ادبیات داستانی معاصر ما نواقصی برای ترجمه دارد

به گزارش خبرگزاری شبستان، رسول اسماعیل‌زاده در نشست " ادبیات داستانی ایران و کشورهای اسلامی" که امروز، دوشنبه، 18 اردیبهشت در سرای بین‌الملل اهل قلم برگزار شد، گفت: اغلب شاعران و نویسندگان کشورمان متاسفانه با مسایل فراکشوری بیگانه‌اند و با ذوق بین‌المللی چندان آشنایی ندارند. بنابراین، باید برای ترویج فرهنگ ایران ‌زمین در سایر کشورهای اسلامی، کتاب‌های متناسب با ذوق و قریحه آن‌ها تالیف و ترجمه شوند.

وی ادامه داد: از دیگر عواملی که باعث مغفول ماندن ادبیات داستانی ایران در سایر کشورهای اسلامی شده، می‌توان به برقرار نکردن ارتباط مناسب و مستمر مسوولان کشورمان با این کشورها اشاره کرد.

این استاد زبان ترکی افزود: ادبیات داستانی معاصر کشورمان، هم از نظر محتوایی و هم از نظر شکلی نواقصی دارد اما این عامل را نمی‌توان تنها دلیل مطرح نبودن ادبیات داستانی معاصر ایران در سایر کشورهای اسلامی دانست. بلکه متاسفانه با وجود گسترش فناوری‌های ارتباطات، مسوولان هیچ ارتباطی را با این کشورها برقرار نمی‌کنند. به طور مثال آثار نویسندگان و شاعران معاصرمان را به نمایشگاه‌های کتاب جهانی عرضه نمی‌کنند و در صورت عرضه نیز آن‌ها را با ابزارهای مدرن معرفی نمی‌کنند.

اسماعیل‌زاده در ادامه سخنانش اظهار کرد: امروزه حدود پانزده زبان ترکی در جهان وجود دارد که از زبان ترکی استانبولی شروع می‌شود تا زبان ترکی جمهوری ادامه پیدا می کند. هر یک از این زبان‌ها دارای گرامر مستقل به خودند. همچنین اغلب این زبان‌ها به عنوان زبان رسمی در برخی از کشورها مانند ترکمنستان، تاتارستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه و برخی از جمهوری‌های مستقل مانند تاتارکِریمه مطرح‌اند.

مترجم قرآن به زبان ترکی، عنوان کرد: علاوه بر این پانزده زبان، 29 زبان و لهجه ترکی نیز در جهان وجود دارند و حدود 200 میلیون نفر در جهان به زبان ترکی صحبت می‌کنند.

وی ادامه داد: در زبان ترکی سه نوع الفبا وجود دارد که عبارتند از الفبای فارسی یا عربی، الفبای لاتین و الفبای سِری‌لینک. الفبای فارسی یا عربی که به آن الفبای کهنه نیز می‌گویند، در کشورهایی مانند ترکمن رواج داشت. الفبای لاتین برای نخستین بار در سال 1315 در جمهوری آذربایجان و سپس در کشور ترکیه ترویج یافت. الفبای سری‌لینک در آسیای میانه و قفقاز رواج داشت که به تدریج کهنه و الفبای لاتین جایگزین دو الفبای دیگر شد.

استاد زبان ترکی بیان کرد: الفبای لاتین در نشر ادبیات داستانی ایران در کشورهای ترک زبان بسیار مؤثر بود. کشورهایی که این الفبا را حفظ کرده بودند، به الفبای ایران آشنایی زیادی داشتند.

وی ادبیات داستانی ایران را به چهار دوره تقسیم کرد و گفت: نخستین مرحله از ادبیات داستانی ایران، ادبیات کهن نام دارد که از شاهنامه شروع می‌شود و تا دوره مشروطیت نیز ادامه دارد. تمامی ادبای کلاسیک ترک‌زبان، متاثر از شاهنامه‌اند. در این دوره وضعیت ادبیات داستانی و کهن ایران چه از نظر محتوایی و چه از نظر شکلی در مشرق زمین بسیار افتخارآمیز است؛ به طوری که این ادبیات داستانی در آموزش زبان فارسی بسیار مؤثر بوده است و تاثیر آن در حوزه‌های علمیه نیز به چشم می‌خورد.

کارشناس ارشد حقوق یادآور شد: دومین دوره ادبیات داستانی ایران از مشروطیت شروع و به دوره جمال‌زاده ختم می‌شود. در این دوره، ادبیات داستانی‌ کشورمان سبک و سیاق شکلی خود را تغییر داد. رمان‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی به سبک اروپایی از قفقاز وارد ایران شدند. قبل از دوره مشروطیت «طنز» و «ساترا» در ادبیات ایران به وضوح دیده می‌شد و شاعرانی مانند عبید زاکانی در این حوزه کار می‌کردند و بسیار تاثیرگذار نیز بودند در حالی که در دوره مشروطیت این تاثیرگذاری برعکس شد و «ساترا» از قفقاز به ایران آمد.

اسماعیل‌زاده در ادامه سخنانش گفت: در این دوره محتوای روزنامه‌ها و ادبیات موجود در قفقاز در روزنامه‌های ایران کپی می‌شد و شخصیت‌هایی مانند دهخدا از ادبیات قفقاز متاثر می‌شدند. سومین دوره ادبیات داستانی ایران با نام ادبیات داستانی مدرن معروف است. رمان‌نویسان ایرانی، هم با تاثیرپذیری از ادبیات داستانی مدرن غرب و هم با نوآوری‌های خود، اقدام به خلق برخی آثار کردند. این دوره از جمال‌زاده شروع و به انقلاب اسلامی ختم می‌شود. ویژگی‌های این دوره در خارج از کشور به ویژه کشورهای ترک زبان زبا‌نزد عام و خاص بود.

این استاد زبان ترکی ادامه داد: بعد از انقلاب متاسفانه این ارتباط با کشورهای ترک زبان قطع شد؛ به گونه‌ای که می‌توان آسیب‌های ادبیات داستانی ایران را در این دوره بررسی کرد. در این دوره است که نمی‌دانیم در ادبیات داستانی ایران چه اتفاقات و نوآوری‌هایی به‌ وجود آمد.

وی اظهار کرد: در دانشگاه باکو رشته زبان فارسی تدریس می‌شد که به ادبیات داستانی ایران نیز خیلی اهمیت می‌دادند اما با ادبیات داستانی معاصر ایران هیچ آشنایی نداشتند. بنابراین، از من خواستند که کتابی در این زمینه برایشان ببرم تا به عنوان منبع درسی در دانشگاه تدریس شود. این کتاب را تهیه و ارایه کردم. بعد از مدتی از رییس دانشگاه درباره کیفیت کتاب پرسیدم و او از استاندارد نبودن محتوای کتاب اظهار ناخرسندی کرد. وقتی علت را جویا شدم، درج نشدن تاریخ سرودن شعر در زیر شعر را از علت‌های غیراستاندارد بودن آنها مطرح کرد.

گفتنی است، بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا شنبه ،23 اردیبهشت در مصلی امام خمینی (ره) برپاست.
 

پایان پیام/