غفلت راهبردی اسرائیل نسبت به مساله فلسطین عمیقتر می‌شود

خبرگزاری شبستان- گروه سیاسی- فرزانه تهجا: نتایج شمارش آرای انتخابات پارلمانی اول نوامبر نشان داد که حزب نتانیاهو و متحدانش که ائتلافی از احزاب «صهیونیسم دینی»، «شاس» و «یهودیت تورات» هستند، توانسته‌اند ۶۴ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست، پارلمان اسرائیل را از آن خود کنند و در حزب «لیکود» به رهبری نتانیاهو، در حال انجام مذاکرات با متحدان برای تشکیل دولت آینده اسرائیل است این در حالی است که کارشناسان و مفسران معتقدند که خیز نتانیاهو برای بازگشت به قدرت زمینه تشدید بحران‌های داخلی این رژیم را در سایه تندروی‌های داخلی و خارجی وی فراهم می آورد و این رژیم را بیش از پیش به سمت فروپاشی  سوق می دهد در این باره گفتگویی با دکتر علیرضا عرب، کارشناس مسایل سیاسی و منطقه و روزنامه نگار انجام داده ایم که متن این گفتگو را در زیر می خوانید:

ارزیابی شما از روی کار آمدن نتانیاهو و بازگشت وی چیست؟

این انتخابات پنجمین انتخابات اسراییل در ظرف سه و سال نیم گذشته بوده است و این امر نشان دهنده این است که اسرائیل با یک بن بست سیاسی روبرو بوده است و آنچه در این انتخابات خیلی مشخص و معین بود، این مسئله بود که دو جناح حامی و مخالف نتانیاهو رقابت تنگاتنگی با هم داشتند اما اشتباهات محاسباتی که جناح لاپید انجام دادند و موجب شکل دادن دولت تعقیب در طی یک سال گذشته شد و موجب شد این اشتباه محاسباتی و رقابت تنگاتنگ به نفع نتانیاهو تمام شود. در مجموع این رقابت بسیار تنگاتنگ بود یعنی اسراییل پتانسیل بن بست سیاسی مستمر را دارد و هنوز این احتمال وجود دارد که بن بست سیاسی مجدد شکل بگیرد و اگر این اشتباه محاسباتی انجام نشده بود، وضعیت ادامه می یافت.

جناح مقابل نتانیاهو چه اشتباهاتی در انتخابات انجام داد؟

دو اشتباه بزرگی که جناح مقابل نتانیاهو انجام داد، این بود که اولا نتوانست احزاب زیرمجموعه خود را متحد کند. یکی از راهکارهایی که می توانستند در پیش بگیرند، این بود که حزب میرتس و حزب کار با هم متحد شوند تا از آستانه انتخابات عبور کنند و اکنون شاهد این اتفاقات نباشیم. بر این اساس حزب میرتس رای لازم را برای گذشتن از آستانه انتخابات به دست نیاورد و تمام آرای او به حساب جناح نتانیاهو ریخته شد و تمام کسانی که به میرتس رای دادند، آرایشان باطل شد.

موضوع دیگر مسئله اعراب، فلسطینی ها و عرب های داخل اسراییل و مناطق اشغالی در سال 1948 بود که اگر متشکل در انتخابات شرکت می کردند، جناح مقابل نتانیاهو رای بالایی می آورد اما در میان آنها شکاف ایجاد شد و از سه جناح از جناح عرب ها که از 1948 وارد انتخابات شدند به صورت مجزا، آرای آنها شکسته شد. اگر جناح مقابل نتانیاهو تدبیر درستی را به خرج می داد و انسجام بیشتری به جناح خود می داد، این اتفاق رخ نمی داد. اکنون نتانیاهو به همراه سایر راستی های افراطی توانست انتخابات را با آرای 64 کرسی و اندی برنده شود.

موضوع فلسطین در مبارزات انتخاباتی چگونه دیده شد؟

موضوع فلسطینیان مسئله مهمی برای اسراییلیان است. در مبارزات انتخاباتی هیچ یک از جناح ها بر مسئله فلسطین و فلسطینیان تمرکز نکردند، به عبارتی اسراییلی ها در یک غفلت راهبردی هر دو جناح موافق و مخالف نتانیاهو قرار گرفتند. در خصوص پرداختن به مسئله فلسطینیان باید بگوییم که مسئله فلسطینیان با توجه به آنچه که ما در اردیبهشت 1400 شاهد جنگ 12 روزه یا سیف القدس بودیم از آن زمان به بعد مسئله فلسطینیان، امنیت اسراییل به چالش کشید و فلسطینیان داخل اسراییل در طی این جنگ 12 روزه شهرهایی که عرب نشین و یهودی نشین بودند به شدت دچار تنش و بی ثباتی در طی این 12 روز شدند و نشان دادند که پتانسیل آن را دارند که مجددا این اتفاق در آن شهرها رخ دهد و این فلسطینیان داخل اسرائیل برای امنیت اسراییل چالش هستند و فلسطینیانی که در غزه هستند، چالش بالفعل برای اسراییل محسوب می شوند و در این منطقه پایگاه مقاومت برقرار است و سال های سال است که حماس در این منطقه حضور دارد.

کرانه باختری در طی تحولات سالهای اخیر در چه وضعیتی قرار دارد؟

موضوعی که در یک سال و نیم اخیر در کرانه باختری شاهد آن هستیم، این است که بعد از جنگ 12 روزه، افزایش تنش مستمر در کرانه باختری را داریم که امنیت اسراییل را به شدت تهدید می کند.

کشته شدن 19 اسراییلی در طی 6 عملیات از سوی فلسطینی ها مقاومت چه اثراتی بر اسراییل برجای گذاشت؟

یکی از مسایل مهمی که موجب سقوط دولت بنت و انتخابات جدید شد، کشته شدن 19 اسراییلی در داخل اسراییل بود که ظرف شش عملیات و شش هفته انجام شد که در فروردین و اردیبهشت 1401 اتفاق افتاد. در این زمان وقتی اسراییلی ها رصد می کنیم، ریشه 19 کشته ظرف هفته را در افزایش تنش مستمر در کرانه باختری می بینیم. وقتی کرانه باختری تنش افزایی می یابد، این فلسطینی ها وارد مناطق اشغالی 1948 شدند و توانستند اسراییلی ها را به قتل برسانند و این 19 کشته اسراییلی سبب سقوط بنت شدند.

موضوع فلسطینی ها در غزه و کرانه باختری و مناطق اشغالی یک مسئله راهبردی و چالش راهبردی در مقابل امنیت اسراییل است، بنابراین منطقا هر دو جناح باید به این موضوع بپردازند و این همان غفلت راهبردی اسراییلی ها نسبت به موضوع فلسطین و فلسطینیان است. اسراییلی ها با چالش امنیتی از سوی فلسطینیان مواجه هستند و حتی در موعد انتخابات از این موضوع غفلت داشتند. وقتی یک دولت راست گرا که بن گویر و نتانیاهو و اسموت ریچ در آن به روی کار می آیند، قطعا نفرت شان نسبت به مسئله فلسطین بیشتر و بیشتر می شود و ما شاهد تنش بیشتر میان فلسطینیان و اسراییلیان خواهیم بود که می تواند امنیت اسراییل را به چالش بکشد.  

نتانیاهو سابقه درگیر شدن با رییس جمهور دموکرات بر سر موضوع برجام و ایران را دارد. گرچه اسراییل از این موضوع به عنوان موضوعی تلخ می کند که درس تلخی از آن گرفته اند، به نظر می رسد این مسئله این بار نیز با دولت راست گرا شدیدتر از دولتی که نتانیاهو در راس آن بود، مواجه خواهد بود و ما شاهد تنش های بیشتری در دولت جدید بر سر موضوع ایران و فلسطین خواهیم بود.

امنیت اسراییل بر چه ستون هایی استوار است؟

یکی از پایه های امنیت اسراییل و استحکام اسراییل پایه دموکراتیک است. وقتی ستون های امنیت ملی اسراییل بر روی این پایه ها بنا می شود، می گویند ما یک دولت یهودی دموکراتیک هستیم که با روی کار آمدن یک دولت راست گرا مسئله دموکرات نیز در اسراییل لطمه شدید خواهد خورد، از جمله اینکه نهادهایی که ضامن حفظ دموکراتیک اسراییل هستند مانند دادگاه عالی تضعیف می شود و این تضعیف قطعی است و جزو شعارهای انتخاباتی راست گرایان است که مکرر این موضوع را بیان کردند که ما نمی توانیم بگذاریم دادگاه عالی که بالاترین مقام قضایی اسراییل است، این مقدار خودمختار باشد و ما از اختیارات آن کم خواهیم کرد. نهادهای دیگر نیز به همین شکل تضعیف می شوند، نهادهایی که ضامن هویت دموکراتیک اسراییل هستند و راست گراهایی که در دولت اسراییل از این به بعد در جایگاه بالاتر و دست برتر را پیدا خواهند کرد، تضعیف می شوند و این موضوع باعث می شود هویت دموکراتیک اسراییل که به زعم آنها یکی از ستون های امنیت اسراییل است، تضعیف شود.

در مورد شکاف هایی که در اسراییل ایجاد شده است توضیح بفرمایید؟

از جمله شکاف هایی که در داخل رژیم اسراییل وجود دارد، این است که راست گراها تاکید بر امنیت دارند و چپ ها و میانه روها تاکید بر آموزش و بهداشت  دارند و این امر موجب می شود شکاف های داخل اسراییل تقویت شود.

در مورد قرارداد مرزی با لبنان توضیح بفرمایید؟

یکی از موضوعاتی که باید ببینیم نتانیاهو در مقابل آن چگونه رفتار می کند موضوع قرارداد مرزی با لبنان است که در آستانه انتخابات قرارداد مرزی با لبنان در آخرین روزهای دولت لاپید و در آخر دولت میشل عون در لبنان شکل گرفت و اسراییلی ها در آستانه انتخابات دو پاره شدند که یکی از آنها این توافق را نقض و می گفتند این قرارداد موضوعی بود که حزب الله با جنگ همه جانبه شناختی، رسانه ای و نظامی و امنیتی به ما تحمیل کرده است و عده ای موافق این توافق بودند و می گفتند ما می دانیم که توان مواجهه با حزب الله را نداریم و در جبهه شمالی دارای آسیب پذیری های جدی هستیم.

اشراف اطلاعاتی اسراییلی ها در سالهای 2020 و 2021 را چگونه ارزیابی می کنید؟

اتفاقی برای اسراییلی ها طی سال های 2020 و 2021 در لبنان رخ داد و بعد از گذشت سال 2020 و 2021 اشراف اطلاعاتی آنها در فضای لبنان به شدت تضعیف شد زیرا وقتی به گزارش های معتبر نگاه می کنیم، می بینیم در سال 2020 و قبل از آن اسراییلی ها هر زمان که می خواستند وارد آسمان لبنان شوند و به وسیله پهباد، جت های جنگنده و هواپیماهای اطلاعاتی وارد می شوند تا تصویر اطلاعاتی دقیق از جبهه شمالی داشته باشند و این تصویر اطلاعاتی می توانست در جنگ اطلاعاتی با لبنان به آنها بگوید که مواجهه بهتری با حزب الله داشته باشند.

چه شرایطی اسراییلی ها را وادار به انعقاد قرار داد مرزی کرد؟

تصویر اطلاعاتی اسراییل از لبنان در سال 2021 به شدت آسیب دید و اسراییلی ها در آسمان لبنان نتوانستند به راحتی ورود کنند و ورود پهبادهای اسراییل در آسمان لبنان به شدت ضعیف شد و این امر موجب شد تا اسراییلی ها تصویر اطلاعاتی دقیقی از جبهه شمالی نداشته باشند و این امر را به خوبی متوجه شدند که وقتی نتوانند تصویر اطلاعاتی جامع و کامل از جبهه شمالی داشته باشند، وارد شدن به جنگ با حزب الله چقدر برای آنها هزینه بر خواهد بود و این موضوع از مواردی بود که اسراییلی ها را سوق داد به سمتی که شرایط حزب الله را در این توافق بپذیرند و پای میز توافق بیایند و این قرارداد مرزی دریایی را منعقد کنند.

قرارداد مرزی چه تاثیری بر انتخابات اسراییل برجای گذاشت؟

این موضوع در آستانه انتخابات موجب شد تا میان اسراییلی ها جدال رخ دهد و کسانی که موافق این توافق بودند در یک صف قرار گرفته و کسانی که مخالف این توافق بودند که نتانیاهو هم جز آنها بود در صف دیگری قرار بگیرند اما سوال اصلی این است که با این نتیجه انتخابات که نتانیاهو در پرتوی اشتباهات راهبردی لاپید توانست با قدرت به کنست ورود یابد و دولت راست گرای قوی را تشکیل دهد آیا به این توافق پایبند می ماند. به نظر می رسد این توافق میان اکثریت اسراییلی ها طرفدار داشته باشد و اگر نتانیاهو با دولتی ضعیف که طی یک ماه جدال سیاسی شکل می دهد و در راس آن خودش قرار دارد با این توافق برخورد می کرد، سعی نمی کرد آن را از بین ببرد اما اکنون که دولت قوی شکل گرفته و بن گویر در راس آن قرار دارد، احتمال دارد به سمت تخریب این توافق مرزی و دریایی حرکت کند که این امر برای آن پیامد بین المللی داشته و می تواند هزینه های زیادی را به اسراییلی ها تحمیل کند.