خبرگزاری شبستان:اصلأ تبریزی بود . پدرش قناد و معمار و مجسمه ساز بود و در نقل داستان های کهن و اشعار شاهنامه تبحر داشت . مادر بزرگش طبیب محل و شاعر بود.اولین آثارش را که داستان هایی منظوم (به ترکی) برای کودکان بود در 1290 در ایروان منتشر کردو همزمان با نشریه ملانصرالدین همکاری داشت.در 1303کودکستانی بنام باغچه اطفال در تبریز تأسیس کرد و نام خانوادگی باغچه بان را برای خود برگزید. آموزشگاه باغچه بان در طول حیات وی از هر نظر گسترش یافت و نا جایی پیش رفت که ناشنوایان تعلیم دیده به مراکز آموزش عالی راه یافتند. در اواحر عمر «جمعیت سلام» یا «گرامی داشت » را به نیت تشویق مردم به تجلیل از تیکوکاران در زمان حیاتشان بنا نهاد. وی را عمومأ پایه گذار دوره نوین ادبیات کودکان ونو جوانان در ایران می دانند.
جبار عسگرزاده (باغچه بان) فرزند عسگر، آموزگار و نویسنده بزرگ کودکان و از پیشگامان آموزش و پرورش نو در ایران، در 19 اردیبهشت سال 1264 خورشیدی در شهر ایروان ارمنستان زاده شد. پدرش معمار و شیرینی پز بود. او که به سبب سختگیری پدرش نتوانست در مدرسه‌های جدید آموزش ببیند، نزد یک روحانی، قرآن و سپس زبان فارسی را فرا گرفت.
در 15 سالگی به ناچار برای گذراندن زندگی، درس و مشق را رها کرد و مانند پدرش به کار معماری و شیرینی‌پزی پرداخت. در کنار این پیشه، پنهانی به دخترانی که خواستار با سواد شدن بودند، در خانه‌های‌شان آموزش می داد. عسگر زاده در سال 1905 میلادی و 1284 ش در درگیری‌های ارمنیان و مسلمانان قفقاز، به سبب هواخواهی از مسلمانان به زندان افتاد. در آنجا با همکاری یک جوان مسلمان مجله فکاهی "ملا‌نهیب" را منتشر می‌کرد. این نشریه پس از یک ماه از انتشار بازماند و سپس دوباره با نام "ملاباشی" کار خود را آغاز کرد. او خبرنگار روزنامه "قفقاز" و از طنزنویسان و شاعران روزنامه فکاهی "ملانصرالدین" و مدیر مجله‌فکاهی "لک‌لک" ایروان بود.عسگر زاده، در سال پایانی جنگ اول جهانی به ترکیه رفت و پس از شکست دولت عثمانی در جنگ، در سال 1298 ش، با کاروان آوارگان جنگ راهی ایران شد. پس از پشت سر گذاشتن دشواری های بسیار و بیماری‌های سخت سرانجام به شهر مرند در آذربایجان رسید و در دبستان احمدیه آن شهر آموزگار شد. بیشتر شاگردان این مدرسه دچار بیماری کچلی و تراخم بودند. باغچه‌بان ناچار بود افزون بر آموزش آنها، به فکر درمان بیماری‌شان هم باشد. در پایان اولین سال کار خود، 15 نفر از شاگردان کلاس اول او، با میانگین درسی بسیار خوب موفق شدند به کلاس بالاتر راه یابند. در 1299 به سبب حسن شهرتش به تبریز دعوت شد. در آنجا تألیف کتاب برای کلاس اول را به روشی نوین آغاز کرد و کتاب الفبای آسان را برا ی آموزش بزرگسالان نوشت.
عسگر زاده، نخستین نمایشنامه خود به نام «خر خر» را در دبستان احمدیه مرند اجرا کرد، سپس برای باز کردن مدرسه‌ای دخترانه در این شهر، مجوز گرفت، اما کارشکنی روحانی متنفد شهر، مانع از آغاز کار مدرسه شد.
اداره فرهنگ آذربایجان، برای بهره گیری بیشتر از روش آموزش نوی عسگرزاده، او را به تبریز فراخواند. او کار خود را با ده شاگرد در کلاس اول آغاز کرد. با پول خود برای کلاس تخته سیاه و چرتکه فراهم آورد و به شاگردانش خواندن و نوشتن و حساب و جغرافی آموخت و برای نخستین بار در این مدرسه برنامه ورزش گذاشت. همسرش، صفیه میر بابایی، دختران را در کلاسی ویژه آموزش می‌داد.
جبار عسگرزاده، در سال 1303 پس از بازدید از کودکستان ارمنیان تبریز، کودکستانی در این شهر باز کرد و نام آن را باغچه اطفال گذاشت، و به مربیان پیشنهاد کرد خود را باغچه بان بنامند و برای خود نیز نام خانوادگی باغچه بان را برگزید.
شخصیت باغچه بان، خلاق و دارای ابعاد مختلف بود. تئاتر را دوست داشت و انجمن تئاتر تبریز را او بنا نهاد. خود نیز، نمایشنامه‌هایی برای بزرگسالان و کودکان نوشت که از جمله نمایشنامه‌های او برای کودکان، می توان به «گرگ و چوپان» در سال 1308، «پیر و ترب» و «خانم خزوک» (هر دو سال 1311) اشاره کرد.
باغچه بان جمعیت اتفاق معلمین را بنیاد گذاشت. او در سال‌های نخست حکومت رضاشاه، از سوی فرهنگیان آذربایجان نامزد نمایندگی مجلس شد، اما کار فرهنگی را به کار سیاسی برتری داد و از نمایندگی مجلس سرباز زد. در نخستین کلاسی که باغچه‌بان برای کودکان کر و لال باز کرد، سه نفر نام نوشتند.
پس ششماه آزمون پایان کلاس در حضور وزیر فرهنگ و کارشناسان با بازدهی عالی برگزار شد. باغچه بان، پس از آمدن به تهران در سال 1312، کار آموزش کودکان کر و لال را ادامه داد و شمار شاگردانش روز به روز افزون شد. او در سال 1322 جمعیت حمایت از کودکان کر و لال را بنیاد گذاشت. سپس آموزشگاه ویژه کرو لال‌ها، در منطقه یوسف آباد تهران ساخته شد که هنوز هم پابرجاست و کودکان ناشنوا در آنجا آموزش می‌بینند. او در سال 1325 تلفن گنگ را ویژه ناشنوایان اختراع کرد و آن را به نام خود به ثبت رساند. از سال 1323 تا 1326 مجله «زبان» را منتشر می‌کرد. در سال 1330 کانون کر و لال ها از سوی او راه اندازی شد. در سال 1323، باغچه بان در آموزشگاه خود دوره یکساله‌ای برای تربیت آموزگاران ویژه ناشنوایان ترتیب داد. دانش آموختگان این دوره در همان آموزشگاه به کار پرداختند. آثار فراوان باغچه بان، دربردارنده باورها و تجربه‌های 50 سال کار آموزشی توان فرسا و پیگیرانه اوست که از آن میان می توان از این ها نام برد: زندگی کودکان، بادکنک، عروسان کوه و درخت مروارید، دستور تعلیم الفبا، الفبای آسان، اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا، الفبای باغچه بان و کتاب اول ابتدایی.
جبار باغچه بان در آذر ماه سال 1345 چشم از جهان فرو بست.جز چند کتاب شعر و نمایشنامه برا ی کودکان ،چند اثر به ترکی و چند کتاب آموزشی و نیز ترجمه ای مقبول از رباعیات خیام به ترکی با عنوان رباعیات آذ ری خیام دارد. مجموعه ای از رباعیات خودش نیز با عنوان رباعیات باغچه بان در 1337 منتشر شد. #
عبدالحسین توکلی طرقی
انتهای پیام/
نظر شما