در مورد پیامبر اکرم (ص) توهم دانایی داریم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «مهدی کفاش» در نشست «تجربه نوشتن داستان کوتاه با محوریت پیامبر اکرم (ص)» از سلسله نشست های فرهنگی هفته وحدت با عنوان «تکیه کتاب» که در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد ضمن تشکر از خانم سربندی فراهانی بابت داستان ح مثل رحمت گفت: این داستان حتما آن قدر از نظر داوران جشنواره ختم مهم بوده است که نام داستان را بر پیشانی یک کتابی که مجموعه داستان است، گذشته اند.

این نویسنده با بیان اینکه در داستان «ح مثل رحمت» روایت زنانه غلبه دارد، عنوان کرد: ما قرن هاست که روایت مردانه نسبت به ماجرای تاریخ اسلام و زندگی پیامبر اکرم (ص) داریم. اولین کتابی که در مورد پیامبر اکرم (ص) نوشته شده است در مورد غزوات است. نگاهی که ایجاد می شود تقویت شده، تکرار و بسامد همان روایت اولیه از رسول اکرم (ص) است یعنی جهاد و جنگ های پیامبر را می بینند که با زمانه ما خیلی سنخیت پیدا نمی کند.

وی با اشاره به اینکه در داستان «ح مثل رحمت» و «پای دار قالی» روایت زنانه از تاریخ وجود دارد، بیان کرد: ما در این داستان ها تاثیر یک مرد یعنی حضرت رسول الله (ص) را بر روی زندگی زن شاهدیم. در داستان ح مثل رحمت موقعیت، موقعیت انسانی است. یک زن مورد بی انصافی یک زن و مرد است. داستان در حول تصمیم گیری این زن است.

کفاش با اشاره به پایان بندی بسیار خوب داستان «ح مثل رحمت »اظهار داشت: نویسنده بدون اشاره و با یک شاید داستان را تمام می کند اما ما می دانیم که او حتما چهار بشقاب را روی میز می چیند و داستان ح مثل رحمت می بینیم که لکنت زبان کودک داستان حاصل کار مادربزرگ اوست. این مسئله پیش می آید که آیا باید آدم هایی که ظلم می کنند سر جای خود را بنشانیم یا از آنها بگذریم. این مسئله در روزگار ما با توجه به الگویی چون پیامبر اکرم (ص) قابل تامل است.

وی با بیان اینکه هر یک از ما یک سیستم ارزشی داریم، تصریح کرد: ما به سیستم ارزشی خود عمل می کنیم. آنچه ما با آنها زندگی می کنیم، داستان ها است. داستان ح مثل رحمت مهم است و از موقعیت های آدم های زمان ما تصویری ارایه می دهد. اگر یک نوع سیستم ارزشی داشته باشیم باید انتقام سختی بگیریم؛ این یک نوع نگاه است اما نگاه دیگر این است که می شود بخشید. این بستگی به سیستم ارزشی ما دارد.

این نویسنده خاطرنشان کرد: حضرت مسیح آینه تمام نمای رحمت بخشش است. ایشان ظاهرا هیچ جا برخورد سختی نمی کند. از آموزه های مسیحیت این است که اگر سیلی خوردی روی دیگر صورت ات را بیاورد اما آیا این برای انسان امروزی تمام کننده است؟ آیا ما در موقعیت های مختلف قرار نمی گیریم؟ باید در مورد این سوالات فکر کرد.

کفاش با اشاره به زید فرزندخوانده پیامبر اکرم (ص) گفت: زید آن قدر مشغول عبادت شد که همسرش از او طلاق گرفت. زندگی پیامبر اکرم (ص) برای تمام عرصه های زندگی داستان ها و روایاتی دارد که ما می توانیم از آن بیاموزیم.

وی اظهار داشت: وقتی داستانی با غزوات پیامبر شروع می شود، ما با شخصیت مردانه و خاص رسول خدا (ص) مواجه می شویم. حدود 26 تا 27 غزوه داریم. پیامبر اکرم (ص) در طول دوران پیامبری خود حدود هشت هزار و 400 روز است در موقعیت های مختلف قرار گرفتند. ما به ابعادی از جنگ نپرداختیم. مردی که به جبهه رفته و با یک دست برگشته است. ما توهم دانایی در مورد پیامبر اکرم (ص) داریم. پیامبر (ص) چهار دختر دارند، ما فقط یک روایت را دنبال کردیم و چیزی از ام الکلثوم و زینب نمی بینیم.

کفاش بیان کرد: از اینکه یک نوع نگرش در مورد پیامبر غلبه یابد، می ترسم. ترسم این است که فقط جنبه رحمت یا تنها جنبه غزوات پیامبر دیده شود. ایشان به عنوان یک انسان در موقعیت های مختلفی قرار گرفتند که نوع مواجهه ایشان با آن موقعیت ها می تواند امروز به ما کمک کند.

این نویسنده با اشاره به اینکه برخی از مورخان تنها به یک بخش از زندگی پیامبر پرداختند، افزود: برخی از نویسندگان و مورخان اعلام سلیقه می کنند و تنها به یک بعد زندگی پیامبر می پردازند و این بدبختی روزگار ماست، اینکه پیامبر را تماما نبینیم. این مسئله اصلا خوب نیست. خانم فراهانی این نگاه انسانی داشته و موقعیت ها را هم پیدا کرده است و این را می شود در داستان های ایشان دید.

وی با اشاره به داستان «پای دار قالی» یاد آور شد: سیستم اقتصادی بسته که مرد فقط می توانسته به خانواده کمک کند در قدیم حاکم بوده است. در آن زمان بزرگ عشیره ای وجود داشته که در قبیله بزرگی می کرده و قانون وضع می کرده است. در آن زمان مهم بوده است که فرزندشان پسر باشد و در داستان پای دار قالی می بینیم که جنبه شخصی و حسی به جنسیت فرزند ربطی به تحصیلات ندارد. این افراد گمان می کنند اگر فرزندان شان پسر نباشد یک نظام و عشیره از هم می پاشد. در داستان پای دار قالی می بینیم کسی که 10 سال بچه دار نشده است، دغدغه دارد که عشیره از هم می پاشد. این فرد خواب می بیند و تمثالی از پیامبر اکرم (ص) را در خواب می بیند که برکتی در دامن اش می گذارند و آن برکت، دختر است.

کفاش با اشاره به اینکه اصالتی برای تاریخ قایل نیستیم، گفت: خواه یا ناخواه تاریخ با سلیقه و سوگیری نویسنده نوشته شده است. نویسنده و مورخ از زاویه دید خود نوشته است و ممکن است یک بعد را بسیار پررنگ کرده باشد و به یک بعد دیگر نپرداخته باشد. علاوه بر این مورخ نگاه کل نگر دارد و انسان را نمی بیند بلکه فاجعه انسانی را می بیند.