خبرگزاری شبستان//اهواز
تنگه چَزّابه نام منطقه‌ای در استان خوزستان است که در شمال غربی بستان و در راه جاده‌ای است که از مرز به بستان کشیده شده است؛ در دو سوی این تنگه تپه‌های شنی و هور هویزه جای گرفته‌اند، جاده‌ای در خاک ایران، چزابه را به فکه و جاده‌ای دیگر این منطقه را به العماره در عراق می‌پیوندد و دهانه این تنگه نیز نزدیک به یک و نیم کیلومتر است.
چزابه به علت قرارگیری در بین هور و تپه‌های رملی یک گلوگاه محسوب شده و به دلیل قرار داشتن در مسیر دستیابی به شهرهای بستان و سوسنگرد از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است و به همین دلیل این منطقه یکی از پنج معبر اصلی هجوم ارتش عراق به خوزستان بود.
این نقطه از دید رزمی بسیار استراتژیک است و در روند جنگ ایران و عراق، تنگه چزابه یکی از پنج محور تازش عراق به ایران بود؛ ارتش عراق پس از سه روز درگیری در نوار مرزی در تاریخ 3 مهر 1359 از تنگه چزابه عبور کرده و به طرف تپه های الله اکبر و بستان پیش رفتند.
آنها این منطقه را در دست داشتند تا اینکه در 8 آذر 1360 در جریان عملیات طریق‌القدس، نیروهای ایرانی این نقطه را بازپس گرفتند و در آستانه عملیات فتح‌المبین در تاریخ 17بهمن 1360 نیروهای عراقی با هدف به تأخیر انداختن عملیات فتح المبین، با حمله به این تنگه دست به عملیات متقابل زدند.
این عملیات ارتش عراق که 10 روز به طول انجامید، یکی از خونین ترین صحنه های جنگ ایران و عراق بود و آنها توانستند نخستین خاکریز نیروهای ایرانی را تصرف و منطقه ای به عمق 800 متر را با آتش کنترل کنند.
در تاریخ یک اسفند 1360 نیروهای ایرانی به منظور بازپس گیری خاکریز از دست رفته و بیرون راندن نیروهای عراقی، اقدام به تک علیه نیروهای عراقی کردند که با وجود موفقیت آمیز بون اولیه این یورش و حتی تصرف یک خاکریز عراق با پاتک سنگین عراق در عصر همان روز و پس از تلفات سنگین طرفین، نیروهای ایرانی مجبور به عقب نشینی به مواضع اولیه گشتند.
چگونگی درگیری نیروهای عراقی و ایرانی در تنگه چزابه
در آستانه عملیات فتح المبین، در 17 بهمن 60 نیروهای عراقی با حمله به این تنگه حدود 300 متر در عمق مواضع خودی رخنه کردند و هدف دشمن از این حمله به تأخیر انداختن عملیات فتح المبین بود.
در هفدهم بهمن1360 عراق شروع به آتش ریختن در تنگه چزابه کرد، این منطقه، یک تنگه‌ای به عرض هشت و نیم کیلومتر و به عمق دو تا سه کیلومتر بود و نیروهای عراق برای این تنگه وحشیانه عمل کردند و بی‌وقفه منطقه را به رگبار و گلوله بستند و اگر عملیات‌های گسترده‌ای که رزمندگان بعداً در این منطقه داشتند، نبود، بی شک ارتش عراق با آن آتش حجیمی که ایجاد کرده بود در منطقه ماندگار می شد و پیشروی می‌کرد.
عراق حدود یک هفته بعد یعنی تا 25 بهمن 60 با تمام سلاح‌هایی که در منطقه داشت، چنین آتشی به پا کرده بود و جالب اینکه فقط منطقه چزابه را نمی‌زدند و آتش شان به ارتفاعات الله‌اکبر هم می‌رسید، یعنی تمام این منطقه زیر آتش بود.
علت این حمله دشمن این بود که عراق از یک طرف فهمیده بود که رزمندگان در حال فعالیت در منطقه فتح‌المبین هستند و از طرف دیگر چون فکر می‌کردند ایران احتمال دارد 22 بهمن عملیاتی داشته باشد، به همین دلیل آنها آتش خودشان را از 17 بهمن شروع کردند تا جلوی حمله احتمالی ایران را در منطقه فتح‌المبین بگیرند.
در هفته دوم هم آتش عراق به همان شدت ادامه داشت تا جایی که توانستند یک مقدار از تنگه را هم بگیرند و ایران هم از یک طرف نیرو کم داشت و بسیاری از نیروهای باقی مانده مجروح یا شهید شده بودند!
چزابه از نظر میزان آتشی که بر روی آن ریخته شده، جزو اولین هاست! حضور صدام در عملیات تنگه چزابه خونین‌ترین صحنه نبرد را دربرداشت؛ در عملیات تنگه چزابه به منظور تصرف مجدد شهر بستان، صدام شخصاً در منطقه حضور یافت که خونین‌ترین صحنه نبرد در طول 8 سال دفاع مقدس در این منطقه به وقوع پیوست.
عملیات طریق‌القدس در 8 آذر 1360 آغاز شد و پس از 7 روز نبرد شدید و وارد شدن تلفات، ضایعات پرسنلی و لجستیکی به دشمن و تأمین قسمت عمده هدف‌های پیش‌بینی شده از جمله آزاد‌سازی شهر بستان به پایان رسید.
در حین انجام عملیات طریق‌القدس، نیروهای عراقی با انجام یک عقب‌نشینی حساب شده، منطقی و ماهرانه به جنوب نهر نیسان نقل مکان کردند و ضمن حفظ باقیمانده نیروهای خودشان، فرصت ادامه عملیات را از نیروهای ایران گرفتند ولی از دست دادن بستان آن هم 15ماه پس از آغاز تجاوز عراق به ایران برای نیروهای ارتش بعث عراق بسیار سخت و تحمل آن دشوار بود.
در تنگه چزابه دو عملیات پدافندی و آفندی توسط نیروهای جمهوری اسلامی ایران انجام گرفت، در این عملیات به منظور تصرف مجدد شهر بستان، صدام حسین رئیس جمهور عراق شخصاً در منطقه حضور یافت و هدایت عملیات را به عهده گرفت؛ بدین ترتیب از 17 بهمن سال 1360 تا روز 27 همان ماه یکی از خونین‌ترین و وحشتناک‌ترین صحنه‌های نبرد در طول 8 سال دفاع مقدس در این منطقه به وقوع پیوست.
سردار شهید ولی الله چراغچی و شیرمرد چزابه شهید حسن علیمردانی که عهده‌دار مسئولیت پدافند از تنگه چزابه و تپه‌های نبئه بودند با رشادت، دلاوری، ایثار و فداکاری غیر قابل وصفی در زیر باران شدید و شبانه‌روزی گلوله‌های توپخانه و یورش‌های نیروهای پیاده مکانیزه و زرهی ارتش عراق مقاومت و پایمردی کردند؛ نیروهای دشمن برخلاف تبلیغات گسترده فقط توانستند، نخستین خاکریز رزمندگان را تصرف کنند.
حضرت امام خمینی(ره) در جلسه‌ای خطاب به تعدادی از رزمندگان عملیات پدافندی چزابه که به حضورشان شرفیاب شده بودند، فرمودند: «شما در عملیات تنگه چزابه اعجاز آفریدید».
سرانجام پس از 10 روز نبرد بی‌امان، نیروهای عراق بدون دستاوردی قابل توجه، دست از حملات خود کشیدند و به عملیات پایان دادند که کشته و زخمی شدن بیش از 2 هزار نفر از افراد دشمن، به اسارت در آمدن 19 نفر از رزمندگان، انهدام 11 دستگاه تانک و نفربر به همراه 7 عراده توپ و 7 دستگاه خودرو از دستاوردهای این عملیات بود.
تنگه چزابه در جنوب کشور به یاد شهید علیمردانی نامگذاری شد، او فرمانده قسمتی از نیروهای بسیج مستقر در تنگه چزابه بود که توانست با شجاعت و از خود گذشتگی وصف ناپذیری جلوی حمله سه لشگر نیروی زمینی عراق را بگیرد.
امیر سپهبد شهید صیاد شیرازی فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش، بعد از شکست عراق در جمع مستقر در تنگه در یک سخنرانی گفت: «دیگر کسی به این تنگه چزابه نگوید، بلکه به یاد رشادت و شهادت شهید علی مردانی که مردانه مقاومت کرد و در اینجا به شهادت رسید به آن تنگه شهید علی مردانی بگویید».
در سال 1379، هشت شهید گمنام در این منطقه به خاک سپرده شد که امروز زیارتگاه راهیان نور و زائران کربلاست.
پایان پیام/
نظر شما