ستایشگری در استودیو روی لبه تیغ خوانندگی و مداحی حرکت کردن است

به گزارش خبرگزاری شبستان؛ بیست و پنجمین نشست از سلسله جلسات هیأت پژوهی با موضوع ستایشگری و استودیوخوانی با حضور مداح اهل بیت علیهم السلام کربلایی علی اکبر حائری برگزار شد.

در ابتدای این نشست، کربلایی علی اکبر حائری گفت: عنوان «استودیوخوانی» که برای این نشست انتخاب شده، بسیار مناسب تر از «مداحی استودیویی» است که برخی می گویند. جا گذاری این عنوان خودش می تواند یک بحث جدید و یک نگرش جدید ایجاد کند.

وی در تعریف استودیوخوانی بیان داشت: به نظرم این هم یک مداحی است فقط در یک محیط دیگر. در کنار منبر و هیأت، استودیوخوانی هم داریم که هر کدام شرایط و قید و بند خودشان را دارند.

کربلایی علی اکبر حائری در بیان شرایط و قید و بندهای استودیوخوانی گفت: به نظرم کسی که مداحی استودیویی می کند، باید در همان استودیویی هم که هست، یکسری چیزها را رعایت کند، مثل توکل و توسل. حضرت آقا در طرح کلی اندیشه ی اسلامی در خصوص توکل می فرمایند که توکل این نیست که شما بنشینید و بگید اتفاق میفته. توکل یعنی تمام جوانب را در نظر بگیرید، زحمت بکشید، تمام جهات را ببینید، آن وقت بگید خدایا من هر کاری از دستم بر می آمد انجام دادم، جلوه اش با خودت. توکل یعنی این. نه اینکه برویم در استودیو بخوانیم ببینیم چه می شود. اینگونه نیست. استودیو رفتن بی دغدغه، حال آدم رو حال یک خواننده میکند.

در ادامه ی نشست، مهمان برنامه در پاسخ به سوال مجری در خصوص اصول ستایشگری اینگونه پاسخ داد: سالهاست که هر کس برای خود اصولی را تعریف می کند. به نظرم اصلی که میان تمام این تعاریف و اصول مشترک است، اخلاق است. علاوه بر اخلاق، مطالعه و آگاهی نیز از جمله چیزهایی است که در ستایشگری خیلی لازم است. همچنین از اصول دیگر که به نظر خیلی مهم است، خلاقیت می باشد. زندگی و نَفَس هنرمند به خلاقیت اوست و دلیل ماندگاری خیلی از کارها نیز خلاقیت است و چهارمین اصل را می توان دغدغه ی تأثیرگذاری دانست. تأثیرگذار بودن باعث می شود ستایشگری از بحث صرفا شخص محوری و دیده شدن یک شخص، تبدیل شود به جریان محوری. حتی گاهی بر عکس می شود؛ بعد از پخش نماهنگ «دنیام فاطمه» واکنش های زیاد و بسیار خوبی از مردم دریافت کردم که روی من تأثیرگذار بودند.

پس از تعریف استودیوخوانی و بیان اصول ستایشگری، مجری برنامه نظر این مداح اهل بیت را در خصوص استودیو خوانی پرسید آیا موافق است یا مخالف؟ که در پاسخ اظهار داشت: با استودیوخوانی اجمالا موافق هستم. وی ادامه داد: به نظرم این مقوله بر می گردد به کلام مقام معظم رهبری که در دیدار اخیر فرمودند دنیا دیگر تغییر کرده و باید بروز بود. این کلام بسیار واضح است و نیاز به تفسیر و برداشت های متعدد ندارد و این یک افتخار است که رهبر مملکت با وجود این همه مشغله، اینقدر برای بروز بودن جوانانش دغدغه دارد.

چیزی که امروز استودیوخوانی را دچار لغزش می کند، مرز بین خوانندگی و مداحی است. کسی که در استودیو ستایشگری می کند، روی لبه ی تیغ خوانندگی و مداحی حرکت می کند. بسیاری او را خواننده می دانند، در حالی که به نظرم چیزی که بین این ها تمییز می دهد، محتواست.

کربلایی علی اکبر حائری با بیان اینکه استودیوخوانی برای فرار از هیأت خوانی نیست، گفت : استودیوخوانی تخصص می خواهد و اگر حرفی برای گفتن در این عرصه ندارند، نباید وارد شوند. اینطور نیست که کسی بگوید برویم یک چیزی بخوانیم ببینیم چه می شود، نه، استودیو خوانی خواندن عشقی نیست؛ استودیوخوانی باید هیأت خوانی را تقویت کند و من، تقویت کارهای استودیویی که انجام دادم را در هیأت دیدم. مثلا زمانی که حضرت آقا از تلفیق مداحی و سرود تمجید می کنند، یعنی نتیجه ی آن را دیدند. امروز شما باید بدانید چه کاری می توانید در استودیو تولید کنید که نتیجه داشته باشد.

در ادامه با اشاره به این مطلب که استودیو خوانی، زنده خوانی و اجرای در هیأت را به حاشیه نمی برد اظهار داشت: اگر خلاقیت زنده خوانی را رعایت کنید، نه در برابر استودیوخوانی متزلزل می شود و نه به حاشیه می رود. بنده هم فقط به خاطر مداحی کارمند نشدم، چون ترسیدم خلاقیتم از بین برود. نمی شود که برخی روی جذاب تر کردن کارهای زنده و هیأت خوانی ها کار نکنند، اما همیشه به استودیو خوانی ایراد بگیرند که از وقتی شما اومدید دیگر ما را نمی بینند؛ خب شما هم بروید کار کنید.

اساسا هنرمند کسی است که از صدایش بهترین استفاده را کند نه اینکه بهترین صدا را داشته باشد. استودیوخوانی و هیأت خوانی دو قالب متفاوت اند و اگر کسی بتواند هر دو را با هم تلفیق کند که خیلی خوب می شود. و الا قرار نیست استودیوخوانی هیأت خوانی را تنزل بدهد.

وی در ادامه بیان داشت: استودیوخوانی دقیقا یعنی« به جا خوانی ». به جا خوانی یعنی استفاده از نغمه ها و نواهای مناسب با هر قشر. اگر نغمه به جا استفاده شود، دل پیر و جوان، قدیمی و امروزی را به هم به دست می آورد. ما کار فصلی ساختیم، ما برای هوای برفی و شب های بارونی کار ساختیم. ما برای روز دختر کار ساختیم. چون شخصی که در این موقعیت ها و زمان ها قرار میگیرد، هیچ گزینه ی مذهبی ندارد که گوش کند و لاجرم سراغ آهنگ های غیر مذهبی می رود. اصلا استودیو خوانی بهترین فرصت است برای کارهای انجام نشده. من الان دغدغه ام اینه که بروم یک کلیپ در دادگاه ازدواج و طلاق بسازم. چرا من برای اون شخصی که پشت اتاق ICU نشسته کلیپ ندارم؟

وی با انتقاد از جامعه ی غیر هدف گفت: چرا عده ای کارهایی را تماشا و از آن انتقاد می کنند که برای آن ها ساخته نشده و برای قشر آن ها نیست؟! زمانی که ما کاری می سازیم، ابتداء برای جامعه ی هدف اجراء می کنیم؛ مثلا اگر جامعه ی هدف ما کودکان هستند، ابتداء برای عده ای از بچه ها اجراء می کنیم تا بازخورد بگیریم، چون مداحی بنده خانوادگی است، یعنی وقتی خانواده ی خودم، زن و بچه ی خودم با یک کار ارتباط نگیرند، آن کار را نمی برم در استودیو بخوانم.

امروز بر این باورم مداحان متخصص در عرصه ی استودیویی، در روزهایی که جلسه ندارند باید بنشینند و فقط کار استودیویی تولید کنند. چون نبض دهه هشتاد و نود امروز با نماهنگ هماهنگ می شود.

مداحی و روضه خوانی یک هنر است و خاصیت هنر، چالش پذیری است. روضه خواندن برای کودکان فرق می کند با روضه خواندن برای بزرگترها. یکبار برای جمعی از کودکان، با اسباب بازی هاشون روضه خواندم. نمی توان برای او از کاخ یزید گفت؛ گفتم اگر کسی اسباب بازی تون بگیره چه کار می کنید؟ من یه دختر سه ساله رو می شناسم ... . این می شود پذیرش چالش در لحظه. استودیوخوانی هم همین خاصیت رو دارد.

وی در واکنش به انتقادات گفت: چرا امروز کسانی که به استودیوخوانی یا سرودی که در آن از ساز استفاده شده ایراد می گیرند، اما به سرودهای قدیمی مثل «مادر برام قصه بگو» که در آن ها هم از ساز استفاده شده ایراد نمی گیرند؟. چرا کسانی که به استودیو خوانی به دلیل استفاده از ساز ایراد می گیرند به سرودهایی که امروز ساخته می شود ایراد نمی گیرند؟ مگر در آنها از ساز استفاده نشده؟ بسیاری از این افراد در جواب گفتند چون بچه ها با این سرود ارتباط گرفتن ایراد نگرفتیم! خب من هم می روم یک کار استودیویی می سازم که بچه ها با آن ارتباط بگیرند و در آن از ابزار موسیقی هم استفاده می کنم. آیا قبول می کنند؟

ایراد می گیرند که این کارها معنویت ندارد؛ چه کسی گفته معنویت ندارد؟ گاهی احساس می کنم به دنبال حاشیه هستند تا اصل کار را زیر سوال ببرند. متأسفانه دستگاه مذهبی ما تدافعی عمل می کنند و نه تهاجمی. ما فقط داریم جواب ضربه های دشمن را می دهیم. شما ببینید یک سرود سلام فرمانده ساخته شد، دشمن چقدر روی آن کار کرد تا خرابش کند؛ ما باید یک روزی آنقدر کار بسازیم تا دشمن کم بیاورد.

علی اکبر حائری در پاسخ به این پرسش که برخی می گویند ممکن است استودیوخوانی، ذائقه ی مردم جامعه را تغییر بدهد، گفت: اگر تغییر ذائقه را دنیای غرب ایجاد کرده، پس ما در این 44 سال چه می کردیم؟ و اگر دنیای غرب ایجاد نکرده، تغییر ذائقه چه اشکالی دارد؟. از طرف دیگر جذابیت به خلاقیت است. اینگونه نیست که هرچه کار استودیویی ساخته شد، در جامعه انتشار گسترده پیدا کند، چون بسیاری از استودیوخوانی ها جذابیت ندارند و دیده نمی شوند.

در پاسخ به سوال بعدی مبنی بر اینکه برخی می گویند شما در استودیو بخوانید، اشکالی ندارد، اما دیگر نگویید من مداحم، بگویید من خواننده ی مذهبی هستم، بیان داشت: چرا باید مداحانی که در استودیو می خوانند را از سنت ها و خاطرات قدیمی شان جدا کرد؟. چرا باید این افراد را از فضای هیأت جدا کرد؟ فقط به خاطر اینکه در استودیو می خوانند؟ به نظرم اتفاقا بالعکس، باید از فضای استودیو برای زیباتر کردن فضای هیأت و سنت استفاده کرد. روش استفاده هم به این صورت است که نغمه ی مورد علاقه ی سنتی ها و قدیمی هایی که با این کارها مخالفت می کنند رو در استودیو بخوانید؛ مثل این می ماند که یک صوتی را شما یک بار با نوار گوش کنید و یک بار هم با فلش. استودیو فقط یک مقدار صدا رو تمیز تر میکند و فالشی صدا رو می گیرد. باور کنید در بعضی موارد استودیو خوانی خیلی مشکل تر از زنده خوانی در هیأت خواندن است؛ احساس می کنم برخی افراد، خیلی ساده به استودیوخوانی نگاه می کنند.

وی در ادامه بیان داشت : برخی از آقایان مداح که به کشورهای اروپایی سفر کردند تعریف می کنند در آنجا نماهنگ خیلی مهم است به نوعی ما را با نماهنگ هامون می شناختند. الآن شما ببینید؛ حاج مهدی رسولی زمانی که رفتند به پاکستان، در آن جا تسبیحات حضرت زهرا را خواندند؛ چرا؟ چون ایشان را با این شعر می شناسند؛ چون این کار محبوبیت خاصی پیدا کرده و اجتماع ساز شده. تازه روی این صوت کارهای استودیویی شده و تنظیم شده. همه ی این ها اهمیت استودیوخوانی را نشان می دهد.

در ادامه مجری برنامه پرسید: به نظر شما این آثار باعث کم رنگ شدن حضور نسل جدید در هیئآت نمی شود؟ وی پاسخ داد: به نظرم خیر. برای این مسئله، کافی است شما تصویر هیأت را از خواندن های استودیویی نگیرید.

در آخر اینکه در کار استودیویی واقعا نیت مهم است. اصلا دین ما بر پایه ی الأعمال بالنیات است. وقتی شما نیتت به دست آوردن دل بچه ها باشد، چرا خدا ندهد؟. یک زمان هست یک نماهنگ می سازید که محبتی بین دل جامعه ایجاد کنید با ابا عبدالله. شما می شوید زیباترین واسطه ی عالم.

سلسله نشست های «هیأت پژوهی» از سوی معاونت پژوهشی-راهبردی جامعه ایمانی مشعر از اردیبهشت ماه سال 1399  آغاز و تاکنون بیست و پنجمین نشست با محوریت هیئات برگزار شده است. بیست و پنجمین نشست هیأت پژوهی با موضوع نقد و بررسی استودیوخوانی ستایشگران با حضور علی‌اکبر حائری مداح و ستایشگر اهل‌بیت (ع) در مجتمع نور قم برگزار شد.