ایران و گروه 1+5 فردا به دنبال چه هستند؟

به گزارش خبرنگار سیاسی شبستان، ایران و گروه 1+5 در قالب مذاکره نشست هایشان را از سال 1387 آغاز کرده اند و هر کدام در این نشست ها تا کنون به دنبال یک هدف خاص بوده اند. جزئیات مناقشات هسته ای ایران و غرب و روند مذاکرات کشورمان با 1+5 را در زیر می خوانید:
ایران که همواره بر صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود تاکید کرده است در مهر ماه 82 به منظور همکاری با آژانس و اثبات حسن نیت خود در توافق با 3 کشور انگلیس، فرانسه و آلمان که آن زمان طرف غربی مذاکره کننده با ایران بودند، بر اساس توافقنامه‌های تهران، بروکسل و پاریس کلیه فعالیت‌ها و مطالعات مرتبط با دانش اتمی را به حالت تعلیق در آورد، به شرط این که موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت دنبال نشود. در سال 86 پرونده ایران از سوی آژانس بین‌المللی اتمی تحت فشار برخی کشورهای غربی به شورای امنیت ارجاع داده شد.
امری که از نظر اکثر کارشناسان اقدامی کاملا غیر قانونی بود، چرا که ایران متعهد به پیمان NPT بوده و فعالیت‌هایش زیر نظر آژانس بین‌المللی اتمی انجام می‌شد و هرگز بازرسان آژانس و یا دبیر کل این آژانس گزارشی مبنی بر عدول ایران از قوانین آژانس و یا جلوگیری رسمی از حضور و بازدید بازرسان این آژانس ارائه نداده بودند و ارجاع پرونده هسته‌‌ای ایران به شورا امری کاملا غیر قانونی محسوب می‌شد.
توافقنامه تهران در 29 مهر 1382 برابر با 21 اکتبر 2003 به امضا رسید و به موجب آن از تأسیسات اتمی ایران بازرسی‌های گسترده‌ای به عمل آمد و فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم نیز در ایران متوقف شد.
توافق‌نامه بروکسل در 4 اسفند 1382 برابر با 23 فوریه 2004 به امضا رسید و ایران متعهد شد ساخت و آزمایش سانتریفیوژهای مورد نیاز برای غنی‌سازی را متوقف کند و اقدام به ساخت قطعات یدکی سانتریفیوژهای موجود در آن زمان را نیز تعلیق کند.
در این مذاکرات ریاست هیئت ایرانی بر عهده حسن روحانی و ریاست هیئت اروپایی بر عهده "خاویر سولانا" بود.
توافق‌نامه پاریس در 14 نوامبر 2004 برابر با 17 بهمن 1382 در پاریس بین ایران و 3 کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به امضاء رسید و به موجب آن ایران به عنوان اقدامی داوطلبانه در جهت اعتمادسازی و نه به عنوان یک تعهد قانونی پذیرفت که کلیه فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و بازفرآوری مانند ساخت، تولید، نصب، آزمایش، سرهم‌بندی و راه‌اندازی سانتریفیوژهای گازی و فعالیت‌های مربوط به جداسازی پلوتونیم را متوقف کند و در عوض اتحادیه اروپا سعی در پذیرش ایران در سازمان تجارت جهانی نماید.
پس از توافق‌نامه پاریس، ایران اعلام کرد تعلیق داوطلبانه غنی‌سازی به پایان رسیده ‌است و با فک پلمب، فعالیت‌های UCF اصفهان را تحت نظارت آژانس ادامه می‌دهد.همچنین ایران در ژانویه 2006 در حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تأسیسات مجتمع تحقیقاتی هسته‌ای نطنز را نیز فک پلمب کرد، اما شورای امنیت در مارس همان سال به ایران یک ماه فرصت داد تا فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند.
در آوریل 2006 دانشمندان ایرانی موفق به تولید چرخه کامل سوخت هسته‌ای در مقیاس آزمایشگاهی شدند و ایران به کشورهای عضو باشگاه اتمی پیوست. شورای امنیت در ژوئیه 2006 قطعنامه 1696 را تصویب کرد که خواستار تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در ایران بود.
شورای امنیت در دسامبر همان سال قطعنامه 1737 را تصویب کرد که بیشتر فعالیت‌های تجاری، مالی، صنایع موشکی و هسته‌ای ایران را براساس بند 41 فصل هفتم منشور ملل متحد، هدف قرار داده بود. این قطعنامه نخستین سند بین‌المللی حقوقی بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و ثبات منطقه‌ای معرفی می‌کرد.
در مقابل تهران با تأکید بر بند 4 معاهده "ان‌پی‌تی" این اتهامات را غیر مستند خواند و خواستار رفتار غیر تبعیض آمیز با فعالیت‌های اتمی خود شد.
در سال 2006 گروه 1+5 با حضور کشورهای آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه، چین و آلمان برای انجام ادامه مذاکرات تشکیل شد.
این گروه در راستای ادامه فشار بر توقف برنامه اتمی ایران، قطعنامه‌های 1747، 1803 و 1835 را نیز تصویب کرد.
29تیر ماه 87 اولین مرحله نشست 1+5 با ایران در ژنو برگزار شد، موضوع مهم در این مرحله طرح "فریز مقابل فریز" (تعلیق برابر تعلیق) بود که از سوی 1+5 ارائه شده بود. طرحی که ایران در مرداد ماه 87 خواستار شفاف شدن آن که به معنای تعلیق توسعه تاسیسات هسته‌ای ایران بود، شد.
طرح پیشنهادی فریز مقابل فریز از سوی ایران اجرایی نشد، چرا که ایران فعالیت صلح آمیز هسته‌ای را حق مسلم خود می دانست.
مهر ماه 88 دومین مرحله مذاکرات ایران و نمایندگان کشورهای 1+5 برگزار شد.سعید جلیلی در گفت‌وگوهای خود با خاویر سولانا هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نمایندگان سیاسی 6 کشور در ژنو سوئیس، تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران از حقوق حقه خود به هیچ عنوان منصرف نخواهد شد.
ایران پیشنهاد کرد که مذاکرات مبتنی بر موضوعات گسترده‌تر و جهانی باشد.
ایران در پایان نشست ژنو 3 گفت: گفت‌‌وگو را در چارچوب راهبرد 2 مسیره (فشار و مذاکره) نمی‌پذیرد.
27 اردیبهشت سال 89 (2010) بیانیه مشترک ایران، ترکیه و برزیل در خصوص تبادل سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران به امضا رسید.
روسای جمهور ایران و برزیل و نخست وزیر ترکیه در تهران طرح تبادل سوخت را تهیه و آن را به آژانس اعلام کردند.
در مهمترین بند توافقنامه 10 ماده‌ای آمده بود که 1200 کیلو‌گرم سوخت اورانیوم کمتر غنی‌ شده در ترکیه به صورت امانت نگهداری شود، که در مالکیت ایران خواهد بود و ایران و آژانس امکان نظارت بر آن را دارند، متقابلا نیز گروه وین متعهد می‌شود 120 کیلوگرم سوخت مورد نیاز راکتور تهران را به ایران تحویل دهد.
با وجود این که گروه وین (آمریکا، روسیه، فرانسه و آژانس) خود مشوق اصلی میانجیگری ترکیه و برزیل شده بودند، اما در نهایت حاضر نشدند تا به توافقنامه تهران متعهد و به مفاد آن عمل کنند
در پی عدم تعهد گروه وین به توافقنامه تهران، ایران تصمیم گرفت از آن پس در مذاکرات سیاست بسته مقابل بسته را پیش بگیرد و اعلام کرد که فقط در خصوص موضوعات مشترک گفت‌وگو‌ها را دنبال خواهد کرد.
در بسته ایران موضوع هسته‌ای ذکر نشده بود بلکه مباحثی از قبیل امنیتی، منطقه‌ای و ... در آن بود. بر این اساس در نشستی که صرفا در خصوص هسته‌ای باشد شرکت نخواهد کرد.
بهمن ماه 89 (2011) نشست گروه 1+5 با ایران به میزبانی استانبول برگزار شد.
در دور نخست این مذاکرات 2 اتفاق مهم رخ داد؛ اول اینکه ایران اجازه نداد غربی‌ها بحث‌های خارج از دستور کار "گفت‌وگو برای همکاری" را مطرح کنند و آنها هم روی این موضوع اصرار نکردند و دوم اینکه ایران پیشنهادهایی عملی برای همکاری در حوزه‌هایی خاص به 1+5 ارائه کرد و خواستار پاسخ آنها شد.
دور بعدی مذاکرات در روز دوم بهمن ماه به پایان رسید و به دلیل ناتوانی مذاکره کنندگان غربی از پاسخ به پیشنهادهای مشخص ایران و طرح مباحث فراتر از دستور کار "گفت‌وگو برای همکاری" که در ژنو 3 مورد توافق قرار گرفته بود، این دور از مذاکرات بی نتیجه ماند.
جلیلی در دور سوم مذاکرات (روز دوم) خطاب به خانم اشتون گفت اگر شما به دنبال خرید زمان هستید، ما چنین قصدی نداریم و به حقوق و تکالیف خود در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبند هستیم.
18 شهریور ماه 90 (2011)
در نامه جلیلی به اشتون اعلام شده است که ایران برای گفت‌وگوهای جدید آمادگی دارد، اما از حقوقش عقب‌نشینی نخواهد کرد و قاطعانه به لزوم تحقق حقوق مشروع و نیز تعهدات بدون هرگونه تبعیضی باور دارد.
30 شهریور ماه 90
در نشست مدیران سیاسی 6 کشور بیانیه ای از سوی اشتون صادر شد که در آن آمده است، امروز من با مدیران سیاسی چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس و آمریکا به منظور ارزیابی وضعیت مربوط به موضوع هسته ای ایران ملاقات کردم. ما اراده و تعهد خود برای یافتن یک راه حل دیپلماتیک برای این موضوع را مورد تایید مجدد قرار دادیم و بحث خود را روی گام‌های عملی بیشتر به منظور دستیابی به این هدف در سریع ترین زمان متمرکز نمودیم.
29 مهر 90 (2011)
اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نامه ای به جلیلی گفت که در نامه‌ای به ایران اعلام کرده است که قدرت‌های بزرگ آماده هستند در هفته های آینده با ایران درباره موضوع هسته ای نشست برگزار کنند.
28 آبان ماه 90 (2011)
اشتون خواستار مذاکره با ایران شد. رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ایران درخواست کرد تا پیشنهاد مذاکره در خصوص برنامه هسته‌ای خود را بپذیرد. در بیانیه وی آمده است: من از ایران یکبار دیگر درخواست می‌کنم تا به پیشنهادهای من و گروه 6 (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس بعلاوه آلمان) پاسخ مثبت دهد. اظهارات اشتون پس از تصویب قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح شد.
26 فروردین ماه 91 مذاکرات استانبول برگزار شد. در پایان نشست یک روزه استانبول 2، "کاترین اشتون" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا رسما از حق هسته‌ای ایران سخن گفت.
سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز گفت که طرفین توافق کردند با دستور کار گفت و گو برای تدوین یک مدالیته جامع در بغداد مذاکره کنند.
هیئت های شرکت کننده در مذاکرات ایران و 1+5 در استانبول در پایان دو دور مذاکره توافق کردند که دور بعدی مذاکرات در 23 می – خرداد - در بغداد برگزار شود.
در مجموع طرفین که گفت‌وگو ها را پس از 15 ماه توقف از سر گرفته بودند را مثبت ارزیابی کردند.
سوم خرداد، 23 می 2012، قرار بود ادامه گفت‌وگوهای 1+5 با ایران بر اساس چارچوبی که پس از نشست استانبول از سوی نمایندگاه اشتون و جلیلی تهیه شده بود دنبال شود، اما موضوع مهم این بود که هیچ دستور کار مشخصی که مورد توافق هر 2 طرف باشد وجود نداشت و در جریان نشست هر دو طرف اعلام کردند که بسته پیشنهادی خود را مطرح کردند و منتظر نظر طرف مقابل هستند.
پس از 2 روز کش و قوس و گفت‌وگوهای طولانی در بغداد، در نهایت برگزاری ادامه مذاکرات در مسکو تنها دستاورد و خروجی این دور از گفت‌وگوها بود.
کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان مذاکرات بغداد در جمع خبرنگاران بر استفاده صلح آمیز ایران از انرژی هسته‌ای تاکید کرد.
وی گفت که در این مذاکرات خواستیم، اعتماد‌سازی کنیم ایران پیشنهاد خود را ارائه کرد. ما در 2 روز گذشته جلسات عمومی و دوجانبه برگزار کردیم و دلایلی داریم که پیشرفت حاصل شده است.
اشتون ادامه داد که البته یک سری اختلافات باقی مانده و توافق کردیم که مذاکرات را ادامه دهیم.
بر اساس توافقی که در نشست استانبول 2 و بغداد صورت گرفت قرار بود تا معاونان جلیلی و اشتون در فاصله زمانی باقی مانده تا گفت‌وگوهای بغداد نشست‌های کارشناسی برگزار و دستور کار مشخصی را برای نشست مسکو تهیه نمایند.
این در حالی بود که این امر از مذاکرات تلفنی فراتر نرفت و با وجود ارسال نامه از سوی باقری به اشمیت و تماس تلفنی جلیلی و اشتون نیز نشستی برگزار نشد.
به نظر می‌رسید که گروه 1+5 دستور کار مشخصی برای ارائه به منظور گفت‌وگو نداشت.
29 خرداد، ایران و 1+5 برای سومین بار در 3 ماهه نخست سال 91 رودرروی یکدیگر خواهند نشست،
پایان پیام/