مسجدی که در تزیینات آن زیاده روی به چشم نمی خورد

خبرگزاری شبستان - اصفهان: یکی از مساجد شهرستان کاشان و استان اصفهان، مسجد آقا بزرگ است که بکارگیری هنر اسلامی در این بنای دینی و فرهنگی باعث شده از سایر مساجد متمایز شود و به عنوان یک بنای تاریخی در فهرست آثار تاریخی به ثبت برسد.

مسجد و مدرسه آقابزرگ کاشان در بافت تاریخی شهر کاشان واقع شده و از آثار و بنای تاریخی مذهبی دوره قاجار است که با استفاده از شیوه های سنتی معماری ایران یکی از بناهای باشکوه و ارزشمند ایران محسوب می شود.

مسجد و مدرسه آقابزرگ در دوره قاجار و در حدود سال 1250 هجری قمری با هزینه حاج محمد تقی خانبان برای برپایی نماز جماعت و محل تدریس دامادش مجتهد و عالم بزرگ کاشانی ملامهدی نراقی ملقب به  آقابزرگ ساخته شده است.

احداث مسجد در مدت هشت سال

مسجد آقابزرگ توسط استاد معمار شعبانعلی پشت‌مشهدی در مدت هشت سال بنا شده است که این معمار شهیر کاشانی با دستمزد دریافتی اش برای ساخت مسجد آقابزرگ، رواقی را در حرم حضرت امام رضا (ع) می سازد و با این کار خیر کار خیر دیگری را انجام داده است.

سند معافیت مالیاتی کاشان بر سر در مسجد آقا بزرگ

در مدخل اصلی مسجد یک جفت در چوبی نفیس قرار دارد که با گره چینی و گل میخ تزیین شده است که بر اساس منابع مکتوب تعداد شش هزار و 666گل میخ در دولنگه درب بکار رفته که این عدد به تعداد آیات قرآن کریم است و در بالای در ورودی مسجد در قسمت بیرونی به کتیبه ای سنگی نقش بسته که یک فرمان معافیتی مالیاتی مشاهده می شود که در آن از طرف محمد شاه قاجار مشاغل قصابی و دباغی در کاشان از دادن مالیات معاف شده اند.

مسجد آقابزرگ دارای سردر زیبایی است که سقف آن با مقرنس های معلق گچی و نقاشی تزیین یافته و دیوارهای جلوخان از کتیبه بالای سردر تا کف تختگاه های طرفین درگاه با کاشی های خشتی الوان پوشیده شده است و تمام این بنا از جمله گنبد که جزو بزرگترین گنبدهای آجری است با آجر ساخته شده و تزیینات زیادی مانند کاشیکاری، آجرکاری، کتیبه های نفیس گچی و کاشی، مقرنس کاری، خطاطی ثلث و نستعلیق و نقاشی در این بنا بکار رفته است.

پس از ورود به محوطه مسجد و مدرسه آقابزرگ، دو صحن فوقانی و تحتانی و گنبدی آجری باشکوه و گلدسته های بلند کاشیکاری شده خودنمایی می کند بنای مسجد آقابزرگ به سبک گودال باغچه ساخته شده و بخش همکف به فضاهای مسجد و بخش تحتانی یا گودال باغچه به مدرسه و حجره های محل سکونت طلاب اختصاص دارد.

مسجد آقابزرگ از نظر نقشه جزو مساجدی است که دارای سه شبستان است و نکته مهم و قابل توجه در این بنای ارزشمند تاریخی تلفیق مسجد و مدرسه در یکدیگر است.

گنبدخانه و فضاهای مجاور آن به عنوان شبستان تابستانی مسجد کاربرد داشته و دو شبستان زمستانی یکی در طبقه همکف و یکی در طبقه تحتانی مسجد وجود دارند که محراب کاشیکاری واقع در شبستان تابستانی جنب گنبد که در حقیقت مجموعه ای است از هنرهای کاشیکاری، گچ بری، کتیبه نویسی، مقرنس کاری و نقاشی، از جمله متعلقات این بنای عظیم است.

جهت قبله محراب با عبارت "یا قاضی الحاجات"مشخص شده و اطراف محراب روی کتیبه ای با خط ثلث سوره های "شمس" و "اعلی" نوشته شده است.

معماری بر اساس آب و هوای منطقه
از ویژگی بارز مسجد آقابزرگ معماری ویژه گنبدخانه است که بر روی هشت پایه عظیم بر پا شده، تا هوای خنک در فضاهای گنبدخانه در فصل های گرم و تابستان های داغ منطقه کویری کاشان جریان داشته باشد.

در معماری و تزیینات مسجدآقابزرگ هیچ زیاده‌روی در تزیینات، کاشی کاری ها و سردرها به چشم نمی‌خورد، به طوری که تزیینات کم این بنا به سادگی و معنویت آن دامن زده است و آجری و کاشیکاری، این مسجد را به یکی از مهمترین و ارزشمندترین بناهای معماری اسلامی ایران تبدیل کرده است.

حسین یزدانمهر، سرپرست اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان کاشان در بیان جزییات بیشتر این مسجد در گفتگو با خبرنگار شبستان گفت: در این مسجد نماز اقامه می شود و تعدادی از کلاس های حوزه علمیه در این مسجد دایر است و این مسجد به عنوان مدرسه علمیه نیز فعال است.

وی افزود: بازدید برای گردشگران این مسجد رایگان است و گردشگرانی در طول سال از این مسجد که هنرهای زیبایی دارد بازدید می کنند. نوروز امسال بیش از 300 نفر از این مسجد بازدید کرده اند.
 

سرپرست اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان کاشان خاطرنشان کرد: مسجد و مدرسه آقابزرگ یازدهم آذر سال 1330 خورشیدی با شماره 382 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پایان پیام/