به گزارش خبرنگار شبستان، تاریخ یک ملت بیانگر حقایق، رخدادها، رویدادها، خوشی‌ها، ناخوشی‌ها و حتی حماسه‌های انکارناپذیری است که هنرهای انسانی به ویژه «ادبیات» می تواند آنها را برای دوران آتی تصویر و متبادر کند. رخدادهای تاثیرگذار در تاریخ یک ملت، همچون جنگ تحمیلی دشمن علیه ایران و دفاع مقدس و پایداری ملت، اگر عنایت و توجه ویژه نویسندگان را شامل شود، دارای وجوه منحصربفردی در اعصار دیگر می‌شود.
برداشت و دیدگاه هر نویسنده در متون ادبی، نوعی برآیند است که او از حماسه‌ها، فداکاری‌ها، احساسات و جریان‌های زندگی پیرامونی خود دارد و هرچقدر این نگاه زلال‌تر و شفاف‌تر باشد، به خوبی می‌تواند جریانات فکری جامعه خود را در قالب آثاری مانا و ماندگار قرار داده و آثاری چون شعر، قصه، رمان، نمایشنامه، فیلمنامه و سایر آثار ادبی را خلق کند.
«دفاع مقدس» نیز یکی از پدیده‌های مهمی است که افکار و اذهان نویسندگان معاصر ایران را به سوی خود جلب کرد و خالق نوعی ادبیات در میهن اسلامی‌مان شد. این پدیده صرف نظر از این‌که می‌تواند به تنهایی کتاب قطوری از دائرة المعارف انقلاب اسلامی باشد و به عنوان زیر مجموعه‌ای از آن قرار گیرد، اما دارای آن چنان غنا، شور، نشاط، بالندگی، حوادث، رویدادها و رخدادهای عبرت آموز تاریخی، اسلامی و انسانی است که خود به عنوان یک جریان فکری در ادبیات جا باز کرده و در تقسیم‌بندی ادبیات معاصر ما برای آن نوعی امتیاز و برجستگی‌ها قائل شده‌ایم.
هم اکنون ادبیات دفاع مقدس در همه زمینه‌ها از جمله شعر، داستان، رمان، نمایشنامه، فیلمنامه، قطعات ادبی، مقالات تحلیلی، توصیفی، تمثیلی، انتقادی و غیره حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارد که در کمتر پدیده‌ای این گستردگی را می‌بینیم. در بین این آثار ادبی، کتاب‌های ماندگاری خلق شده‌اند که نگاه‌ها را به سمت خود جلب کرده و حتی برخی از آنها نیز با واکنش‌ها و صحبت‌های مقام معظم رهبری روبرو شده‌اند؛ کتاب‌هایی چون «نورالدین پسر ایران»، «دا»، «خاک‌های نرم کوشک»، «بابانظر»، «داستان‌ها شهر جنگی»، «لبخند مسیح»، «همپای صاعقه»، « شطرنج با ماشین قیامت»، «جای امن گلوله ها»، «ارمیا» و ... از آن جمله‌اند؛ کتاب‌هایی که به دلیل پاسخ‌گویی به نیاز نسل جوان درباره دفاع مقدس نگارش شده است، البته تاکنون کتاب‌هایی که در این باره منتشر شده تا حدودی این نیاز را مرتفع کرده، اما باید در ارزیابی آثار منتشر‌شده در حوزه ادبیات دفاع مقدس در این سال‌ها، توجه داشت که به هر حال، هر کسی با نگاه خودش به جنگ پرداخته، اما آن ادبیاتی مورد استقبال مردم قرار گرفته که حضور مردم را در دفاع از سرزمین‌شان بازتاب داده است.
بر این اساس، تعدادی از ماندگارترین کتاب‌های منتشر شده در حوزه ادبیات دفاع مقدس و پایداری را معرفی می‌کنیم:
«نورالدین پسر ایران»؛ کتاب «نورالدین پسر ایران» روایت نورالدین عافی از اهالی روستای خنجان در حوالی تبریز است که در شانزده سالگی به جبهه می‌رود. وی در گردان‌های خط‌‌شکن لشکر 31 عاشورا به عنوان نیروی آزاد، غواص و فرمانده دسته بوده و عملیات‌های مختلفی را تجربه کرده و بارها مجروح شده است. نورالدین نزدیک به هشتاد ماه از دوران جنگ تحمیلی را علیرغم جراحات سنگین و شهادت برادر کوچک‌ترش سید صادق در برابر چشمانش در جبهه ماند و در عملیات‌های متعددی حضور داشت و جانباز هفتاد درصد دفاع مقدس است.
این کتاب یکی از آثاری که پیش‌بینی می‌شود جزء ماندگارترین کتاب‌های دفاع مقدس در ادبیات کشور شود، نورالدین پسر ایران است. این کتاب که ماه‌های پایانی سال 90 منتشر شد، بسیار مورد عنایت مقام معظم رهبری و فریختگان ادبی کشور قرار گرفت. پیش‌بینی می‌شود این کتاب، مانند «دا» خاطرات سیده زهرا حسینی که تاکنون به چاپ 144 رسیده، مخاطبان فراوان داشته و حتی رکورد این اثر را بزند.
«دا»؛ این کتاب خاطرات سیده زهرا حسینی به اهتمام سیده اعظم حسینی در دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری تولید و در انتشارات سوره مهر منتشر شده است. «دا» خاطرات راوی از روزهای آغازین جنگ و روزهای حمله ارتش بعثی عراق به خرمشهر و مقاومت های مردمی در این شهر را روایت می‌کند. در این کتاب سیده زهرا حسینی خاطرات خود از روزهای مقاومت و روزهای پس از آن را با جزئی‌ترین موارد روایت می‌کند تا آن‌جا که این گونه جزئی نگری و بیان لحظه لحظه وقایع باعث شده تا بسیاری آن را رمان بنامند، حال آن‌که این کتاب سراسر خاطرات واقعی و حقیقی سیده زهرا از آن روزهاست. در این کتاب ناگفته‌هایی از جنگ و خاطراتی از روزهای مقاومت و روزهای پس از آن با جزئی‌ترین موارد روایت شده است. «دا» یکی از درخشان‌ترین کتاب‌هایی است که در زمینه دفاع مقدس چاپ شده است. این کتاب در مهرماه سال 87 برای اولین بار منتشر شد و در فاصله کمتر از 8 ماه به چاپ 55 رسید.
«بابانظر»؛ کتاب خاطرات شفاهی بابانظر حاصل گفت‌وشنود 36 ساعته سیدحسن بیضایی با محمدحسن نظرنژاد است. این مجموعه در هجده فصل تدوین شده است که بخش آخر کتاب به عکس و اسناد اختصاص دارد.
«جای امن گلوله‌ها» که به خاطرات عبدالرضا آلبوغبیش از مدافعین خرمشهر در روزهای آغازین جنگ و همچنین خاطرات او از حضور در هشت سال دفاع مقدس می‌پردازد، نوشته جواد کامور بخشایش است. خاطرات آلبوغبیش تاریخ شفاهی سی و چهار روز اول جنگ به شمار می‌رود و راوی از نگاه خود به زوایا و ابعاد گوناگون آن نگریسته است. صحنه‌هایی که وی از جنایت های بعثی‌ها در کوچه و خیابان‌های خرمشهر روایت می‌کند تنها گوشه‌ای از فجایعی است که بر مردم خرمشهر و مناطق جنگی رفته است.
«فرمانده من» شامل روایت‌هایی از فرماندهان سال‌های دفاع مقدس به قلم رحیم مخدومی، احمد کاوری، داوود امیریان، علی اکبر خاوری‌نژاد، حسن گلچین، هادی جمشیدیان و عباس پاسیار است. این کتاب در سال 88 جزو پر فروش‌های انتشارات حوزه هنری بود.
«سفر به گرای 270 درجه» احمد دهقان از نویسنده‌هایی است که در آثارش با عبور از لایه‌های ترد و شکننده، به اعماق جنگ راه پیدا می‌کند. این رمان خیلی زود توانست جایزه بیست سال داستان‌نویسی، چهارمین دورة انتخاب کتاب سال دفاع مقدس و بیست سال ادبیات پایداری را از آن خود کند. راوی این داستان با «سفر به گرای 270 درجه» زندگی دیگری را تجربه می‌کند و خواننده را با خود به فراسوی آنچه اتفاق افتاده است می‌برد. کتاب حاضر نگاهی است جدید به جنگ اگر چند هنوز ردپای دلتنگی جنگ در آن دیده می‌شود اما قدرت مانور نویسندگی احمد دهقان توانسته، داستان رمان را از یک جایگاه سطحی و به جنگ به سطح بالاتر از نظر محتوایی با نگاه به هشت سال دفاع مقدس ببرد. پایداری، ایثار، روبه‌رو شدن با وقایع و حوادث جنگ، یاد یاران، سفر به فراسوی جنگ و زیبا شناختی جنگ با نگاه جدید به حوزه درگیریهای نظامی از محتوای اصلی کتاب است.
«خاک‌های نرم کوشک» به قلم سعید عاکف نگارش شده و پیرامون زندگی عبدالحسین برونسی است. این کتاب خاطرات همسر و دوستان عبدالحسین برونسی را درباره وی نقل می‌کند. خاک‌های نرم کوشک، به پرفروش‌ترین کتاب در زمینه مقاومت و دفاع مقدس تبدیل شده‌است. در 26 خرداد 1385، رهبر معظم انقلاب در سخنانی به تعریف و تمجید از این کتاب پرداختند و خواندن آن را به همه توصیه کردند.
«آزادی خرمشهر» عنوان خاطراتی از سپهبد شهید علی صیاد شیرازی درباره خرمشهر و در واقع فصل تازه‌ای از تاریخ مقاومت ایران در برابر یک جنگ نابرابر است. «آزادی خرمشهر» بخشی از کتاب «ناگفته‌های جنگ» شهید صیاد شیرازی است که در اواسط سال ١٣٧٠ با مصاحبه سعید فخرزاده در مدت هفده ساعت در چهلمین روز شهادت این فرمانده منتشر شد.
«خرمشهر خانه رو به آفتاب» خاطرات صدیقه زمانی همسر سردار شهید سید عبدالرضا موسوی است. یکی از روزهای بهاری سال 77 است، هدایت‌الله بهبودی، احد گودرزیانی و مرتضی سرهنگی در اتاقی ساده نشسته‌اند. خانم صدیقه زمانی از مردی حرف می‌زند که گویی چون ابری از پیشانی زندگی‌اش گذشته است. پیش‌تر تنها نام و عکسی از آن مرد روی دیوارهای افتاده و ایستاده خرمشهر دیده می‌شد، حالا خانم زمانی در آن روز بهاری از تکه ابری حرف می‌زد که روزی روی خاک خرمشهر باریده بود؛ ابری که نامش سید عبدالرضا موسوی، فرمانده سپاه خرمشهر است. در بخش‌های دیگر این کتاب 30 صفحه‌ای وصیتنامه و زندگینامه شهید موسوی آمده است.
«من او»؛ نوشته رضا امیرخانی، نویسنده جوان و توانای ایران در سال 1378 است. داستان این رمان مربوط به زندگى فردى به نام على فتاح، قهرمان داستان است. او ماجراهاى زندگى خود را، از کودکى تا مرگ، روایت مىکند. مضمون اصلى این رمان عشق است اما نهعشق به معناى رایج امروزى آن بلکه عشق به همان معنا که بزرگانادب و هنر ما در آثارشان مایه گرفتهاند.
«داستان‌های شهر جنگی»؛ این کتاب نوشته حبیب احمدزاده، مجموعه 8 داستان به ضمیمه جوابیه افسران نیروی دریایی آمریکا است. موضوع کلی داستان ها جنگ ایران و عراق است و در هر داستان از جنبه و دیدی متفاوت به این موضوع پرداخته است. احمدزاده در این کتاب از جنبه‌های گوناگون زندگی بشری از نگاه دوربین تفنگ، لحظه رها شدن تیر و حوادث بعدی آن، از کادر انگشتان کارگردان، از رفاقت‌ها و صمیمت‌های همرزمان جبهه‌ها، از درد و دل‌های شبانه همسنگری‌ها، از دید کودکان و کارتون‌های کودکانه، از عشق جوانی، از نگاه اسیر عراقی و فاتح ایرانی، از پیرمرد دوچرخه سوار درآبادان و ... به موضوع جنگ می‌پردازد.
گزارش از آزاده فضلی
نظر شما