خبرگزاری شبستان: کیفیت یعنی تحقق و برآورده کردن خواسته‌های واقعی مخاطبان. کیفیت خوب خدمات، باعث افزایش توصیه مخاطبان به یکدیگر برای استفاده از آن خدمات می‌شود. کیفیت برنامه‌های مسجد در پنج مؤلفه دیده شده است:
الف- قابلیت اطمینان برگزاری نماز
اولین و مهم‌ترین مؤلفه در کیفیت برنامه‌های مسجد، اطمینان از برگزاری نماز است. معنای این مؤلفه، آن است که مخاطبان و مأمومین مسجد به برگزار شدن منظم و به موقع نماز، رعایت اعتدال در سرعت و کوتاه برگزار شدن نماز جماعت (مانند نبود نگرانی از تأخیر امام مسجد یا ایراد سخنرانی بین دو نماز) و رعایت آداب ظاهری آن اطمینان داشته باشند.
کوتاه بودن نماز جماعت از سفارش‌های دین اسلام است. در روایتی از رسول گرامی اسلام (ص) نقل است که فرمود هر گاه فردی از شما امام جماعت شد باید نماز را کوتاه کند و به حداقل اکتفا نماید چون در میان اقتداکنندگان انسان‌های ضعیف و سالخورده و مریض و نوجوان و افرادی که مشکلات شخصی و کاری دارند، بسیارند.
نظم و آداب ظاهری نماز جماعت بسیار مهم است. رسول گرامی اسلام(ص) بر منظم بودن صفوف نماز جماعت تأکید فرموده‌اند. ابوبصیر می‌گوید از امام صادق (ع) شنیدم که رسول خدا (ص) فرمود صف‌هایتان را منظم کنید و دوش‌ها را به هم متصل نمایید تا میان شما فاصله‌ای نباشد، نامنظم نایستید وگرنه خداوند دل‌هایتان را با هم ناهماهنگ خواهد کرد.
منظم و فشرده بودن صفوف بر هماهنگی، مهربانی، صمیمیت و حتی وحدت دل‌های نمازگزاران تأثیر دارد. در وظایف امام مسجد آمده است که امام جماعت پیش از اینکه تکبیره‌الاحرام بگوید صف‌ها را منظم کند و به عقب برگردد و به طرف چپ و راست خود توجه کند و اگر صف‌ها نامنظم بود از مأمومین بخواهد تا صف‌ها را تنظیم کنند.
نکته دیگر، قرائت نماز با صدای آهسته توسط مأمومین است. همان‌طور که در رساله‌های علمیه آمده است مأمومین باید اذکار نماز جماعت را به صورت آهسته قرائت کنند تا همهمه از جمع بلند نشود و فقط صدای امام جماعت شنیده شود.
از ابوسعید نقل شده است رسول خدا (ص) در مسجد اعتکاف کرده بود که شنید مردم با صدای بلند قرآن می‌خوانند، آن‌گاه پوشش از چهره کنار زد و گفت بدانید که در راز و نیازتان با پروردگار هرگز نباید موجب آزار یکدیگر شوید و نیز در تلاوت قرآن (یه به قولی در خواندن نماز) صدایتان را نسبت به یکدیگر بلند نکنید.
یکی دیگر از آداب و شرایط مهم نماز جماعت که باید توسط مأمومین رعایت شود، تبعیت آنها از امام جماعت در افعال نماز جماعت است بدین معنا که افعال نماز را زودتر از امام جماعت انجام ندهند.
ب- کیفیت تعامل امام مسجد و فعالان با مخاطبان
مؤلفه دوم، کیفیت تعامل امام مسجد و فعالان با مخاطبان مسجد است. برخورد نیکو و ارزشی فعالان مسجد با مخاطبان از مهم‌ترین شاخص‌های این مؤلفه است. مسئولان مسجد همچنین باید نسبت به مراجعان به مسجد پاسخگو بوده و با علاقه فراوان پذیرای انتقادات مطرح شده توسط آنان باشند، به ویژه زمانی که بودجه مسجد از طریق کمک‌های مردمی تأمین شود، آنها علاقه‌مندند بدانند این بودجه به چه شیوه‌ای در امور مسجد هزینه می‌شود. پاسخگویی، موارد زیادی را شامل می‌شود از جمله در رابطه با چگونگی استفاده از منابع مالی، چگونگی انجام فعالیت‌ها و نحوه کیفیت آنها.
وجهه و شهرت معنوی امام مسجد در کیفیت برنامه‌های مسجد بسیار تأثیرگذار است. فضایل و ارزش‌های الهی، اگر در عمل و کردار یک فرد متجلی باشد بهترین وسیله تربیتی محسوب می‌شود. گویاترین زبان در مقام تبلیغ و هدایت، زبان علم است. امام صادق (ع) در این زمینه می‌فرمایند: کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم. جلوه‌های رفتاری رسول اعظم (ص) بیش از هر چیز دیگر مسجد را به کانون هدایت مشتاقان تبدیل کرده بود.
شاخص بعدی، مسئولیت محلی است. مسئولان مسجد باید از آثار محیطی فعالیت‌های مسجد آگاه باشند و تلاش نمایند آزار و اذیتی از ناحیه مسجد به محله پیرامون مسجد وارد نشود. حتی مسئولان مسجد باید به دنبال حل مشکلات اجتماعی پیرامون خود باشند نه اینکه مشکلی را بر محله تحمیل نمایند. رعایت حقوق همسایگان مسجد و پرهیز از تضییع حقوق آنها در قبال همجواری با مسجد از بارزترین مصادیق این مسئولیت اجتماعی است. پرهیز از ایجاد مزاحمت صوتی برای همسایگان، پرهیز از آلوده کردن محیط محلی با زباله و پرهیز از ایجاد سد معبر نمونه‌هایی از این رفتارها هستند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله) در پیام خود به اجلاس نوزدهم نماز فرمودند: تنها صدایی که از مسجد باید در فضا طنین بیفکند بانگ اذان با صوت خوش و دلنواز است. پخش صوت مراسم مذهبی، پخش قرائت قرآن و ادعیه، قبل از اذان یا پخش سخنرانی از بلندگوی بیرونی مساجد از مواردی هستند که می‌توانند مایه آزار مجاوران مسجد گردند و باید از آنها پرهیز کرد.
در رابطه با شاخص پرهیز از رفتار حزبی نیز باید گفت مسجد نباید پایگاه سیاسی یک حزب قرار بگیرد. خرافات نیز تأثیر زیادی در ایجاد انحراف دینی در مردم دارد. خرافات دینی آن دسته از باورها و اعمالی است که به دروغ به دین نسبت داده می‌شوند در حالی که دین آنها را مردود می‌شمارد. خرافات در ظاهر، زیبا و فریبنده هستند ولی متکی بر هیچ اصول عقلی نبوده و می‌توانند مخرب دین و شریعت افراد باشند. یکی از وظایف امام و فعالان مسجد مقابله با این خرافات است.
ج- کیفیت مجریان
مؤلفه دیگر، کیفیت مجریان مانند سخنران، مداح و مؤذن است. دانش سخنرانان، مطرح نمودن سخنان نو پیرامون معارف اسلامی، مهارت سخنران، توانایی ایجاد هیجان در مخاطب به هنگام سخنرانی، پرداختن به مسایل روز، سخن گفتن به فراخور حال افراد، صدای خوش و حسن شهرت مجریان از مواردی است که می‌تواند باعث افزایش کیفیت برنامه‌های مسجد شود.
د- در دسترس بودن
مؤلفه بعدی در دسترس بودن مسجد و برنامه‌های آن است. قرار داشتن مسجد در مرکزیت محله و نداشتن فاصله زیاد با منازل، امکان دسترسی آسان به مسجد و تداوم فعالیت‌های فرهنگی و غیر نیایشی و مقطعی نبودن آنها از شاخص‌های این مؤلفه است.
ه- کیفیت عوامل ظاهری در مسجد
آخرین مؤلفه در کیفیت برنامه‌ها، کیفیت عوامل ظاهری در مسجد است. مسجد باید آراسته، زیبا، پاکیزه و جذاب باشد. خوشبو و معطر بودن مسجد از عوامل مهم در ایجاد حس آرامش در مأمومین مسجد است. یکی از نکاتی که می‌تواند در هنگام ساخت مسجد مورد توجه قرار گیرد ساخت محل پاشویه در قسمت ورودی درب شبستان مساجد است. این امر کمک می‌کند تا هر کس نیاز به شست‌وشوی پای خود داشته باشد بتواند به راحتی این کار را انجام دهد. از طرف دیگر نمازگزاران خواهند آموخت که نباید با بوی بد وارد مسجد شوند.
سادگی مسجد از توصیه‌های دین است. رسول خدا (ص) فرمود هرگز قومی بدکردار نشد مگر آنکه مساجدش را تزیین کرد. همچنین همان‌طور که در رساله‌های علمیه آمده است نباید صورت چیزهایی مثل انسان و حیوان را که دارای روح هستند در مسجد نقش کنند.
محور بودن شبستان در طراحی مسجد از شاخص‌های مهم در معماری مسجد است. بهترین قسمت از زمین مسجد باید به شبستان و محل عبادت اختصاص یابد. عدم وجود ستون در بین صفوف نماز (که باعث نامنظم شدن صفوف می‌شود) و قرار نگرفتن درب مسجد در جلوی نمازگزاران و وسعت و گستردگی فضای شبستان از نکاتی است که باید در طراحی مسجد مورد توجه قرار گیرد.
پایان پیام/
نظر شما