دکتر قاسم پورحسن، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درگفت وگو با خبرنگار شبستان، با اشاره به مباحث مطرح شده چند سال اخیر در حوزه علوم انسانی، موضوع شکل گیری علوم انسانی بر پایه مبانی اسلام با عنوان (علوم انسانی اسلامی) را از جمله موضوعات اساسی مطرح شده خوانده و افزود: پرداخت به مولفه علوم انسانی اسلامی در این رهگذر بدان معناست که دستیابی به علوم انسانی اسلامی هم ممکن است و هم ضرورت دارد.
وی در ادامه به سه دیدگاه ایجاد شده در سطح جامعه علمی کشور در رابطه با مؤلفه علوم انسانی اسلامی اشاره کرد و افزود: هرکدام از سه دیدگاه ارائه شده دارای پیروانی بود که البته در غرب نیز این نظریات و دیدگاه ها در گذشته عنوان شده بود.
دکتر پورحسن، دیدگاه اول را تاسیس علوم انسانی مستقلی بر پایه های معرفت دینی و آموزه های اسلامی خواند و افزود: این دیدگاه چنین عقیده ای دارد که هر آنچه که امروز از علوم انسانی وجود دارد از تفکر سکولار بوده و با اندیشه دینی ما جمع نمی آید چراکه تمام تحولات علم در مغرب زمین بر پشتوانه همین تفکر است و غایت علوم انسانی از این دست فقط انسان است و نه نسبت خدا و انسان.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: طرفداران دیدگاه مذکور خواستار ایجاد علوم انسانی مستقل از مغرب زمین بودند اما در همین دیدگاه نیز نظریاتی قابل طرح است از جمله اینکه لزومی بر آن نیست که از ابتدا آغاز کنیم چراکه در سنت اسلامی علوم انسانی اسلامی وجود دارد و در این راستا پشتوانه مهمی چون قرآن و روایات را در اختیار داریم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: دیدگاه دوم مغایرت اساسی با دیدگاه نخست داشته و می گوید: علوم انسانی علوم انسانی است، یعنی علوم انسانی لزوماً مربوط به ساحات قدسی جامعه نمی شود، البته نسبتی با مباحث آموزه ای دارد اما اینگونه نیست که لزوما از آن اخذ شود و جنبه های عرفی دارد.
وی در تشریح دیدگاه مذکور ادامه داد: این نظریه می گوید جنبه های هنجاری به مناسبات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه بر می گردد، بنابراین ما طبق این دیدگاه می توانیم بدون آنکه به گذشته برگردیم و با توجه به نیازهای فعلی جامعه با توجه به دستاوردهایی که در اختیار بشراست بر اساس نیازهایمان حرکت کنیم همچنان که امروز از علومی چون ریاضیات، فیزیک و شیمی بهره می بریم اما غرب زده هم نیستیم بنابراین علوم انسانی، علوم انسانی است یعنی عقل بشر در علوم انسانی مدخلیت تام دارد.
پورحسن افزود: دیدگاه سوم بر این باور است که درست است که علوم انسانی ناظر بر حیات اجتماعی انسان ها و ناظر بر عقل جمعی است اما نباید از غایات آن غافل باشیم، علوم انسانی غربی نیز علوم انسانی است اما بر اساس غایات جامعه غربی شکل گرفته است، ما باید این غایات را کنار زده و غایاتی براساس آموزه ها و سنت اسلامی شکل دهیم.
این پژوهشگر تصریح کرد: با توجه به نظریه فوق، ما علوم انسانی را از حیث علم بودن، علم می دانیم و تفوتی ندارد که به آن با نگرش دینی یا نگرش عقلی نگاه کنیم اما قطعا این علم بدون هدف و مقصود نیست و ما هدف علوم انسانی را مقصدی اسلامی می دانیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، سه نظریه مذکور را در زمره نظریاتی دانست که بیشترین مناقشات را در مجامع علمی داشته است.
وی ادامه داد: ما نمی گوییم علوم انسانی موجود را سراسر کنار بزنیم اما معتقدیم علوم انسانی که پشتوانه اش مغرب زمین است نتوانسته سعادتی برای بشر ایجاد کند، بنابراین اسلامی شدن علوم انسانی به این معناست که غایاتی که در ارتباط با آموزه های وحیانی است، سعادت بشری را تامیین خواهد کرد.
انتهای پیام/
نظر شما