خبرگزاری شبستان_خراسان شمالی_فاروج؛ شاید وقتی با دوپای سالم و چشمانی بینا از خیابان‌های شهر گذر می‌کنیم و از خدمات و امکانات عمومی بهره می‌گیریم، کمتر متوجه استاندارد نبودن این فضاها شویم و حتی به ذهن‌مان هم نرسد که استفاده از این فضاها برای معلولان اگر نگوییم ناممکن اما سخت دشوار است.
سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۸۱ توانبخشی را اولین پاسخ به ناتوانی و معلولیت تعریف کرده است که به سه مرحله توانبخشی پزشکی، حرفه‌ای و اجتماعی قابل تقسیم است، یکی از مسائلی که در توانبخشی اجتماعی بررسی می‌شود، مناسب سازی معابر و اماکن شخصی و اجتماعی و ابزار فرد معلول برای کم کردن مشکلات روزمره او است که می‌تواند در خودکفایی و بهبود روانی معلول و بازگرداندن او به زندگی نقشی مهم داشته باشد.
برای دستیابی به راه حل‌های مناسب سازی، شناخت مشکلات محیط شهری در ارتباط با فرد معلول از جمله مسائل شبکه معابر شهری و تجهیزات آنها نخستین مساله است که با مناسب سازی آن برای فرد معلول، بسیاری از مشکلات این قشر از جامعه حل می‌شود. اما فاروج در همان قدم های ابتدایی باقی مانده و به رغم شروع شدن مناسب سازی اما تحقق کامل آن کشدار شده است.
در زمینه تجهیزات شهری هم که همچنان اندر خم یک کوچه هستیم، مناسب سازی ایستگاه تاکسی، سطل زباله، آب خوری و در نهایت علائم شهری و نورپردازی همچنان روی کاغذ باقی است. ضوابط و توصیه‌های مناسب سازی معابر و تجهیزات شهری برای سه گروه عمده افراد معلول شامل جسمی حرکتی، نابینای حسی حرکتی و ناشنوای حسی حرکتی بیان می‌شود، به همین ترتیب در مورد فضاهای دسترسی به ساختمان (شامل مسیر دسترسی، پله و رمپ و بازشوها) و پارک‌ها نیز هنوز آنگونه که وعده ها امید آفرین بود، موفقیتی حاصل نشده است.
سیاست‌ها و قوانین مناسب سازی محیط
در سیاست‌های کلی نظام که مرجع صدور آن مقام معظم رهبری است در بند ۱۱ بخش شهرسازی و بند ۹ بخش ایثارگران به تاریخ ۲۹/ ۱۱/ ۱۳۸۹ رعایت نیاز و آسایش جانبازان و معلولان در طراحی فضای شهری و اماکن عمومی خواسته شده است که مناسب‌سازی بناها و مراکز خدمات عمومی، معابر شهری، مراکز اداری، تفریحی و ورزشی و وسائط نقلیه عمومی با وضعیت جسمی جانبازان و ناتوانان جسمی و حرکتی، منطبق بر معیارهای مطلوب باشد.
همچنین هیات وزیران در تاریخ ۱۰/ ۳/ ۱۳۹۴ در قالب برنامه جامع حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت مواد ۲ و ۳ دستگاه‌های متولی را مکلف کرده‌است در صدور مجوز مناسب سازی با رعایت قوانین و مقررات مربوط، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت، استانداردهای مناسب سازی را در شرایط و الزامات صدور مجوز لحاظ کنند.
بر اساس این مواد وزارت راه و شهرسازی موظف است در همه طرح‌های آماده‌سازی و اجرای مجتمع‌های مسکونی به صورت انبوه و نیز طراحی و اجرای شهرهای جدید، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت را رعایت کند.
اولتیماتوم دولت به دستگاه‌های اجرایی برای مناسب سازی
علاوه بر این هیات وزیران ۱۷ آذرماه سال ۹۸ آیین نامه اجرایی ماده ۳ حمایت از حقوق معلولان را تصویب و دستگاه‌های اجرایی را مکلف به مناسب‌سازی معابر و فضاهای شهری برای دسترسی معلولان کرد. که براین اساس همه دستگاه‌های اجرایی باید تا سه سال بعد از این تاریخ برای دسترسی‌پذیری معلولان به خدمات، ساختمان‌های خود را مناسب‌سازی کنند و شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در ارتباط با مناسب‌سازی و دسترس پذیری محیط، معابر، اماکن و وسایل حمل و نقل عمومی و مبلمان شهری اقداماتی مانند هم‌سطح سازی معابر، نصب خط هدایت نابینایان در پیاده‌روها، تامین محل ویژه توقف خودروی افراد دارای معلولیت، نصب چراغ‌های راهنمای مجهز به علایم صوتی ویژه افراد نابینا و کم بینا در تقاطع و مناسب سازی پایانه ها، ایستگاه‌ها و ناوگان حمل و نقل عمومی را انجام دهند و اعطای پایان کار ساختمان ها و اماکن عمومی از جمله مجتمع های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی و آموزشی را مشروط به رعایت ضوابط مناسب سازی و دسترسی پذیری معلولان کند اما دریغ که به رغم گذشت افزون بر دو سال از این مصوبه، اجرای آن در شهرستان پر رنگ نبوده است.
مناسب سازی محیط، گشودن درهای جامعه روی معلولان
معلولان حسی و حرکتی، نابینا و ناشنوای شهرستان فاروج، بارها توانایی‌های خود را در عرصه علم و تحصیل، ورزش و فعالیت‌های اجتماعی به اثبات رسانده‌اند و با اینکه مجبور بوده‌اند همزمان با محدودیت‌های ریز و درشت بجنگند، در عرصه استانی و ملی درخشیده‌اند که این امر لزوم توجه به استانداردسازی خیابان‌ها را ضروری می‌سازد تا شهرسازی نامناسب به قیمت کناره‌گیری این گروه از عرصه فعالیت‌های اجتماعی جامعه تمام نشود.
وقتی از دید معلولان، سالمندان و افراد ناتوان به فضاهای شهری همچون خیابان‌ها، پارک‌ها، مراکز درمانی، بانک‌ها، فروشگاه‌ها، حمل و نقل عمومی و بسیاری دیگر از زیرساخت ها نگاه کنیم ناهمواری‌های بی‌دلیل شهر و تجربه دشوار این قشر از جامعه به خوبی لمس می‌شود.
در دفتر توانبخشی بهزیستی شهرستان فاروج یک هزارو 210 پرونده ثبت شده است که از این تعداد 465 پرونده مربوط به معلولان جسمی و حرکتی، 366 پرونده مربوط به معلولان دارای مشکل ذهنی، 129 پرونده معلولان شنوایی، 122 پرونده بینایی و... است و باید به این جمعیت سالمندان و برخی از بیماران را نیز اضافه کرد، با اینکه نوع نگاه به معلولان نسبت به گذشته تغییر کرده‌است و پیوسته بر مشارکت اجتماعی این گروه توانمند در کنار سایر افراد جامعه تاکید می‌شود اما فضاهای شهری نامناسب سد بزرگی در برابر این ایده زیبا است.
دردسرهای معلولان فاروج برای تردد در معابر
احمد جوان نابینای فاروجی است که کمتر از ۴۰ سال سن دارد اما کمتر به تنهایی از خانه بیرون می‌آید، او که با عصای سفید مسیر خود را پیدا می‌کند از ناهمواری‌های بی‌شمار پیاده‌روهای فاروج گلایه کرد و گفت: چاله ها، سنگفرش های فرسوده و تخریب شده، درخت هایی که بعد از تغییر در فضای شهری، نابسامان رها شده اند سد راه افراد معلول در تردد در معابر هستند.
وی ادامه داد: به عنوان فردی نابینا وقتی در معابر حرکت می‌کنم با قطع مسیر هیچ تصوری از آن ندارم و متوجه نمی‌شوم قطع شدن این مسیر به دلیل حفره، درخت و تغییر نوع سرامیک است یا خطری مرا تهدید می‌کند.
حمید از معلولان حرکتی فاروج، بالا و پایینی پیاده‌روها را مهمترین مشکل در استفاده از فضاهای شهری عنوان کرد و افزود: پیاده‌روها در هر چند متری یک جا پله می‌خورد یا قطع می شود که اگر معلول به تنهایی بیرون برود باید منتظر بماند تا کسی پیدا شود و به او کمک کند بنابراین همیشه برای انجام کارهایم با همراهی اعضای خانواده مراجعه می‌کنم.
دیگر شهروند ویلچرنشین فاروجی گفت: با اینکه ماشین مناسب معلولان دارم و فقط با خودرو شخصی در شهر تردد می‌کنم اما در بسیاری از بانک‌ها و ادارات فضای مناسب تردد ویلچر در نظر گرفته نشده‌است.
وی ادامه داد: خطرهای زیادی یک فرد معلول و ویلچری را برای عبور از خیابان تهدید می‌کند در حالی که افراد عادی دغدغه‌ای در این زمینه ندارند، از بی احتیاطی راننده تا سکوی بین لاین رفت و برگشت خیابان گرفته و چاله‌های پیاده‌رو که خطر واژگونی ویلچر را در پی دارد.
فاطمه هم که از بیماری ام اس رنج می برد و عوارض ناشی از این بیماری مشکلات حرکتی برای او ایجاد کرده است برای هر بار خارج شدن از خانه و قدم به خیابان گذاشتن نیاز به همراهی مادر یا برادرش دارد، او بیان کرد: در برخی از خیابان‌ها تا مسیر زیادی پل یا رابطی برای ورود به خیابان وجود ندارد و همراهان من برای جابه‌جایی ام به دردسر می‌افتند.
اجرای مناسب سازی محیط معطل در امروز و فرداها
یکی دیگر از معلولان فاروج عنوان کرد: مشکل معلولان برای حضور در شهر تنها خیابان و پیاده رو نیست بلکه بخش بزرگی از مشکلات معلولان مربوط به استفاده از امکاناتی مانند عابر بانک‌ها و ادارات است این درحالی است که دستورالعمل کشوری در زمینه مناسب سازی محیط ابلاغ شده اما دستگاه‌های مختلف در قبال آن امروز و فردا می‌کنند.
کریمی گفت: مشکل دیگر معلولان به ویژه ویلچری‌ها سد معبر در پیاده‌روها است که مغازه‌ها فضای زیادی از پیاده رو را اشغال می‌کنند تا جایی که در مواردی عبور و مرور برای افراد سالم هم مشکل است و ما همواره در این زمینه با شهرداری بحث داریم.
وی بیان کرد: فروشگاه‌های بزرگ نیز ورودی مناسبی ندارند و این مورد حتی در برخی از شعبه‌های فروشگاه زنجیره‌ای که سبد خانواده معلولان از آن تامین می‌شود نیز رعایت نشده‌است.
وی نبود تقاطع در برخی از خیایان‌های شهر و اختلاف ارتفاع در پیاده‌روها را از دیگر مشکلات معلولان حرکتی برشمرد که امکان عبور ویلچر از خیابان را سلب می‌کند.
وی تاکید کرد: اداره‌ها در مناسب‌سازی امکانات شهری از مناسب سازی سنتی و ایجاد شیب به سمت مناسب سازی مدرن حرکت کنند که استفاده از آن آسان‌تر است طوریکه در کنار پلکان نرده گذاشته شود و بالابر برقی به آن متصل شود تا هم معلولان و هم سالمندان و افراد ناتوان با قرار گرفتن روی آن در ارتفاع مناسب با عابر بانک قرار گیرند یا وارد ادارات و فروشگاه‌ها شوند.
کریمی افزود: مساله دیگر که نیاز به توجه دارد این است که مناسب‌سازی معابر تنها ویژه معلولان نیست اما مناسب سازی فضاهای شهری باید فراگیر شود زیرا سالمندان، افراد معلول، زنان باردار، بیمارانی که کمردرد دارند و بسیاری موارد دیگر نیز در استفاده از محیط‌های شهری در زمان حاضر مشکل دارند.
وی ادامه داد: با وجود اینکه در شهر نمادهایی مانند تابلوهای ویژه پارک خودروی معلولان و مسیرهایی به این منظور دیده می‌شود که نشان دهنده این است که معلولان در شهر فراموش نشده‌اند، اما این امکانات آنقدر فراوان نیست که این شهروندان را با خیالی آسوده راهی خیابان‌های شهر کند.
شهر مطلوب پاسخگوی نیازهای شهری همه طیف هاست
یک کارشناس امور شهری هم به خبرنگار خبرگزاری شبستان استان خراسان شمالی در فاروج گفت: شهر مطلوب شهری است که پاسخگوی نیازهای شهری هر طیفی از شهروندان از کودکان و سالمندان و کم توانان و ناتوانان جسمی گرفته تا افراد سالم و تندرست باشد، شبکه‌های شهری، اجتماعی و فرهنگی و ارتباطی آن برای همه شهروند از هر نوع و طیفی تعریف شده باشد و هیچ کس با هیچ ویژگی خاصی خارج از دایره شهر قرار نگیرد.
وی، ایجاد گذر ویژه تردد توان‌یابان، طرح اختصاص پارکینگ ویژه جانبازان و معلولان، بهسازی همه پیاده روهای شهر و ایجاد مسیرهای دسترسی مناسب با نصب موزاییک های شیاری و پولکی و حذف زوائد فیزیکی ویژه نابینایان، مناسب سازی ورودی پارک های سطح شهر و... را از جمله ملزومات برشمرد و افزود: بعضی اقدامات انجام شده از سوی شهرداری و دستگاه های اداری بیشتر جنبه رفع تکلیف دارد.
همچنان منتظر برگزاری جلسه مناسب سازی هستیم
مدیر بهزیستی شهرستان فاروج گفت: از سال گذشته تاکنون به رغم پیگیری های انجام شده، جلسه مناسب سازی در شهرستان برگزار نشده است.
«مهدی رحمانی» به خبرنگار خبرگزاری شبستان خراسان شمالی در فاروج اظهار کرد: جلسه کمیته مناسب سازی هر سه ماه یکبار باید برگزار شود اما به رغم پیگیری ها هنوز فرصت برگزاری آن در شهرستان فراهم نشده است.
مدیر بهزیستی فاروج افزود: 60 درصد ادارات اقدام به مناسب سازی کرده اند اما در فضای شهری اقدامات انجام شده قابل توجه نبوده است.
وی با اشاره به اینکه رمپ مختص ویلچر در سطح شهر نداریم، بیان کرد: زیرساخت های لازم برای استفاده از اندک مناسب سازی انجام شده در شهر هم فراهم نشده است.
رحمانی گفت: وضعیت مبلمان شهری فاروج برای تردد افراد معلول، سالمندان و .. مناسب نیست.
با وجود آغاز مناسب‌سازی شهر در چند سال اخیر کماکان معلولان فاروجی باید ناهمواری‌ها و فراز و نشیب معابر و فضاهای شهری را بپیمایند تا بتوانند از خدمات و امکاناتی بهره‌مند شود که برای افراد تندرست بی هیچ دغدغه‌ای به دست می‌آید.
با وجود قدمت مباحث در محور حمایت از معلولان و ساخت شهر به گونه‌ای که برای این قشر نیز دسترس‌پذیر باشد، فاروج مانند بسیاری از شهرهای کشور در گام‌های اولیه این مهم است و با این ضعف زیر ساختی حضور اجتماعی معلولان مهجور مانده‌است.
نظر شما