به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، نهضت بازگشت به مسجد و احیاء و تقویت کارکردهایی از مسجد که در سایه برخی بی‌تدبیری ها به حاشیه رانده شده‌اند، این روزها که دشمن به اسم زن، زندگی و آزادی، امنیت کشور را نشانه رفته و درگیری و اغتشاش را به کف خیابان ها آورده است، بیش از هر زمان دیگر خود را نشان می‌دهد، از این رو و در بررسی رسالت حوزه‌های علمیه در تحقق این نهضت، با حجت الاسلام والمسلمین «مسعود آذربایجانی»، عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو حقیقی ستاد راهبری مساجد مرکز مدیریتِ حوزه‌های علمیه گفتگویی ترتیب داده‌ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
نهضت بازگشت به مسجد و بالفعل کردن ظرفیت بالقوه مساجد، در شرایط کنونی جامعه چه ضرورتی دارد؟
در همه ادیان و مکاتب مراکزی برای تجمعات دینی وجود دارد، در اسلام، مسجد در عین اینکه محل تجمعات عبادی و مذهبی مردم است کارکردهایی ویژه نیز دارد؛ اصل عبادت در اسلام مبتنی بر جماعت است که پایگاهی دائمی دارد، همین نقش، مسجد را از کلیسا و کنیسه و معابد دیگر ادیان که فعالیت‌شان محدود به ایامی خاص است، متمایز می کند.
با مرور سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) می بینیم از مسجد به سوی جهاد روانه شده و در مسجد احکام دین و مباحث علمی را تبیین می‌کردند. باید این نگاه به مسجد را توسعه دهیم و برای مردم جا بیندازیم؛ خدای‌متعال در آیات مربوط به حج می‌فرماید: حج را قرار دادیم که هم عبادت باشد هم برای مردم منافعی ایجاد کند؛ مسجد نیز چنین است و پشتوانه روحی و روانی مردم را تامین می کند، با اجتماع مردم در مسجد، شبکه اجتماعیِ نیرومند تشکیل شده و نوعی کنترل و حیای جمعی شکل می گیرد که به رعایت هنجارهای اجتماعی می انجامد. ایجاد حس قرابت و نزدیکی قلوب به هم، از دیگر کارکردهای مسجد است که به نهضت بازگشت به مسجد و حرکت در مسیر مسجد تراز ضرورت می بخشد؛ لذا در این باره هم حوزه‌های علمیه و هم مراکز متولی اعم از سازمان تبلیغات‌اسلامی، سازمان اوقاف، مرکز رسیدگی به امور مساجد ... باید عزم جدی داشته باشند.
حوزه های علمیه در نهضت بازگشت به مسجد و آماده‌سازی جامعه برای این بازگشت چه نقشی را بر عهده دارند؟
اولاً باید مسجد را هم از نظر ظاهری و هم فضای روحی_روانی حاکم بر آن، بازسازی کنیم، این ضرورت انکارناپذیر از سخت‌افزار تا امام جماعت و دیگر کارگزاران مسجدی را شامل می شود.
ثانیاً مساجد نباید به سمت نگاه های حزبی و سیاسی و جهت گیری های سیاسی بروند باید نگاه مردمی و احساس انس همه جریان های سیاسی با مسجد حفظ شود، اجازه دهیم مسجد پایگاهی برای همه مردم باشد و همه گرایش ها حتی آنها که قدری نگاه مخالف و زاویه‌دار دارند، این انس را داشته باشند ... در مناجات مریدین می خوانیم: ای کسی که به غافلان ذکر خود، رحیم و رئوف و برای جذب آنها به بابت ودود و عطوف هستی ... برای جذب مخاطبان به مسجد باید با این اوصاف با آنها که از مسجد فاصله گرفته‌اند برخورد کنیم، تا احساس نشود که در مسجد به آنها با دیده دیگری و غیر نگریسته می شود!
اگر مساجد کارکردهای تربیتی و کنشگری فعال در زمینه طرح اعتراضات و گلایه های مردمی و پاسخ به آنها را ایجاد و تقویت می کردند، چقدر شاهد آنچه این روزها در خیابان ها و در قالب اغتشاش رخ می دهد، نبودیم؟
متاسفانه، نزدیک 50 درصد مساجد ما کلاً تعطیل یا نیمه‌تعطیل هستند یعنی کنش لازم را ندارند؛ ائمه جماعات فرصتی ایجاد کنند که معترضان، اعتراضات و مطالبات خود را که بعضاً هم برحق است در مسجد که محیطی امن است، بیان کنند و این سعه‌صدر ایجاد شود و برخورد تند با مردم نشود چنان که امیرالمومنین(ع) خطاب به خوارج فرمودند: تا شمشمیر از نیام نکشیده‌اید من شما را از مسجد بیرون نمی‌کنم!
ایجاد این امنیت اجتماعی و شرح صدر نسبت به موافقان و مخالفان در فضای مساجد، مانع از طرح بحث در کف خیابان و خشونت و سوءاستفاده دشمنان می شود. مسجد این ظرفیت را دارد چنان که در ابتدای انقلاب در مساجد موافقان و مخالفان با وجود ائمه جماعاتی که نقش پدری داشتند، طرح بحث می کردند و این رویکرد بسیاری از مسائل را کنترل می کرد.
علاوه بر این، مسئولان به‌فراخور شرایط در مساجد حاضر شده و پاسخگوی مردم شوند، این روش‌ها اقناع‌گر است و تاثیر بسیار بیشتری از حربه های رسانه ای و فراروایت ها دارد؛ مردم اگر مسئولان را در مسجد و کنار خود ببینند در حالی که حرف‌شان شنیده و مشکلات‌شان پیگیری می شود، نرم می شوند. این سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بود که حتی حرف منافقان و دشمنان را می شنیدند! این شنیدن و اقناع مردم از مولفه های مهم سرمایه های اجتماعی است که در کف خیابان صدمه دیده و باید در مساجد ترمیم شود.
در مقابله با جنگ شناختی‌ای که دشمن علیه ما به راه انداخته، مساجد به ویژه در بعد روحی و روانی چه نقشی را می توانند ایفا کنند؟
این مقابله دو بخش دارد، یکی خارجی که باید از ظرفیت مساجد برای تبیین این جنگ شناختی و عوامل و عناصر آن استفاده شود و دوم همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری موکد است، صف معترضان را از اغتشاشگران جدا کنیم؛ نباید افرادی که مشکل و اعتراض دارند را به صف ضدانقلاب ملحق کنیم.
قرآن درباره دو فرزند حضرت آدم(ع) می فرماید: وقتی قابیل آمد که هابیل را به قتل برساند، هابیل در مقابل او منطقی داشت و گفت: اگر تو هم بخواهی جنایتی کن چون برادر من هستی دستم را به سوی تو از مسیر جنایت بازنمی کنم، ما هم نباید با خواهران و برادران معترض و ناراضی برخورد سلبی داشته باشیم، همانطور که بیان شد، می توان از ظرفیت مساجد برای تلطیف روانی فضای جامعه و گشودن باب گفتگو و بیان اعتراض و گلایه ها بهره گرفت.
نظر شما