به گزارش خبرنگار شبستان، مسعود ده‌نمکی، کارگردان و عضو شورای عالی سینما که شب گذشته به جای علیرضا سجادپور در برنامه هفت حضور پیدا کرده بود به سؤالات فریدون جیرانی درباره جناح‌بندی سینمای ایران و چالش‌های پیش روی آن پاسخ گفت.
ده‌نمکی در ابتدای صحبت‌هایش با بیان اینکه متولی سینما نیستم که بخواهم در مورد آن صحبت کنم اما ذکر برخی نکات لازم است تا به فکر چاره‌اندیشی باشیم، درباره آرمان و واقعیت در سینما گفت: در این ارتباط صورت‌مسئله غلط است چرا که آرمان اگر مبتنی بر واقعیت نباشد، سراب است. در چنین بستری افقی به نام آرمان مطرح می‌شود که مطالبات حداکثری را باید در نظر گرفته باشد و اگر در مقام اجرا به حداقل‌ها قانع باشیم نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم.
وی ادامه داد: برخی در موقعیت روزمره آرمان را فراموش می‌کنند و در اینجا تلنگر است که بسیار مهم می‌نماید و در همین راستا قرار گرفتن در ساختار قدرت نیز مهم است، همچنان‌که امام خمینی (ره) انقلابی‌ترین صحبت‌ها را در سال‌های پایانی عمرشان می‌زنند چرا که آرمان‌هایشان افقی بود که برایشان متصور بود.
ده‌نمکی در ادامه با انتقاد از نقد نکردن فیلم داریوش مهرجویی بیان کرد: فضای عمومی ما در رسانه در حوزه‌های سیاسی فرهنگی و نوع نگاه به ادبیات به گونه‌ای است که رعایت حرمت و آداب نقد را نمی‌کنند. به نظر من وقتی شخصی در موضع اجرا قرار گرفت باید برای نقد آماده شود؛ نقد اگر بر مبنای آرمان‌ها باشد نباید ناراحتی ایجاد کند همچنان‌که برای نقد مسئولان و حاکمان نیز باید از بیرون نگاه کنیم و بر اساس آرمان‌ها نقد صورت گیرد. هیچ‌کس خود را مصون از نقد نمی‌داند اما مسئله این است که جایگاه من تفاوت کرده است، بنابراین ممکن است افرادی با ادبیات قبلی من که روزنامه‌نگاری بود بیایند و فیلم‌ام را نقد کنند اما در هر حالت به نظر من باید همه فیلم‌ها حتی فیلم‌های کارگردانان خاص نیز باید نقد شوند.
فریدون جیرانی که بارها در میان صحبت‌های ده‌نمکی می‌پرید این بار درباره جامعه مخالفان سینما که از نظر او متدینین بودند از ده‌نمکی جواب خواست که وی نیز توضیح داد: به نظر من انتقاد به برخی از فیلم‌ها مساوی با مخالفت با سینما نیست و نمی‌توان دسته‌بندی کرد که آنهایی که فیلم مرا دیده‌اند و در همان زمان عده‌ای که برای تماشای جدایی نادر از سیمین می‌رفتند کدام‌شان متدین بودند؟
ده‌نمکی تأکید کرد: باید در نظر داشته باشیم که ایران تهران نیست و تهران نیز فقط بالاشهر نیست، بحث ما این است که نگاه روشنفکری سینما به جامعه نگاهی گلخانه‌ای است تا جایی که حتی آن چیزی که ما می‌گوییم تمام جامعه نیست، بنابراین در نوع نگاه‌ها، نوع فیلم‌سازی، تحلیل فیلم‌ها و مدیریت جامعه تأثیرگذار است.
وی خاطرنشان کرد: باید در نوع نگاه به جامعه تجدیدنظر شود. اگر از منظر سینما نگاه کنیم و اگر جریان روشنفکری سینما جامعه ما را می‌شناسد باید پاسخگوی ریزش مخاطبان سینما در حال حاضر باشد، به همین دلیل است که بازنده‌های آثار سینمایی دختر و پسری منتسب به روشنفکران بودند، در حالی که آثار پرمخاطب سینمای ایران در حوزه سینمای اجتماعی و دفاع مقدسی است که منتسب به جریان اخلاق‌مدار هستند و در عین حال انتقادها را نیز مطرح می‌کنند.
کارگردان فیلم سینمایی اخراجی‌ها در ادامه گفت: اگر جامعه را نشناسیم در نتیجه‌گیری از مخاطب‌شناسی جامعه دچار مشکل می‌شویم. به نظر شما چرا فروش مخاطب کشوری ملاک ما قرار نمی‌گیرد یعنی همه جا برای شما تهران است؛ این رسم غلط است و این همان ملاکی است که در عالم سیاست نیز موجب اشتباه می‌شود. جامعه ما در حال گذر از سنت مدرنیته است و در این راه مقاومت‌هایی نیز صورت می‌گیرد که عوارض و تعارضاتی نیز به بار می‌آورد که البته در سینمای ما برخلاف اینها شعار داده می‌شود.
وی تعیین الگویی مناسب بر توسعه‌یافتگی در جامعه را ضروری دانست و افزود: بر اساس این الگو باید الگوهای رفتاری ما نیز در جامعه تعمیم پیدا کند اما در شکل‌گیری طبقه جدید جامعه که مطالبات جدیدی نیز دارند، شکی وجود دارد. عالم روشنفکری عالم تبعیت از مردم نیست بلکه کل جریان‌ها باید متأثر از کل جامعه باشند. طبقه جدید هم نوع نگاهش به جامعه تغییر کرده و هم رفتارهای اخلاقی خاصی دارد.
مسعود ده‌نمکی در بخش دیگری از سخنان‌اش درباره فساد در سینما بیان کرد: شش ماه پیش بحث فساد در فوتبال مطرح شد و حتی چند هفته پیش نیز در عالم سیاست فساد وارد شد. یکی از مسایلی که در کنار مدیریت جامعه باید صورت گیرد آسیب‌شناسی است، بنابراین اخلاقیات را نباید از منظر سیاست نگاه کرد. زمانی که فقر و فحشا را ساختم دولت وقت که اصلاحات بود فیلم مرا سیاه‌نما خواند و در همان زمان وقتی با یکی از آقایان محترم روحانی صحبت کردم، گفتم که عین حرف‌های شما را علنی کردم که همین آقا بعدها همین چند سال اخیر نتیجه‌گیری‌هایی از مستند اجتماعی من را در صحبت‌هایش بیان کرد و گفت که باید آسیب‌شناسی در جامعه صورت گیرد.
ده‌نمکی اظهار کرد: اگر قرار باشد نقد اجتماعی را بر اساس مچ‌گیری جناح‌ها بیان کنیم در مسیر اصلاح آسیب‌های اجتماعی حرکت نمی‌کنیم اما اگر این ذره‌بین را کنار بگذاریم و به جای هوا کردن آن بتوانیم آن را اصلاح کنیم در مسیر اصلاح جامعه پیش می‌رویم.
این عضو شورای عالی سینما با اشاره به اینکه به جای نقد ملت باید به نقد دولت‌ها برسیم، بیان کرد: سیاستمداران از اینکه مردم درگیر نقد همدیگر هستند، خوشحال‌اند چرا که در این صورت مردم به سمت نقد دولت‌ها نمی‌روند اما این در حالی است که ما باید به سمت بررسی عملکرد دولتمردان‌مان باشیم. چه کسی باید پاسخگوی تغییر فرهنگی در جامعه باشد؟ آیا بهتر نیست به جای اینکه گشت ارشاد در خیابان‌ها بگذاریم به دنبال افرادی بگردیم که همین جوانان را تربیت کردند.
وی ادامه داد: در مورد نقد سینما باید اعلام کنم که دشمن بیشتر از ما کار کرده و از لحاظ فرهنگی و سرمایه‌گذاری زمان بیشتری مصرف کرده است. برخی از افرادی که صحبت از فساد در سینما می‌کنند خودشان تا آخر فساد رفته‌اند، این مسئله ما نیست، مسئله ما این است که باید مشخص شود وقتی جوانی وارد مجموعه‌ای آکادمیک می‌شود باید چه متون، رفتار و به طور کلی محتویات فکری‌ای را فرا گیرد که خود را در برابر لذت‌های موجود حفظ کند چرا که جادوی سینما در همه جای دنیا وجود دارد. وقتی جوانی به سینما وارد می‌شود باید بدانیم که چطور اصول اخلاقی را یاد می‌گیرد چون اگر ما هم عارف زمان باشیم و وقتی در موضع سوپراستاری قرار بگیریم اگر نلرزیم باید خیلی محکم باشیم.
ده‌نمکی با بیان اینکه من فکر می‌کنم که گوشی برای شنیدن این حرف‌ها در جامعه نیست، خاطرنشان کرد: سینمایی که دست‌اندرکاران آن از همه جناحی با مقام معظم رهبری دیدار می‌کنند و در همین راستا جلسات مختلفی تشکیل می‌شود بنابراین معلوم است که موضع نظام در این راستا چیست. رهبری توقعات‌شان را مطرح می‌کنند و اعلام می‌کنند که ما باید در برابر ناتوی فرهنگی چقدر امکانات و تولید اندیشه داشته باشیم. به نظر من سینمای ایران تا به الان بر اساس دغدغه‌های اول انقلابی‌اش ایستادگی کرده است.
فریدون جیرانی که مدام به میان صحبت‌های ده‌نمکی می‌آمد این بار درباره مشکل اکران برخی فیلم‌ها از او توضیح خواست که ده‌نمکی نیز در این‌باره گفت: کلیت فیلم‌های جشنواره فیلم فجر امسال حد یکسانی داشتند و به نظر من در مهندسی توزیع و صدور پروانه نمایش اشتباهی صورت گرفته است چرا که بیشتر این فیلم‌ها با مضمون خیانت ساخته شده بودند.
وی در مورد بحث‌های مطرح شده درباره خانه سینما و سینماگران بیان کرد: در فضای سینمای کنونی ما نباید اختلافات سیاسی به حوزه سینما کشیده شود، همچنان که دعوای موجود در این بین رد پای سیاسیون در سینما است. به نظر من تقسیم‌بندی سینماگران بر اساس مطالبات سیاسی لطمه بزرگی به سینما می‌زند. به هر حال کار مطالبات سیاسی در حزب است و سینما جای طلب مطالبات سیاسی نیست. آدم‌های موجود در سینما قابلیت دارند که با هم تعامل داشته باشند، همچنان که در عالم سیاست و در تشخیص مصلحت کنار هم نشستند و با هم صحبت کردند اما تا به حال برای سینماگران این فرصت پیش نیامده که با هم صحبت کنند و تعامل داشته باشند.
پایان پیام/
نظر شما