نگاهی اجمالی به خصوصیات آستانه ظهور

خبرگزاری شبستان: بدون تردید هر آغازی را انجامی است و هر شروعی را پایان.. دنیا نیز از این قاعده کلی و فراگیر بیرون نیست، از این رو زمانی بر این دنیا گذشته و زمانی خواهد گذشت که زمان پایان خواهد بود و این قسمت پایانی کتاب زمان را "آخر الزمان" نام نهاده‏اند. "آخر الزمان" اصطلاحی است که در فرهنگ اغلب ادیان بزرگ دنیا به چشم می‏خورد و به ویژه در ادیان ابراهیمی از برجستگی و اهمیت ویژه‏ای برخوردار است.
این اصطلاح معمولاً به مدت زمان پایان دنیا و رویدادهایی که ممکن است در آن بخش از زندگی دنیوی به وقوع بپیوندد، گفته می‏شود که ادیان بزرگ درباره آن پیشگویی‏هایی کرده و مطالبی ذکر نموده‏اند.

ازجمله صحیفه آسمانی مسلمانان در مواردی فراوان به این بخش از آینده اشاره کرده، پرده از برخی رخدادهای آن زمان برداشته است. به طور کلی در معارف ارزشمند اسلامی این اصطلاح به 2 معنا به کار رفته است:
1 ـ مدت زمانی طولانی که با ولادت آخرین پیامبر الهی آغاز و با شروع قیامت پایان می‏یابد. و از همین روست که از پیامبر اسلام به عنوان پیامبر آخرالزمان یاد شده است.
2 ـ معنای دوم که تا حدودی از معنای نخست محدودتر است به مدت زمانی که با ولادت حضرت مهدی(ع) آغاز شده، زمان غیبت صغری و کبری و همچنین ظهور حکومت جهانی آن حضرت را نیز شامل می‏شود.
از مجموع احادیثی که در کتاب‏های روایی، تفسیر و تاریخ درباره دوران آخرالزمان ذکر شده، دو مطلب اساسی و قابل توجه به دست می‏آید که گویای این مطلب است که آخرالزمان به دو دوره کاملاً متفاوت تقسیم می‏شود: دوران نخست زمانی است که در آن فساد اخلاقی و ظلم و ستم همه جامعه‏های بشری را فرا خواهد گرفت و در دوران دوم ـ که با قیام مصلح جهانی آغاز می‏شود ـ تمامی فسادها و ظلم‏ها ریشه کن شده، جای خود را به عدالت خواهد داد و توحید، عدل و رشد عقلی و علمی در سراسر زندگی انسان‏ها گسترش می‏یابد.

کلیات عقاید مربوط به آخرالزمان تقریبا در میان فرقه‏های بزرگ اسلام پذیرفته شده است، ولی اینکه آیا این تحولات آخرالزمان با ظهور مهدی موعود(ع) پدیدار خواهد شد و نیز در اینکه مهدی موعود چه کسی است، اختلافاتی وجود دارد.
شیعیان دوازده امامی، حضرت مهدی(ع) و حکومت جهانی او را حسن ختام حیاب بشری در دنیا دانسته، بر پایی قیامت صغری و حاکمیت برخی از ائمه را تحت عنوان "رجعت" مهر پایانی طومار زندگی بر زمین ذکر کرده‏اند، ...
تعبیرهایی در روایات وجود دارد که پیوند ناگسستنی مهدویت با آخرالزمان را به روشنی بیان می‏کند. در ذیل برخی از این روایات را نقل می‏کنیم:
1 ـ امام صادق(ع) از جد بزرگوارشان رسول گرامی اسلام(ص)؛
روایت فرمود که آن حضرت رو به سوی علی(ع) نموده، چنین فرمودند: آیا تو را بشارت ندهم؟ آیا تو را خبر ندهم؟ عرض کرد: بله یا رسول‏اللّه‏. پس آن حضرت فرمود: هم اینک جبرئیل نزد من بود و مرا خبر داد که آن قائمی که در آخرالزمان ظهور می‏کند و زمین را پر از عدل و داد می‏نماید، همانگونه که از ظلم و جور آکنده شده باشد، هر آینه از ذریه تو و از فرزندان حسین(ع) است.

2 ـ عبداللّه‏ بن مسعود از رسول گرامی اسلام(ص) نقل می‏کند که آن حضرت فرمود: دنیا به پایان نرسد مگر اینکه امت مرا مردی رهبری کند که از اهل بیت من است و به او مهدی گفته می‏شود.
3 ـ ابان می‏گوید: دنیا به سرانجام نخواهد رسید تا اینکه مردی از تبار من قیام نماید و به حکومت آل داود [که خود علم خواهد داشت[ حکم می‏کند و از بیّنه سؤال نخواهد نمود و هر صاحب حقی را به حق خویش خواهد رساند.
4 ـ در حدیث شریف نبوی می‏خوانیم: روزهای دنیا منقضی نگردد تا اینکه مردی از اهل بیت من [بر زمین [حکومت کند که هم نام من باشد.
5 ـ عبداللّه‏ بن مسعود می‏گوید پیامبر خدا فرمود: اگر از دنیا بیش از یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی خواهد کرد تا مردی از خاندان من را برانگیزد.
6 ـ پیامبر(ص) می‏فرماید: هنگام پایان زمان و آشکار شدن فتنه‏ها، مردی هست که به او مهدی گفته می‏شود و بخشش او فراوان است.
در همه روایات فوق با تعبیرهای مختلف بحث آخر الزمان، و ظهور امام زمان(ع) در این دوران مطرح شده است.
آخرالزمان دارای نشانه‏هایی است که در اصطلاح به آن‏ها "علائم آخرالزمان" گفته می‏شود.

علاوه بر اصطلاح رایج "علائم آخرالزمان" در فرهنگ مسلمانان، اصطلاح مشابه دیگری است که از آن به "اشراط الساعة" یاد می‏شود. اگر چه این اصطلاح به علائم وقوع قیامت اختصاص دارد، ولی از بررسی روایاتی که زیر این عنوان در کتاب‏های حدیثی ذکر شده است به دست می‏آید که محتوای سخنان، مطالب مشترک فراوانی با روایات آخرالزمان دارد و بسیاری از نشانه‏ها در هر دو دسته روایات ذکر شده است. البته اصطلاح دوم نزد اهل سنت و اصطلاح نخست نزد شیعیان شایع‏تر و رایج تر است.
همانگونه که اشاره شد، این دوره دارای ویژگی‏هایی است که در روایات اسلامی از آن‏ها یاد شده است. برخی از آن خصوصیات که در آستانه ظهور به خوبی قابل مشاهده است عبارتند از:

1 ـ فراموش کردن دین:
پیامبر اکرم(ص) آنگاه که به توصیف زندگی مردم در دوران آخرالزمان می‏پردازد این گونه می‏فرماید:
برای مردم روزگاری فرا می‏رسد که... دین و آئین آن‏ها درهم‏هایشان است و همت آن‏ها شکم‏هایشان و قبله آن‏ها زنانشان می‏باشد. رکوع و سجودشان برای مال دنیاست، در حیرت و مستی خواهند بود و نه مسلمانند و نه نصرانی.
امام علی(ع) فرمودند:
به درستی که نشانه آن هنگامی است که مردم نماز را بمیرانند، امانت را ضایع گردانند، دروغ را جایز شمارند، رباخواری کنند، رشوه بگیرند، بناها را محکم و مرتفع بسازند و دین را به دنیا بفروشند، سفیهان را به کار گیرند، قطع رَحِم نمایند، از هوای نفس پیروی کنند، خون‏ها را سبک بشمارند، شهادت‏های دروغ آشکار شود، فحشاء معمول گردد و بهتان و گناه و مرزشکنی رایج گردد.

2 ـ دنیاپرستی:
از دیگر ویژگی‏های آخرالزمان، غوطه‏ور شدن مردم در دنیا و دنیاپرستی است. رسول گرامی اسلام(ص) در این‏باره فرموده‏اند:
به زودی زمانی بر امت من می‏آید که در آن زمان درون آن‏ها پلید می‏شود ولی ظاهر آن‏ها به طمع دنیا آراسته می‏گردد. به آنچه در پیشگاه خداوند است دل نمی‏بندند، دین آن‏ها ریا [و تظاهر] است، خوف از خدا به دلشان راه نیابد [و خداوند آن‏ها را به عذابی فراگیر دچار سازد به این صورت که [آن‏ها خداوند را همچون آدم غرق شده می‏خوانند و خداوند دعایشان را مستجاب نمی‏کند."

3 ـ فتنه‏های بزرگ:
از دیگر ویژگی‏های عصر آخرالزمان، ظهور و بروز امتحانات بزرگ الهی است که بسیاری از انسان‏های سست ایمان در این آزمایش‏های الهی مردود و عده‏ای که ایمان در تمام وجودشان رسوخ کرده، موفق بیرون می‏آیند.
ابوخالد کابلی از امام سجاد(ع) نقل می‏کند که آن حضرت فرمود: ای ابا خالد! هر آینه فتنه‏هایی همچون قطعه‏های شب تار [در راه است و] فرا خواهد رسید که هرگز کسی [از آن] نجات نخواهد یافت مگر کسی که خداوند از او پیمان گرفته است و ایشان چراغ‏های هدایت و چشمه ساران دانشند.
آری کسی که در بارِشِ فتنه، سر ایمان را به سلامت در برد، کاری کارستان کرده است که پیامبر اکرم از آن سوی اعصار و قرون از دیدن ایشان درشگفت آمده به علی(ع) چنین فرمود:
ای علی! بدان که شگفت آورترین مردم در ایمان و بزرگترین آنان در یقین مردمی می‏باشند که در آخرالزمان واقع شده‏اند، پیغمبر را ملاقات نکرده‏اند و از امام خود محجوبند و همانا به نوشته ـ که خط سیاهی بر صفحه سفید است ـ ایمان آورده‏اند.
پی نوشت:

چکیده مقاله: آخرالزمان در فرهنگ مهدویت، سلیمیان، خدامراد ،مجله مبلغان، اسفند1381 - شماره 38

پایان پیام/