همنشینی مسجدی ها با یار مهربان/ بازار گرم کتاب با تدبیر کانون های مساجد

به گزارش خبرگزاری شبستان از قزوین؛ سیده فاطمه هاشمی؛

در تقویم رسمی کشور  ۲۴ آبان تا اول آذر ماه با عنوان هفته کتاب نامگذاری شده، هفته ای که تلنگری برای توجه هرچه بیشتر به کتاب و کتابخوانی است و در اهمیت مطالعه همین بس که از آن عنوان دریچه ای به سوی کسب علم و دانش و پرتو نوری برای رسیدن به درک و آگاهی یاد می شود و در فرمایشی از پیامبر گرامی اسلام هم آمده است: طلب علم بر هر انسانی واجب است همانا خداوند علم آموزان را دوست دارد.

اگرچه غربت کتاب این روزها بیش از پیش احساس می شود ولی مساجد به عنوان پایگاه علم اندوزی و کسب معرفت اجازه نداده اند که کتاب و کتابخوانی تعطیل شود به طوری که کانون های فرهنگی هنری به عنوان مجموعه ای فعال در مساجد در کنار فعالیت های مختلف فرهنگی، دینی و هنری همواره چراغ مطالعه و کسب علم و معرفت را در مساجد روشن نگاه داشته و این امکان را فراهم کرده اند تا اقشار مختلف مردم به ویژه جوانان و نوجوانان بتوانند با آرامش خاطر در فضایی معنوی و آرام و با دسترسی آسان به کتب مختلف به مطالعه پرداخته و با یار مهربان همنشین باشند.

هفته کتاب و اهمیت ترویج مطالعه بهانه ای شد تا گفت وگویی با محمدحسین باغبانها مدیر ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد استان قزوین داشته باشیم که در ادامه این گفت وگو را می خوانید:

چه تعداد کتابخانه در کانون های مساجد استان قزوین فعال است؟

بیش از 150 کانون فرهنگی هنری مساجد در سطح استان قزوین دارای کتابخانه است و البته ممکن است برخی از این کتابخانه ها فعال نباشند؛ وسعت این کتابخانه ها هم متفاوت بوده برخی کتابخانه ها تعداد محدودی قفسه دارند و در فضای باز مسجد قرار دارند و برخی از کتابخانه ها به صورت مخزن دار بوده و حدود 20 قفسه دارند و دارای جایگاه اختصاصی در مسجد هستند که تعداد کتابخانه هایی که مخزن دار بوده و جایگاه اختصاصی دارند، بیش از 30 کتابخانه است.

کتاب های این کتابخانه ها هم بین سال های 85 تا 95 تهیه شده است و عمده کتاب ها رویکرد فرهنگی و هنری دارد و بعضی از کتاب ها هم کتاب های تحقیقی و بعضی هم مخصوص کودک و نوجوان است البته در 6 تا هفت سال اخیر به این کتاب ها اضافه نشده و به روز رسانی نشده است.

میزان استقبال نوجوانان و جوانان از برنامه های حوزه کتاب کانون های مساجد را چگونه ارزیابی می کنید؟

الحمدالله تعداد زیادی از مجموعه های ما در سطح استان شاید حدود 60 تا 70 کانون ما به صورت ویژه برنامه هایی را برای جوانان و نوجوانان دارند و این برنامه ها به صورت هفتگی برگزار می شود و توجه به کتاب و مطالعه با توجه به اینکه قشر نوجوان و جوان می تواند بهترین مخاطب کتاب و مطالعه باشد، در کانون ها به صورت جدی مورد توجه است به طوری که برخی کانون ها طرح مطالعاتی و برخی مسابقه کتابخوانی دارند و برخی کتابخانه ها هم با مدل های سنتی اداره می شوند.

متأسفانه این امر وجود دارد که بحث فضای مجازی سبب شده تا توجه نوجوانان به کتاب کم شود و شاید در گذشته جذابیتی که نوجوان در کتاب به دنبال آن بود، الان در فضای مجازی به دنبال آن است ولی به این نکته توجه نمی شود که در فضای مجازی عمق مطلبی که فرد می خواند با عمق مطلبی که با مطالعه کتاب به آن منتقل می شود، متفاوت است به همین دلیل تمرکز روی کتاب های خاص برای قشر جوان و نوجوان بسیار بیشتر نتیجه می دهد تا این توقع که نوجوان ما با مدل سنتی از کتابخانه ها کتاب بگیرد و بخواند.

وقتی کتاب خاصی در مجموعه ها معرفی می شود و یا مسابقه و طرح مطالعاتی در خصوص کتابی گذاشته می شود، خروجی بهتری را شاهد هستیم و نوجوانان توجه بیشتری به این کتاب می کند.

کانون های مساجد چقدر می توانند در ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه اثرگذار باشند؟

مسجد محلی است که اقشار مختلف مردم به آن رفت و آمد می کنند و کانون های فرهنگی هنری تمرکزشان روی جوان و نوجوان است، از این حیث کانون ها جدا از بحث کتابخانه که به صورت سنتی است، یک نگاه متفاوت و ویژه ای را می توانند به کتابخانه ها داشته باشند برای مثال در کتابخانه ما نمی گوییم تعداد بالا کتاب وجود داشته باشد بلکه بتوانند 40 کتابی که خاص و ویژه باشد در واقع یک کتابخانه تخصصی متناسب با شرایط سنی مخاطب شان ایجاد کرده و این کتاب ها، کتاب هایی باشد که خواندشان مورد تأکید است و اگر بتوانیم این فضا را به وجود آوریم توجه به فرهنگ کتاب و کتابخوانی بیشتر می شود.

وقتی کتاب های جذاب و خاص توسط نوجوان و جوان خوانده می شود این فرد کتابخوان شده ولی اگر نوجوان ما مطالعه را با کتاب اشتباه و پیچیده شروع کند این کار سخت شده و ممکن است کتاب را کنار گذاشته و توجه اش هم به مطالعه کمتر شود بنابراین مهم است با کتاب های جذاب، نوجوانان را کتابخوان کرد و اینگونه این فرهنگ عمیق تر و ریشه دار تر می شود.

در حال حاضر ما سعی می کنیم هر طرحی را که می خواهیم ویژه کانون ها و مساجد برگزار کنیم، کنار آن کتابی را به گروه مخاطب ارائه دهیم برای مثال در اولین دوره مدرسه محما ویژه توانمندسازی مجموعه های فرهنگی که برگزار کردیم کتاب «انسان 250 ساله» را به عنوان خوراک مطالعاتی در اختیار مخاطبان شرکت کننده قرار دادیم و در دوره بعدی قرار است طرح مطالعاتی برای اینها برگزار شود و یا اینکه کتاب «کار باید تشکیلاتی باشد» و یا «تشکیلات بهشتی» کتاب هایی است که ما به خیلی از از مجموعه ها توصیه می کنیم برای تقویت تشکیلات و مجموعه شان مطالعه کنند.

گعده های مطالعه و طرح های مطالعاتی از دیگر روش هایی است که باعث ترویج مطالعه می شود که در خیلی از مساجد این موارد را داریم به طوری که در یکی از مساجد ما کتاب «به سوی بی نهایت» به عنوان طرح مطالعاتی خوانده می شود و در مسجد دیگری هم «انسان 250 ساله» مقام معظم رهبری به صورت طرح مطالعاتی خوانده می شود.

همچنین گعده های مطالعه از بهترین روش هایی است که در مسجد می تواند فضای مطالعه را ترویج دهد چراکه افراد به هوای یکدیگر در این گعده ها کتاب خوانده و با هم مباحثه می کنند و به مطالب توجه ویژه کرده و عمق مطالعه در این روش بسیار است.

روش دیگر مسابقه های کتابخوانی است که مخاطب خاص خود را دارد و افراد با نگاه، گرفتن جایزه شاید کتاب را بخوانند و همین امر باعث می شود توجه به فن مطالعه و کتاب در آنها جدی شود که این برنامه را هم در مساجد داریم.

فعالیت کانون ها در بستر مساجد چقدر در ترویج مطالعه نقش داشته است؟

در حال حاضر فضای مساجد بسیار به این امر کمک کرده چراکه فضاهای مطالعاتی و کتابخانه ها آنقدر که باید در دسترس نیستند و خیلی از نوجوانان وقتی به مسجد آمده و با آن جذابیت معنوی مسجد آشنا می شوند وجود این کتابخانه ها اهمیت مطالعه را برای آنها روشن می کند.

در حوزه مطالعه اگر سخن پایانی دارید بفرمایید؟

برخی اعتقاد دارند هر کتابی یکبار خواندنش ارزش دارد و برخی هم معتقد هستند هر کتابی را نباید خواند این موضوع هم مهم است و اگر کتاب دقیق و درست را به سمتش نرویم و نخوانیم و بخواهیم با یکسری کتاب مخاطبان را در کانون ها درگیر کنیم، فرد از کتاب زده شده و دور می شود و شخص باید با کتابی که جذابیت لازم را دارد و محتوای آن صحیح است،  کتابخوان شود و توجه به این موضوع کار دشواری است.

توجه به این قضییه که چه کتابی خوانده شود مهم است در حال حاضر کتاب ها از نظر جلوه های بصری و جذابیت های مختلف در طرح و چاپ خیلی پیشرفت کرده اند و همین موضوع می تواند مایه جذابیت برای جوان ها باشد.