حجت‌الاسلام مرتضی وافی، مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه و معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران به خبرنگار شبستان گفت: تأکیدهای مکرر امام، مقام معظم رهبری و دیگر مراجع تقلید بر عزاداری سنتی با این هدف همراه است که فرصتی به نام عزاداری به آسیب و آفت تبدیل نشود.
وی افزود: آسیب‌هایی که هیئت‌های عزاداری را تهدید می کند، دو نوع است، اول، آسیب‌های خرد که توسط دوستان کم‌فهم یا کج‌فهم وارد می‌شود و معمولا بیشتر آسیب‌شناسی‌های انجام شده معطوف به این نوع آسیب‌هاست و دوم آسیب‌های کلان عزاداری که از ناحیه دشمنان طرح‌ریزی و اجرا می‌شود.
مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه در توضیح آسیب‌های کلان عزاداری گفت: بیش از هزار مرکز معتبر در زمینه عاشوراپژوهی توسط یهودی‌ها راه‌اندازی شده است، دو دانشگاه معتبر در اسراییل با موضوع عاشوراپژوهی ایجاد شده است، تاریخ عاشورا، فضاهایی مثل رأس الحسین و شخصیت‌هایی مثل زینب کبری در اسرائیل بازسازی شده است، حتی در بیمارستان تل‌آویو محلی به نام شهد‌الحسین ساخته شده که چند وقت پیش در رسانه‌ها منعکس شد و ... . این ها تنها گوشه‌ای از برنامه‌های کلان دشمن برای مبارزه با فرهنگ عاشورا است.
حجت‌الاسلام وافی افزود: بازسازی شخصیت‌ها و فضاهای عاشورایی باعث می‌شود تا کسانی که دارند این فضاها را رصد می‌کنند، به طور عمیق، دقیق و گسترده موضوع عزاداری را بررسی کنند. طرح ریزی کلان دشمن ضرورت نگاه کلان مسئولان فرهنگی به موضوع عزاداری را مشخص می‌سازد.
وی تحریف‌های خرد در عزاداری را زمینه‌ساز تحریف‌های کلان دانست و افزود: ملاباسم کربلایی در یکی از نوحه‌های معروف خود شعری با این مضمون می‌خواند که دست و سر من برای خودم است و به اختیار خودم است که قمه بزنم یا نزنم، در صورتی که وقتی می دانیم کوچک‌ترین حرکات در یک هیئت خانگی به سرعت رسانه‌ای و جهانی می‌شود، دیگر نمی توان از فردی بودن اعمال فردی دم زد.
معاون فرهنگی مسجد جمکران در تعریف عزاداری گفت: بخشی از دستورات دین و رفتارهای دینی فردی است و بخش دیگر آن اجتماعی است، در مورد عزاداری نیز همین تقسیم‌بندی صادق است و منظور ما از عزاداری توسل جمعی به صورت مناسک آیینی است.
حجت‌الاسلام وافی در تشریح مشخصه‌های عزاداری سنتی گفت: عزاداری سنتی سه مشخصه دارد، اول در حیطه شرع انجام می شود؛ یعنی به دلیل بروز و ظهور اجتماعی عزاداری نباید سلیقه‌ای شود. دومین مشخصه اخلاص است؛ یعنی دوری از تمام نیت‌های غیرخدایی و کنار گذاشتن مذمومات اخلاقی؛ و سومین مشخصه عزاداری سنتی توجه به محتواست یعنی همراه کردن شور و عاطفه با معرفت و شعور.
وی ادامه داد: بنابراین عزاداری سنتی به معنای مخالفت با نوآوری در سبک و شعر نیست، بلکه هر هیئتی که این سه ویژگی را داشته باشد، در حیطه عزاداری سنتی قرار می‌گیرد.
مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه با برشمردن رویه‌های غیر فرهنگی در اداره امور فرهنگی کشور گفت: معمولا آسیب‌های فرهنگی، از جمله آسیب‌های مربوط به عزاداری، از رویه‌های غیر فرهنگی مانند فرافکنی نشأت می‌گیرد. به طور کلی ما عادت کرده‌ایم کارهای خود را مشروط به کارهای انجام نشده جلوه دهیم و دیگر این جمله عادت‌مان شده که چون فلان ارگان کارش را انجام نداده، ما نتوانستیم انجام دهیم.
وی افزود: یک رویه غیر فرهنگی دیگر این است که بعضی ارگان‌ها می‌گویند ما کار خودمان را به نحو احسن انجام می‌دهیم و کاری به این که دیگران کار می‌کنند یا نه نداریم؛ به عنوان مثال می توان برخوردهای سلبی نیروی انتظامی با بعضی مسایل فرهنگی نام برد، با این توجیه که ما برخورد خودمان را می‌کنیم و کاری به دیگر ارگان‌ها نداریم که وظیفه خود را انجام می‌دهند یا نه؛ در صورتی که مقوله فرهنگی را جز با کار فرهنگی نمی‌توان سامان داد.
معاون فرهنگی مسجد جمکران نظریه‌پردازی صرف را سومین رویه غیرفرهنگی دانست و گفت: بعضا ستادهایی تشکیل می‌شود که مصوبه‌ها و جمع‌بندی‌های خوبی هم دارند، اما دیگر به اجرای آن کاری ندارند. به عنوان مثال ستادی با عنوان سامان‌دهی شئون مردمی داریم که ارگان‌های مختلفی مانند امور مساجد، نیروی انتظامی و ... در آن حضور دارند، اما در همین ایام محرم دیدیم که هرکدام از این ارگان‌ها اصطلاحا ساز خود را زدند و بعضا نظرات مخالف یکدیگر را اعمال کردند.
حجت‌الاسلام وافی در توضیح راهکارهای برون‌رفت از وضع موجود و برنامه ریزی کلان در عرصه فرهنگی گفت: در نگاه کلان به هر موضوعی از جمله موضوعات فرهنگی مانند عزاداری، مهم‌ترین بحث، آمارگیری و رصد دقیق است، در صورتی که در موضوعات فرهنگی کشور ما معمولا آمارها با هدف بودجه گرفتن یا هدف‌های اجتماعی و سیاسی ارایه می‌شود. حتی خود بنده شاهد بودم که یکی از مسئولان فرهنگی در همایشیف قبل از سخنرانی داشت اعداد و ارقام آماری را بالا و پایین می‌کرد تا جمع‌بندی‌هایش درست دربیاید.
وی در توضیح دومین راهکار گفت: اگر آمارهای دقیق فراهم آمدند، مرحله بعدی تدوین نقشه راه بر اساس آن است. این بخش مربوط به متولیان فرهنگی است که به سمت پژوهش و تعریف صنایع فرهنگی بروند. صنایع فرهنگی بحثی بدیع است که جای کار بسیاری دارد. صنایع فرهنگی یعنی فعالیت‌های فرهنگی که هم مخاطب خوبی دارد و هم از لحاظ اقتصادی تأمین‌کننده است. یکی از این صنایع فرهنگی که خودش یک رسانه استف مناسک آیینی است که باید نقشه راهی برای آن تعریف شود.
مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه بازخوانی ستادهای فرهنگی را گام سوم در جهت برنامه‌ریزی کلان در عرصه فرهنگی، به خصوص مناسک آیینی، دانست و گفت: این ستادها باید بر اساس نقشه راه ایجاد شود و تغییرات لازم و بنیادین در آن ها داده شود. نقشه راه هم باید بر اساس آمارهای دقیق طراحی شود. این سه گام می توانند ما را رد برون رفت از وضع موجود و نگاه کلان به مسائل فرهنگی،یاری دهد.
وی با تقسیم مقاتل حضرت سیدالشهدا (ع) به ادبی، روایی، تحلیلی و ذوقی گفت: مقتل‌های ادبی محتواشان را از منابع دیگر گرفته‌اند، اما با استفاده از فنون ادبی متن مقاتل را آراسته‌اند. از جمله این مقاتل می‌توان به کتاب پدر، عشق، پسر اثر سیدمهدی شجاعی یا کتاب تشنه‌لبان اثر حمید گروگان اشاره کرد.
حجت‌الاسلام وافی در بیان تفاوت مقاتل روایی و تحلیلی گفت: مقاتل روایی تنها به روایت واقعه کربلا پرداخته‌اند و هیچ‌گونه دستکاری در متن تاریخ انجام نداده‌اند؛ مانند کتاب قصه کربلا اثر علی نظری منفرد. اما مقاتل تحلیلی علاوه بر روایت متن تاریخ به تحلیل و بررسی نیز پرداخته‌اند. یکی از بهترین مقاتل تحلیلی کتاب مقتل ثارالله اثر عندلیب همدانی است که توسط انتشارات خیمه منتشر شده است.
وی دسته چهارم مقاتل را مقاتل ذوقی دانست و افزود: مهم‌ترین مقتل ذوقی مقتل علامه شوشتری است. البته باید تأکید کنم تنها کسانی می‌توانند مقتل ذوقی بنویسند که از تسلط کافی به واقعه عاشورا برخوردار و سال‌ها در این عرصه تلاش کرده باشند.
پایان پیام/
نظر شما