به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام علی اکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای حوزه های علمیه استان تهران، با اشاره به دستاوردهای سفر اخیر رئیس و اعضای شورای حوزه های علمیه استان تهران و معاونان مرکز مدیریت حوزه های علمیه استان تهران با مراجع معظم تقلید مهمترین تاکید ایشان را بر لزوم توجه به تولید علوم انسانیِ اسلامی دانست.
روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برای بررسی دستاوردهای این دیدارها گفت و گویی با حجت الاسلام رشاد انجام داده است، آنچه می خوانید شرح کامل این گفت و گو است:
1. در ابتدا در مورد ترکیب و وظایف شورای حوزههای علمیه استان تهران، توضیحی ارائه بفرمائید؟
در جهت تمرکز زدایی و توسعة حوزههای استانی، شورای عالی حوزههای علمیه کشور تصمیم گرفت که در همة استان‌ها شوراهای مستقل و مرکز مدیریت مستقلی را ایجاد کند. تاکنون شورا و مرکز مدیریت در بیست و شش استان تأسیس شده است. از اولین این شوراها و مراکز مدیریت استانی، شورا و مرکز تهران بود که از حدود دو سال پیش، کار تأسیس مرکز مدیریت و از یک سال پیش نیز کار تشکیل شورای حوزههای علمیه آغاز شده و هم اکنون هر دو نهاد فعال هستند.
بعضی از سرپرستان با تجربة حوزههای علمیة تهران و مدرسین سطوح عالی حوزة علمیه تهران، ترکیب این شورا را تشکیل می‌دهند. باید خاطر نشان کنم که شورای حوزههای علمیه مرجع تصمیم‌گیری درخصوص برنامه‌های مدیریتی، آموزشی و پژوهشی، تربیتی و معیشتی مدرسان و طلاب حوزه است و مرکز مدیریت، سازمان اجرایی آن چیزی است که از قم و در شورای عالی یا مرکز مدیریت حوزههای کشوری و یا در شورای استان تصمیم‌گیری و ابلاغ می‌شود.
2. دیدار با مراجع با چه هدفی صورت گرفت؟
با تشکیل شورای حوزههای علمیه و مرکز مدیریت حوزة استان تهران، درحقیقت حوزة استان تهران سازماندهی جدید و نظام مدیریتی مستقلی پیدا کرد. در سرآغاز کار این شورا لازم بود با مراجع عظام که در حقیقت گرانیگاه معنوی و علمی حوزههای علمیه قلمداد می‌شوند، ملاقاتی داشته باشیم تا علاوه در جریان گذاشتن مراجع عظام از فعالیت‌های موفق و با ارزش در طول این مدت اندک، رهنمودهای حضرات آیات عظام اخذ شود و به عنوان ره‌توشة این حرکت، نصب‌العین اعضای شورای حوزه‌ها و مسئولین مرکز مدیریت قرار بگیرد.
3. آیا حوزه های علمیه استان تهران در گذشته همانند حوزه های نجف و قم فعال بوده اند یا به تازگی حرکت خود را آغاز نموده اند؟
حوزه های علمیة استان تهران و به ویژه شهر تهران، یکی از حوزههای کهن، اصیل و ریشه‌دار ایران به حساب می‌آیند. از حدود دویست سال پیش، حوزة علمیة تهران، مرکز تعلیم و تربیت و تحقیق بوده و در طول این دویست سال، شخصیت‌های بسیار بزرگی در حوزة فقه و اصول، حکمت و فلسفه و تاریخ و تفسیر، تربیت شده‌اند و پیش از رونق‌یابی اخیر حوزة علمیة قم، حوزة تهران، حوزة پررونقی بود. در طول این مدت همواره فقهای بزرگی در تهران استقرار داشته‌اند که برخی از آنان دارای رساله و مقلدانی بوده‌اند، شخصیت‌هایی مانند مرحوم آیت‌الله آملی بزرگ و آیت‌الله سیداحمد خوانساری، از بین مراجع، در تهران مستقر بودند و نیز حکمایی مانند مرحوم اشکوری، مرحوم حکیم جلوه، مرحوم عصار، مرحوم شعرانی، محروم شاه‌آبادی، در مدارس تهران کرسی داشتند و درحقیقت پس از مکتب اصفهان در حکمت و فلسفه که از عهد میرداماد و ملاصدرا آغاز شده بود، حکمت و فلسفه از اصفهان رخت برمی‌چیند و رحل اقامت در حوزة تهران می‌افکند و عملاً کانون حکمت بعد از اصفهان، تهران می‌شود و تهران برای خود مکتب حِکمی مستقلی پیدا می‌کند که فلاسفة کنونی و حکمای فعلی حوزههای دیگر و از جمله قم شاگردان مکتب تهران هستند. امثال آیت‌الله حسن‌زادة آملی، آیت‌الله شهید مطهری، آیت‌الله جوادی آملی، همگی طلاب کرسی فلسفة اساتید حوزة تهران بودند و از اینجا به قم هجرت کردند و با حضور علامه طباطبایی، مکتب قم بنیان گذاری شد. لهذا حوزة تهران پیشینة بسیار غنی و قویم و عریق و اصیلی دارد.
4. وضعیت کنونی حوزه علمیه تهران چگونه است؟
اکنون هم حوزة تهران از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است. حوزة استان تهران مشتمل بر حدود صد مدرسة علمیة رسمی تحت برنامه است که شمار چهل مورد از این مدارس، محل تحصیل طلاب خواهر است و افزون بر پنجاه مدرسه، اختصاص به تحصیل طلاب برادر دارد. استان تهران بیش از چهارده هزار روحانی فعال در تدریس، تبلیغ و فعالیت‌های فرهنگی در مراکز مختلف را در خود جای داده و بیش از نُه هزار طلبه شاغل به تحصیل دارد و افزون بر هزار مدرس هم اکنون در مدارس علمیة استان تهران به تدریس مشغول هستند.
در عین حال، این حوزه از استعداد درخور توجهی برای توسعه در آینده برخوردار است. حوزة تهران، هم به لحاظ علمی، از شخصیت‌های علمی برجسته‌ای برخوردار است. علما و عناصر علمی شناخته و مهمی در تهران مستقر هستند و بیش از این می‌توان از حضور آنها در حوزة این کلان‌شهر استفاده کرد.
از نظر مادی هم ظرفیت بالایی در تهران وجود دارد که می‌توان از افراد خیّر و از منابع موجود در این کلان‌شهر برای تقویت جنبه‌های مادی حوزه استفاده کرد، حتی اگر این امکانات خوب مدیریت شود، می‌توان برای توسعة دیگر حوزه‌ها و حوزههای فقیر و مناطق نابرخوردار هم از آن استفاده کرد.
از نگاه دیگر، تهران پایتخت جمهوری اسلامی و ام‌القرای جهان اسلام است. این مسئله، یک سلسله امکانات و فعلیت‌هایی را در اختیار حوزة تهران قرار می‌دهد. به همین جهت هم هست که هم اکنون در سطح کشور از میان سی و دو استان و حوزههای استانی، چهار حوزة استانی، حوزههای درجه یک مشخص و اعلام شده‌اند: حوزه های قم، مشهد، اصفهان و تهران. تهران یکی از چهار حوزة مهم و درجه یک کشور قلمداد می شود.
به توجه به این دلایل، حوزة تهران می تواند با سرعت بیشتری سامان، رشد و تحول پیدا کند. به همین جهت است که اهتمام به کار حوزة استان تهران، به شدت مورد توجه مراجع عظام بوده و هست.
5. مراجع عظام تقلید در این دیدارها بر چه نکاتی تاکید فرمودند؟
مراجع عظام تقلید بر روی چند محور تأکید فرمودند که به ترتیب و خلاصه وار عرض می نمایم:
1. اهمیت حوزة تهران و پیشینة بسیار پربار و درخشان این حوزه؛
2. استعداد و ظرفیت فوق‌العاده‌ای که حوزة تهران برای توسعة خود و حمایت از دیگر حوزه‌ها دارد؛
3. حوزة تهران باید متناسب با نیاز کلان‌شهر و پایتخت توسعه پیدا کند، تا پاسخگوی نیازهای علمی، فرهنگی و تبلیغی این خطه باشد؛
4. استقبال از استقلا‌ل‌دهی به حوزه های استان‌ها و تشکیل شوراهای استانی و مراکز مدیریت مستقل در استان‌ها؛
حضرات مراجع از این‌که امروز در سطح کشور، در هر استانی شورایی مستقل و مرکز مدیریتی مستقلی به وجود بیاید و حوزة تهران پیش از بسیاری از حوزه‌ها، موفق به تأسیس شورا و تشکیل مرکز مدیریت شده، استقبال کردند و اظهار رضایت فرمودند و تأکید کردند که در حد مقدور باید تصمیمات مربوط به حوزههای استانی در همان شوراهای استانی اتخاذ بشود.
5. احیاء و حفظ سنت‌های اصیل آموزشی، پژوهشی، مدیریتی، معیشتی و اخلاقی و معنوی حوزههای علمیه؛
مراجع عظام ضمن تأکید بر بهره‌برداری و بهره‌گیری از تجارب موفق دانشگاه‌ها یا مراکز علمی جهان و ضرورت نوآوری در نظام‌های مختلف مدیریتی، آموزشی و معنوی، و این‌که پیشینة غنی و سنت‌های اصیل حوزه که افزون بر هزار سال آزموده و تجربه شده است و شخصیت‌های عظیمی در بستر این سنت‌ها تربیت شده‌اند، تأکید کردند که این سنت‌ها باید احیاء شود و به نحوی ضمن بهره‌برداری از تجارب جدید، تجارب بومی و خودی حوزة که وجه قدسی هم دارد احیاء شود و از این که حوزه‌ها به سمت دانشگاه شدن بروند و سنت‌های اصیل مغفول بماند و فراموش شود، ابراز نگرانی کردند و بر این نکته بسیار تأکید فرمودند.
6. انجام استعداد سنجی؛ تا طلاب براساس استعداد و ذوقی که از آن برخوردارند در رشته‌ها و رسته‌هایی هدایت و تربیت و به کار گرفته شوند.
حضرت آیت‌الله علامة جوادی آملی مثالی را مطرح کردند در مورد توجه مرحوم سید مرتضی به شیخ طوسی که یکی از شاگردان او بود و رسیدگی خاصی که سید مرتضی نسبت به شیخ طوسی داشت، و سبب شد شیخ طوسی به این جایگاه برسد. آقای جوادی آملی فرمودند که باید برخی طلاب مستعد و نخبه را به گونه ای اداره کنیم که هیچ دغدغه‌ای جز رشد علمی و ارتقاء تربیتی، نداشته باشند.
7. رسیدگی بیشتر به جنبه‌های اخلاقی و معنوی طلاب و اهتمام بیشتر به امر تهذیب در حوزههای علمیه و ابراز نگرانی از این‌که مبادا صرفاً دانش فرا بگیریم و ارزش و منش معنوی را فرا نگیریم؛
8. توجه و تأکید بر ساخت مدارس علمیة بزرگ، پرامکان، درخور نیاز تهران، متناسب با شرایط روز و جایگاه مرکز جمهوری اسلامی و متناسب با ذوق و علاقه و سلیقة جوانان تهرانی، که از بین جوانان تهران داوطلبان بیشتری جذب حوزة علمیة تهران شوند؛
9. مطلبی که بسیار مورد تأکید حضرات مراجع عظام بود، اهمیت تولید علوم انسانیِ اسلامی است و اشاره به این مطلب که علوم انسانی که از غرب بازآمده، هیچ دردی از جامعة ما را درمان نخواهد کرد و حوزه می‌بایست در این قضیه پیش‌قدم شود و با همت مضاعف و کار مضاعف به موضوع تحول علوم انسانی براساس مبانی دینی و در چارچوب منطق معتبر علمی اهتمام کند؛
10. درس آموزی طلبه‌ها در حوزه‌ها باید در مباحث جدید و مخصوصاً در قالب رشته‌های تخصصی صورت گیرد تا از این رهگذر قادر به پاسخگویی به شبهات باشند. مخصوصاً هجمه‌های فکری و شبهاتی که امروز وهابیون القاء می‌کنند، باید با پاسخی درخور از ناحیة طلبه‌ها روبرو شود و لازمة این مهم آن است که طلبه‌ها در حوزه به صورت تخصصی درس خوانده باشند.
امروزه مسائل فکری که از غرب به سوی ما می‌آید، شبهات فراوانی بر مبانی دینی القاء می‌کند. باید طلبه‌ها سعی کنند خود را برای مواجهه با این شبهات تجهیز کنند.
6. آیا فرمایش های حضرات مراجع عظام تقلید، دغدغه اعضای شورای حوزه های علمیه استان تهران نیز بود؟
ما به عنوان اعضای شورای حوزههای استان تهران دیدیم که حضرات مراجع دقیقاً همان دغدغه‌هایی را دارند که ما نیز پیش از این داشتیم. یکی از نکات درخور توجه به نظر من این است که بنده گزارشی را در محضر حضرات و مراجع عرضه کردم تا ایشان در جریان مسائل حوزة استان تهران، دغدغه‌ها، حساسیت‌ها، مواضع و سیاست‌های فعالیتی حوزة این استان قرار گیرند. این گزارش عموماً، بی‌استثناء، مورد تایید حضرات مراجع قرار گرفت. درواقع همة آن برنامه‌ها و مواضعی را که ما در حوزة استان تهران دنبال می‌کنیم، مورد تأیید حضرات مراجع قرار گرفت.
این دیدار یک فرصت استثنایی بود، تا هم حضرات مراجع در جریان امور حوزة تهران قرار گیرند و هم ما دغدغه‌ها و مواضع خود را به محضر آنها عرضه کنیم و رهنمود اخذ کنیم. رهنمودهای اساسی هم از سوی مراجع عظام ارائه شد که بسیار قابل توجه بود و طبعاً براساس سیاست‌هایی که ما در حوزة تهران داریم، این رهنمودها را نصب‌العین و آویزة گوش خواهیم داشت و مورد به مورد به اجرا درخواهیم آورد.
گفتنی است، علی‌اکبر رشاد، رئیس شورای حوزه های علمیه استان تهران، عبدالحسین خسروشاهی، مدیر مرکز مدیریت حوزههای علمیه استان تهران، عبدالکریم فرحانی، معاون امور استان‌های حوزه علمیه کشور، علی‌اصغر هاشمی، مدیر حوزه علمیه چیذر و اعضای دیگر شورای حوزه های علمیه استان تهران و معاونان مرکز مدیریت حوزه های علمیه استان تهران، روز پنج شنبه، 23 دی ماه 1389 به دیدار حضرات آیات مکارم شیرازی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، سبحانی و جوادی آملی رفتند.
پایان پیام/
نظر شما