عشایر، بنیانگذار فرهنگ غنی در سرزمین فارس طی گذر تاریخ

خبرگزاری شبستان/ فارس

استان فارس مهد کهن آداب و آیین ‌های فرهنگی ایران زمین و جایگاهی برای زیست عشایر و کوچ و رفتن به ییلاق و قشلاق ایلات است و عشایر فارس در گذر تاریخ بنیانگذار فرهنگ غنی در سرزمین فارس بوده‌اند و بخشی از فرهنگ ایلات در نوع زندگی آنان متجلی است.

اگر چه مشغله ‌های زندگی ماشینی این روز ها به زندگی عشایری نیز رسوخ کرده و کوچ ماشینی جای خود را به کوچ سنتی سال‌ های پیشین داده، اما هنوز رگه ‌هایی از زندگی سنتی و ایلی را میان طوایف عشایر فارس می‌توان دید که بیانگر عمق فرهنگ و زندگی سنتی عشایر این اقلیم است و ویژگی‌های فرهنگی عشایر فارس بی‌ شک یکی از مهم ‌ترین جاذبه‌ های گردشگری این استان در جلب گردشگران مختلف ایرانی و خارجی است که آداب، موسیقی و صنایع دستی از جمله این ویژگی ‌ها‌ست.
 

صنایع دستی
تولیدات صنایع دستی عشایر فارس نیز شهرت جهانی دارد و در میان عشایر فارس هنوز زیباترین هنر دستی قالیبافی است که آمیزه ‌ای از کار و تلاش و هنر است که با دست ‌های سختکوش زنان عشایر بافته می ‌شود.
 

گبه‌بافی نیز همچون قالیبافی از جمله بافته ‌های عشایر است و گبه تجلی زیبایی طراوت و شادی زندگی عشایری است که مانند پیراهن رنگ به رنگ زنان ایل موجی از رنگ ‌های شاد طبیعت را در خود جای داده است و زمینه اصلی این فرش، دشت‌ های سرسبزی است که عشایر در آن زندگی می‌کنند و گویی تمام زیبایی‌های طبیعت در زمان کوچ با دست دختران و زنان هنرمند قشقایی به این فرش‌ های کوچک نقش بسته است.

در منطقه فارس عشایر نقش موثری داشته و چون شغل آنان دامداری است مجبور به تغییر مکان بوده و در تابستان به ییلاقات شمالی استان و در زمستان به نواحی گرمسیری جنوب ییلاق و قشلاق می نمایند و چنانچه بارندگی زیاد و وضع سال خوب باشد وضع آنان خوب در غیر این صورت زندگی سختی داشته با وجودی که مساعی زیادی برای اسکان آنان به عمل آمده جز عده قلیلی از آنان زندگی ایلی و چادر نشینی را ترک نکرده اند.

حبیب حبیبی، مدیر‌ کل امور عشایر استان فارس تغییر زندگی از کوچ ‌نشینی به اسکان مستلزم یک کار عظیم فرهنگی دانست و گفت: ساکن شدن و اسکان عشایر در مناطق مختلف استان امری اختیاری بوده و اگر تقاضایی وجود داشته باشد رسیدگی و انجام می‌شود.

وی با تصریح اینکه خدمت‌رسانی به عشایر یکی از اولویت‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی است، افزود: روند به‌گونه‌ای است که تمایل به اسکان در میان عشایر روبه تزاید است.

حبیبی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون مبحث اشتغال برای عشایری که قصد اسکان آنان را داریم مهم‌ترین مشکل است که اگر مرتفع شود کار اسکان عشایر راحت‌تر می‌شود.
 

مدیر‌ کل امور عشایر استان فارس همچنین در خصوص اشتغال عشایر گفت: ایجاد و ساخت گلخانه یکی از مصوبات در رابطه با اشتغال عشایر محسوب می‌شود که استقبال خوبی هم از آن در میان خانوارهای عشایر دیده می‌شود.

فضا های کوچ و اتراق عشایر استان فارس برای ایرانگردان و جهانگردان خالی از لطف نیست

استان فارس حدود ده هزار خانوار غیرساکن دارد بیشترین تعداد آنها را عشایر کوچنده منتسب به ایلات قشقایی، خمسه، کهگیلویه و ممسنی تشکیل می‌دهند و فضاهای کوچ و اتراق عشایر استان همراه با کنش ‌های فرهنگی ویژه عشایری مشتمل بر نوع پوشش، مناسبات اجتماعی، نحوه کوچ و مسیر های ایل ‌رو جاذبه‌های متنوع و جالب توجهی را پدید می‌آورند که در نوع خود برای ایرانگردان و جهانگردان جالب توجه است.

عمده ‌ترین زیست بوم‌ های عشایری استان را ایل راه‌ های عشایر منطقه تشکیل می‌دهند که عبارتند از کازرون، لار، ممسنی، سمیرم خنج و داراب ییلاقات ایل قشقایی که در دامنه شمالی کوه‌های زاگرس در امتداد شمال غربی به جنوب شرقی ادامه دارد، از شمالی ‌ترین منطقه کامفیروز یعنی از نواحی طویله بند و گرمه شروع می‌شود و با عرض متفاوت از نود تا سی کیلومتر در دامنه شمالی کوه ‌های دنا که حد فاصل بین کهگیلویه و بویراحمد، فارس و اصفهان است تا منطقه بروجن امتداد می‌یابد.

کوچ بهاره عشایر استان فارس به مناطق ییلاقی
حبیب حبیبی، مدیر‌کل امور عشایر استان فارس در دیدار صمیمانه با عشایر و بررسی مسائل و مشکلات عشایر فارس گفت: مناطق ییلاقی استان فارس شامل مراتع ییلاقی دامنه های زاگرس و بخش های شمالی استان فارس است و هرساله با آغاز فصل بهار بیش از 27هزار خانوار عشایری به طرف مناطق سردسیری شمال فارس کوچ می کنند.

وی اظهار داشت: استان فارس از مناطق مهم عشایری کشور است و بزرگترین ایل ایران (ایل قشقایی) با 6 طایفه در فارس زندگی می کنند و 13 درصد جمعیت عشایر کشور در استان فارس حضور دارند.

حبیبی با اشاره به مدیریت و نظارت کامل بر روند کوچ عشایر به مناطق ییلاقی و قشلاقی و جلوگیری از تبعات کوچ زودهنگام عشایر، اظهار داشت: بازرسان و ماموران یگان حفاظت منابع طبیعی و پاسگاه های نیروی انتظامی از ورود دام به غیر از زمان یاد شده جلوگیری و پروانه چرای دامداران متخلف را باطل می کنند.

مدیر کل امور عشایر فارس با بیان اینکه فارس بیشترین جمعیت و متنوع‌ترین طایفه‌های عشایری را در خود جای داده است، اذعان داشت: کوچ عشایر از شهرستانهای خنج، فیروزآباد، ممسنی، جهرم، فسا، داراب و فراشبند تا نیمه دوم فروردین ادامه دارد.

ایل قشقایی از بزرگترین ایلات کشور و استان فارس 

زبان مردم ایل ترکی وشامل شش طایفه بنامهای عمله، شش بلوکی، دره شوری، فارسیمدان ، کشکولی بزرگ،کشکولی کوچک می باشد.منطقه قشلاقی این ایل از لار در جنوب استان فارس شروع شده ودر امتداد محور جنوبی استان تا حوالی گچساران در نزدیکی بهبهان ادامه می یابد در بهار و تابستان طوایف گوناگون این ایل پس از طی مسافتی حدود 400 تا 500 کیلومتر به سرد سیر میرسند.

سرد سیر این ایل، جز درمورد گروه کوچکی که در مشرق دشت ارژن (سرحد کوچک) ییلاق می کنند سرحد بزرگ واقع در مغرب اقلید و آباده تا حوالی شهرضا و کوه دنا است.

دکتر امین الله قربانی، مشاور استاندار فارس در امور عشایر در حاشیه بازدید از مناطق عشایر ممسنی گفت: زندگی عشایر تابع آب، خاک و مرتع برای دام‌های آنان بوده و به نوعی می‌توان گفت که این امر با زندگی عشایر عجین شده است که باید به این مقوله‌ها توجه کرد.
 

دکتر کشکولی ابراز داشت: اهداف تعیین شده برای عشایر تامین آب، تسریع راه، ایجاد توسعه پاسگاه‌های امنیتی در مسیر عشایر کوچنده، اسکان و رسیدن به شاخص‌های مطلوب این قشر مولد است.

وی اضافه کرد: عشایر در گذشته با مشکلات فراوانی در زمینه‌های مختلف روبه‌رو بوده‌اند که با پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از معضلات و مشکلات جامعه عشایری برطرف شده است.

مشاور استاندار فارس در امور عشایر افزود: در عین‌حال با تمام قوت و امکانات، سعی در تامین مایحتاج و فراهم کردن زمینه‌های مساعد برای جا  به‌ جایی عشایر کوچنده داشته و داریم و هیچ یک از عشایر مجبور به اسکان در نقطه‌ای نخواهند بود.

دکتر کشکولی بیان داشت: برای ایجاد مشاغل خانگی و اشتغال زودبازده، تقاهم‌نامه ‌ای با ادراه کل فنی و حرفه‌ای استان فارس منعقد شده که با تشکیل دوره‌های آموزشی شاهد اشتغال پایدار برای این قشر از جامعه اسلامی هستیم.
 

وی اظهار داشت: جامعه عشایری به ویژه عشایر سیار متولی فرهنگی نداشته و در مورد مسائل شرعی و بهداشتی با مشکل رو‌به‌رو هستند.

وی ابراز امیدواری کرد: مسئولان شهرستان هم در خدمتگزاری به عشایر تلاش می کنند اما گستردگی محل سکونت عشایر سیار، وسعت شهرستان، عقب ماندگی های به جای مانده از دوران گذشته مانع شده است که تلاش ها و فعالیت ها تمام کمبود ها و مشکلات را مرتفع کند، امید است با تلاش خوبی که در شهرستان وجود دارد، هر روز شاهد حل مشکلات باشیم.

عشایر استان فارس از ادوار خیلی دور در سرزمین فارس و جنوب ایران سکونت داشته و درهر زمان که خاک این سرزمین مورد تجاوز قرار گرفته با جان و مال خود از این آب و خاک دفاع کرده اند.

پایان پیام/