سینمایی در دنیا و تخیلی از جنس مذکور است.
لاریجانی رویکرد دیگر هنر را در رساندن انسان به سوی تعالی خواند و گفت: شاعران در دنیای اسلام تعالی انسان را در لسان ادب می گنجاندند؛ مثلا در دیوان حافظ، دنیایی از معرفت عرفانی وجود دارد. البته در سنت غربی نیز افراد نادری به این امر توجه کردند، گاهی در آثار کانت این فکر را می بینیم که هنر امر متعالی است. مثلا کانت ساختاری را می کشند تا این امر را متجلی سازد.

وی بااشاره به اینکه هنر در سنت ما هدف نیست، گفت: هنر برای ما ماموریت انکشاف حقیقت را داراست و این حقیقت به نوعی است که باید دست مخاطب را گرفته و بیداری در وجود او ایجاد کند.
لاریجانی در ادامه ویژگی هنری که انسان را به سوی حقیقت هدایت می کند را متفاوت و در چند دسته عنوان کرده و افزود: برخی حقیقت را محدود به دریافت های حسی یا کلیات مربوط به دریافت های حسی می کنند. این امر میان فیلسوفان پوزیتیویسم شایع است که حقیقت را مربوط به عالم حس می دانند و این مسئله در میان فیلسوفان انتزاعی هم نمود دارد ولی باز آنها هم دیدگاه هایی برای خود دارند.

وی این برداشت را محدودسازی انسان قلمداد کرده و به رویکرد دیگر هنر اشاره کرد و افزود: عالم دیگری هست که فیلسوفان به آن توجه دارند، برخی از موضوعات وجود دارد که قابل کشف نیست و فیلسوف از طریق برهان به آن می رسد که این حالت منبسط تری نسبت به عالم اول دارد و غالب فیلسوفان به ویژه در سنت اسلامی توجه به این موضوعات نمود دارد.

رئیس مجلس شورای اسلامی به قلمروهای دیگری اشاره کرد و گفت: گستره هایی وجود دارد که از عقلانیت برخوردار است ولی متدولوژی آن برهان نیست، آیا این موارد قلمرو های واقعی هستند یا تخیلی؟ ، آیا عقلانیت در آنها هست یا نیست، وقتی ما از فقه صحبت می کنیم قلمروی وسیعی است چراکه در آن عقلانیت است، وقتی در استنتاج احکام از کتاب و سنت و عقل و اجماع بهره می گیریم، متدولوژی عقلانی است ولی با برهان تفاوت دارد، نمی توان گفت این ها عقلانی نیست.

لاریجانی گفت: در واقع عقلایت در هر قلمرویی روشی دارد، مثلا در حوزه تاریخی کسی که تتبع می کند، رویدادهایی تاریخی را مورد بررسی قرار می دهد و از دل آنها چیزی را کشف می کند، این برهان نیست ولی روش این عالم تاریخی عقلانی است، بنابراین اگر از عقلانیت صحبت می کنیم به معنای روش است، عقلانیت در هر حوزه ای روش خاص خود را دارد، از این جهت گوشه های دیگری از حقیقت در عالم داریم که عقلانی هستند و درقالب علم و فلسفه نمی گنجند.
وی فصل دیگر حقیقت را عالم عرفان دانست و گفت: این عالام به این معناست که انسان دریافت هایی دارد که در هیچ کدام از تقسیم بندی های مذکور نمی گنجد. چون انسان موجودی است که دو بال تکامل دارد، بالی که به علم اصولی مربوط می شود و بالی که به دریافت های قلبی مربوط می شود.
 

لاریجانی افزود: انسان محدود نیست، اگر انسان خلیفة الله است باید در حوزه های مختلفی چنگ بزند. حوزه تاملات حقیقت گرایی در تفکر اسلامی امر منبسطی است که اگر ما این امر را حقیقت می دانیم، هنر، ماموریت کشف حقیقت را دارد.

وی به زمینه های ظهور امام زمان(عج) اشاره کرد و افزود: امام زمان(عج) با مبارزه با ستمگران جهاد کرده و احکام اسلامی را اجرا می کند، از این گذر مستفاد می شود که جهاد عنصری است که باید در دل ها حضور داشته باشد. بنابراین جهاد، متن زندگی انسان اهل بصیرت است.
لاریجانی در ادامه گفت: منشا اصلی ستم در دنیای امروز کجاست؟ امروز مظهر اصلی ستم امریکا هستند. امروز 3 ستم مهم در عالم وحود دارد که نقش امریکا و هم دستانش در آن برجسته است. مثلا در انقلاب ها منطقه ای اخیر، نقش امریکا کاملا ملموس است، به نحوی که تا دقیقه آخر "حسنی مبارک" را نگه داشت.
 

رئیس مجلس شورای اسلامی بااشاره به ظلم و ستم بر مردم فلسطین در طول 60 سال اخیر و نقش آمریکا در این اشغالگری و همچنین 50 سال ستم بر مردم ایران با حکومت دیکتاتوری پهلوی که توموری بدخیم بود، ادامه داد: در تمام این موارد نقش استکبار غیرقابل انکار است.

وی به تحولات منطقه و مسادل سوریه اشاره کرد و افزود: ما نمی گوییم نباید در سوریه اصلاحاتی بشود اما پرسش آن است که چرا آمریکا و همدستانش در مورد اعمال بسیاری دیگر از کشورها سکوت کردند، که پاسخ آن است که سوریه سبقه مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی را دارد.
وی وهابیت را لکه ننگین در جهان اسلام خواند و گفت: جریان تندرو، فحاش و بدوی وهابی فقط دنبال تفرقه میان امت اسلامی است، در زمانی که باید وحدت میان امت اسلام حاکم باشد.
لاریجانی بااشاره به زمینه های لازم برای ظهور امام زمان(عج) و جهان پس از ظهور حضرت قائم(عج) گفت: ظهور در دالان جهل رخ نمی دهد و قابلیت می خواهد، باید زمینه فراهم شود، می دانید که همه فرق اسلامی در مورد قیام امام زمان(عج) اتحاد دارند، در استفتائات علمای حنبلی، شافعی، مالکی این مسئله با اختلافات اندکی ذکر شده است، بنابراین پدیده ظهور در میان امت اسلام، امری فراگیر است.

وی بااشاره به نامه امام زمان(عج) به شیخ مفید و ذکر این مسئله ازسوی حضرت که از احوال پیروان خود با خبر هستند، گفت: این مسئله که همه ما تحت سرپرستی ولی و امام عصر(عج) هستیم، نیازمند ایجاد و خلق قالبی هنری است.

شایان ذکر است، هشتمین همایش بین المللی دکترین مهدویت 15 و 16 تیرماه مصادف با نیمه شعان المعظم باحضور جمعی از مسئولان کشوری و لشکری، میهمانان خارجی و داخلی در سالن همایش های بین المللی صداوسیما برگزار می شود.

پایان پیام/