خبرگزاری شبستان: روش های که در حوزه تالیف مباحث مهدوی مورد توجه بوده اند، به چند دسته تقسیم می شوند که ازجمله آنها می توان به روش های "روش روایى"، "روش برهانى و کلامى"، " روش مقارنى"،"روش تحلیلى تاریخى"، "روش تحلیل فلسفه تاریخ" اشاره کرد.
1- روش روایى
جزئیات قضیه مهدویت از مصادیق بارز ایمان به غیب به حساب مى آید؛ این روش به نوبه خود از خصوصیاتى برخوردار است: برخى تنها احادیثى را درباره مهدویت نقل کرده اند که تفسیر آیات قرآن به حساب مى آمده و روایات تفسیرى بوده اند. برخى نیز عموم احادیث مهدویت را در کتاب خود جمع آورى کرده اند. روش دوم نزد شیعه و اهل سنت هر کدام به نوبه خود به شیوه اى خاص تدوین شده است.
نزد علماى شیعه امامیه تالیف موضوعى درباره مهدویت 3 گونه بوده است:
1-الف: استناد به احادیثى که از طرق شیعه نقل شده است . همانند کتاب "کفایة المهتدى فى معرفة المهدى(ع) و "بحارالانوار".
1-ب: تقویت و تایید روایات شیعه به روایاتى که از طرق اهل سنت نقل شده است. همانند تالیف على بن عیسى اربلى در "کشف الغمه" و سیدبن طاووس در "الطرائف" و شیخ حرعاملى در "اثبات الهداة".
1-ج: استناد به روایات اهل سنت براى قبولاندن موضوع مهدویت به آنان بدون توجه به روایات شیعى همانند کتاب "المهدى" از سید صدرالدین صدر، و کتاب "المهدى الموعود المنتظر" از نجم الدین عسکرى.
اهل سنت نیز در این زمینه روش هاى مختلف حدیثى داشته اند ازجمله:
الف: اکتفا به احادیث از طرق خود همانند کتاب "اخبار المهدى" از عبادبن یعقوب رواجنى (م 250 ه) و کتاب "جمع الاحادیث الوارده فى المهدى" از حافظ ابى بکر بن ابى خیثمه احمد بن زهیر نسائى (م 279 ه)
ب: نقل از مصادر شیعه و اهل بیت(ع) همانند کتاب "الملاحم" از نعیم بن حماد (م 228 ه) و کتاب "عقدالدرر فى اخبار المنتظر" از یوسف بن یحیى شافعى و کتاب "البرهان فى علامات مهدى آخرالزمان" از متقى هندى.
ج: اثبات عقیده امامیه در مساله مهدویت با استناد به روایات اهل بیت(ع)، همانند کتاب "ینابیع المودة" از قندوزى، و کتاب "فرائد السمطین" از جوینى شافعى.
2- روش برهانى و کلامى
در این روش مولف درصدد عرضه کردن مباحث مهدویت به صورت استدلالى و برهانى است. این روش درصدد تثبیت ایمان به مهدویت و دفع شبهات در این موضوع است. کتاب هاى متعددى که شیخ مفید در این زمینه تالیف کرده همگى از این قبیل است و نیز کتاب "المقنع فى الغیبة" از سیدمرتضى و "بحث حول المهدى" از شهیدسیدمحمدباقر صدر را مى توان از این قبیل به حساب آورد.
3- روش مقارنى
ازجمله تالیفاتى که در مورد موضوع مهدویت شاهد آن بوده و هستیم روش بحث مقارنى بین عقیده شیعه امامى و دیگر طوایف مسلمین است. این گونه بحث را در لابلاى کتاب هاى شیخ مفید و سید مرتضى و شیخ طوسى(ره) به خوبى مشاهده مى کنیم. و ازجمله کتاب هاى مستقل در این زمینه کتاب "بیان الاشکال فیما حکى من امر4 المهدى من الاقوال" از ابوعبدالله حمیدان بن یحیى قاسمى حسنى از علماى قرن هفتم است. و نیز از کتاب "مع المهدى المنتظر فى دراسة منهجیة مقارنة بین الفکر الشیعى و السنى" از شیخ مهدى فتلاوى و کتاب "المهدى الموعود المنتظر عند علماء اهل السنة و الامامیة" از نجم الدین عسکرى مى توان نام برد.
4- روش تحلیلى تاریخى
در این روش مولفان درصدد ترسیم قضیه مهدویت از ابعاد گوناگون تاریخى آن هستند که مى توان از بارزترین این نوع تالیف به کتاب هاى شهید سیدمحمد صدر، "تاریخ الغیبة الصغرى، تاریخ الغیبة الکبرى و تاریخ ما بعدالظهور" اشاره کرد.
5- روش مقارنى بین ادیان
برخى دیگر درصدد عرضه موضوع مهدویت در سطحى وسیع تر برآمده و این موضوع مهم را در محدوده ادیان الهى دینى و شبه دینى مورد بحث و بررسى قرار داده اند که از آن جمله مى توان به کتاب "بشارات العهدین" از دکتر صادقى، و کتاب "المسیح الدجال" از سعیدایوب اشاره کرد.
6- روش تحلیل فلسفه تاریخ
برخى دیگر از مولفان مهدویت در این زمینه از زاویه فلسفه تاریخ و یا به تعبیر دیگر از دیدگاه تکامل تاریخ به موضوع مهدویت نگریسته اند که از آن جمله به کتاب "قیام و انقلاب مهدى از دیدگاه فلسفه تاریخ" اثر شهیدمطهرى(ره) مى توان اشاره کرد.
منابع:
موعود شناسی و پاسخ به شبهات، نویسنده: علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجدمقدس جمکران
پایان پیام/
نظر شما