نگاهی بر عفاف وحجاب اسلامی درادیان توحیدی و زمان پیامبر اسلام(ص)

به گزارش خبرگزاری شبستان، حجاب در لغت به معنای پرده، حاجب چیزی است که میان دو چیز حایل و فاصله می شود. البته همان گونه که مفسران و محققان گفته اند؛ واژه حجاب به معنای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر ما پیدا شده و اصطلاح جدیدی است. آنچه در گذشته ها به ویژه در اصطلاح فقها به کار رفته واژه "ستر" است که به معنای پوشش است. چیزی که از تاریخ در این مسئله استفاده می شود، این است که حجاب به معنای پوشش زنان، قبل از اسلام در جهان و در ادیان مختلف با شکل های مختلف وجود داشته و اسلام دایره آن را اندکی محدودتر کرد.

حجاب در ایران باستان

پژوهش‏ها نشان مى‏دهد که زنان ایران زمین از زمان مادها که نخستین ساکنان این دیار بودند، داراى حجابی کامل شامل پیراهن بلند چین‏دار، شلوار تا مچ پا و چادر و شنلى بلند بر روى لباس‏ها بوده‏اند. این حجاب در دوران سلسله‏هاى مختلف پارس‏ها نیز معمول بوده است. بنابر این، در زمان بعثت زرتشت و قبل و بعد از آن، زنان ایرانى از حجابى کامل برخوردار بوده‏اند. برابر متون تاریخى، در همه آن زمان‏ها پوشاندن موى سر و داشتن لباس بلند و شلوار و چادر رایج بوده است و زنان هر چند با آزادى در محیط بیرون خانه رفت و آمد مى‏کردند و همپاى مردان به کار مى‏پرداختند، ولى این امور با حجاب کامل و پرهیز شدید از اختلاطهاى فسادانگیز همراه بوده است.

 حجاب در آیین مسیحیت
در این ارتباط، در انجیل می خوانیم: "وهمچنین زنان خویشتن را بیارایند به لباس مزین به حیا و پرهیز، نه به زلف ها و طلا و مروارید و رخت گرانبها. بلکه چنان که زنانی را می شاید که دعوای دینداری می کند به اعمال صالحه...." (انجیل، رساله پولس به تیموناوس، باب دوم، فقره ۹- ۱۵). "همچنین ای زنان، شوهران خود را اطاعت نمایید تا اگر بعضی نیز مطیع کلام نشوند، سیرت زنان ایشان را بدون کلام دریابد.

 حجاب در آیین یهود
ادیان الهی، به خاطر تناسبشان با فطرت و احکام کلّی، جهت و شیوه واحدی دارند. در مسیحیت، همانند دین زرتشت و یهود، حجاب زنان امری واجب به شمار می‏آمده است. جرجی زیدان، دانشمند مسیحی در این‏باره می‏گوید: "اگر مقصود از حجاب، پوشانیدن تن و بدن است، این وضع، قبل از اسلام و حتی پیش از ظهور دین مسیح، معمول بوده است و آثار آن هنوز در خود اروپا باقی مانده است". مسیحیت نه‏ تنها احکام شریعت یهود در مورد حجاب زنان را تغییر نداده و قوانین شدید آن را استمرار بخشیده است، بلکه در برخی موارد، قدم را فراتر نهاده و با تأکید بیشتری وجوب حجاب را مطرح ساخته است؛ زیرا در شریعت یهود، تشکیل خانواده و ازدواج، امری مقدّس محسوب می‏شد.

حجاب در زمان پیامبر قبل از نزول آیه حجاب
بنابراین، آنچه را که از تاریخ استفاده می شود این است که زنان در زمان پیامبر دارای حجاب بودند، البته نه حجاب کامل، زنان عرب معمولاً پیراهن هایی می پوشیدند که گریبان هایشان باز بود، دور گردن، سینه، در معرض دید بود. روسری هایی که به سر می انداختند، قسمت های پایین آن را به پشت سر می انداختند به طور طبیعی گوش ها و گوش واره ها و جلوی سینه و گردن نمایان بود.  نتیجه این که حجاب زنان در زمان پیامبر (ص) این گونه بوده است که تمام بدن آنان در پوشش بوده، همچنین روسری به سر می انداختند، منتها مقداری از سینه و گردن آنان و جاهایی که محل زینت و موجب تحریک شهوت مردان است، باز بود.

حجاب درزمان پیامبر اسلام
پوشش زنان در زمان پیامبر (ص) پوشش متداول و مرسوم آن زمان بوده؛ یعنی زنان بدنشان را می پوشاندند و روسری روی سر آنها بوده، ولی مقداری از گوش و گردن و قسمتی از سینه ی آنها پیدا بود که آیه نازل شد و به پیامبر (ص) دستور داده شد که به زنان بگو آن مقدار را نیز بپوشانند، تا زینت آنها پیدا و آشکار نباشد.لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد بی گانه یکی از مسائل مهم اسلامی است. در قرآن کریم برای رشد و تعالی زن و نیز سالم سازی محیط خانه و اجتماع، حجاب برای زنان، واجب شده است.
 

حجاب اسلامی در روایات
از امام باقر (ع) روایت شده: "روزی در هوای گرم مدینه زن جوان زیبایی در حالی که طبق معمول روسری خود را به پشت گردن انداخته و دور گردن و بناگوشش پیدا بود، از کوچه عبور می کرد، مردی از اصحاب رسول خدا از طرف مقابل می آمد، آن منظره ی زیبا، سخت نظر او را جلب کرد و چنان غرق تماشای آن زن زیبا شد که از خودش و اطرافش غافل گشت و جلوی خودش را نگاه نمی کرد، آن زن وارد کوچه ای شد و جوان با چشم خود او را دنبال می کرد، همان طور که می رفت ناگهان استخوان یا شیشه ای که از دیوار بیرون آمده بود به صورتش اصابت کرد و صورتش را مجروح ساخت، وقتی به خود آمد که خون از سر و صورتش جاری شده بود. با همین حال به حضور پیامبر رفت و ماجرا را به عرض رساند. این جا بود که آیه ی حجاب نازل شد". و به زنان با ایمان بگو چشم های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را – جز آن مقدار که نمایان است – آشکار ننمایند و (اطراف) روسری های خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود) و زینت خود را آشکار نسازند، مگر...".
بدیهی است که این آیه در مقام بیان توسعه ی محدوده ی پوشش و حجاب است؛ زیرا قسمت های دیگر بدن با لباس های مرسوم آن زمان که همان پیراهن های بلند بوده پوشیده می شد و فقط قسمت های سینه و گردن بود که باز بود.
آنچه در این آیه محل دقت و مورد نظر است جمله ی "ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن" است. راغب در مفردات می گوید: اصل خمر به معنای پوشانیدن شیء است و به آنچه با آن چیزی را می پوشانند، خمار گویند، ولی در عرف، خمار مخصوص شده به آنچه زن سر خود را با آن می پوشاند. گفته اند وقت نزول آیه زنان، اطراف چارقد و روسری را جمع کرده، به پشت سر می انداختند و سینه هایشان آشکار می شد. بنابراین، معنای آیه این می شود که زنان می باید روسری خود را بر روی سینه و گریبان خویش قرار دهند، تا گردن و سینه با آن پوشانده شود.ابن عباس در تفسیر این بخش از آیه می گوید: یعنی زن، مو و سینه و دور گردن و زیر گلوی خود را بپوشاند. از عائشه نقل شده: همین که آیه ی 31 سوره ی نور نازل شد، هیچ زنانی را همانند زنان انصار، مشاهده نکردم و دیده نشد که آنان همچون سابق بیرون بیایند.

نهادینه کردن فرهنگ عفاف وحجاب اسلامی در زمان پیامبر (ص)
حجت الاسلام علیرضا نیکزاد در این باره گفت :در تاریخ سیره نبوی به طور عمده شاهد دعوت مومنین ومومنات به رعایت حدود حجاب اسلامی هستیم .
وی با اشاره به وجودنوعی از حجاب وپوشش در جامعه اسلامی آن روز افزود:بیشتر اخباررسیده از رفتار پیامبر اسلام (ص) واهل بیت(ع) مبنی بر این مطلب است که توصیه به امر حجاب تبلیغی ،ارشادی واقناعی بوده است.
همچنین یک کارشناس مرکز پاسخگویی به سوالات دینی در این باره گفت:با توجه به اینکه حجاب از زمان جاهلیت وجود داشته درزمان پیامبر (ص) واهل بیت (ع) کاملتر می شود.
ویخاطر نشان کرد:جلباب ،ذرع ومقنعه 3 پوشش زمان اهل بیت (ع) بودند که بانوان از هر سه آنها استفاده می کردند وبا توجه به شرایط آن روز جامعه نو پای اسلامی و وجود حجاب نسبی در جامعه، حضرت رسول (ص)سخت گیری در این زمینه نداشته اند.
 

راهکارهای گسترش عفاف و حجاب و مقابله با بی بندوباری در قرآن
از نگاه قرآن کریم، اصول و روش های مختلف آموزش، بشارت و انذار، معرفی الگو و امر به معروف و نهی از منکر، اصول بنیادین اثر گذاری درونی و بیرونی بر انسان ها هستند که مبنای تربیت و تهذیب نفس انسان ها و گرایش و پای بندی اجتماع به ارزش ها به شمار می روند. قرآن کریم افزون بر این اصول و مبانی کلی، در زمینه های گوناگون، راه کارهای اجرایی ویژه ای نیز ارائه کرده است. حجاب در اسلام در یک مسئله اساسی تر ریشه دارد؛ یعنی اسلام می خواهد انواع لذت جویی های جنسی، به محیط خانوادگی و چارچوب ازدواج قانونی اختصاص یابد. پس باید پایه های استحکام حجاب را در لایه ی عمیق تر جست و جو کرد که همان کنترل روابط جنسی، وجود حیا و عفاف در جامعه و جلوگیری از اختلاط است. از این رو، در یافتن راهکارهای گسترش حجاب، بیشترین راهکارها به تنظیم روابط جنسی زن و مرد مربوط می شود؛ زیرا تنظیم صحیح این روابط بهترین عامل در کاهش ناهنجاری ها در رفتار و پوشش زنان و مردان و گسترش و استحکام حجاب اسلامی در جامعه اسلامی است. 

حفظ امنیت اجتماعی جامعه اسلامی
رعایت حجاب از ناحیه بانوان در جامعه از سویی فردی و بنا بر اعتقادات شخصی افراد است، اما در هر جامعه ای به طور بدیهی افراد بایستی حقوق اجتماعی، روانی و اخلاقی یکدیگر را حفظ کنند از این رو موضوع حجاب و رعایت آن از سوی بانوان و به شیوه دیگر از سوی آقایان از دیدگاه اجتماعی وحقوقی قابل بررسی است و نیازمند آن است که مسئولین مربوطه در کنار فرهنگ سازی عفاف وحجاب در جامعه با توجه به الگوی اسلامی امنیت اجتماعی جامعه اسلامی را حفظ کنند.
پایان پیام/