غار وراء جهرم میعادگاه نیاکان ایرانی و تفرجگاه مردم عصر حاضر

خبرگزاری شبستان// فارس

قبل از آنکه انسان​ با فناوری ساخت سرپناه آشنا شوند، غار های موجود، تنها محل سکونت آنان بودند. انسان​ های نخستین یک دوره غارنشینی را پشت سر گذاشتند تا اینکه بر اثر کار بیشتر، کسب تجربه و ارتباط با دیگر گروه ​های انسانی، موفق به ساختن سرپناه ​هایی شدند و غارها را به عنوان سکونتگاه ترک کردند. به این دلیل، تمامی غار های ایران از نظر باستان شناسی و یافتن ابزار های سنگی انسان​ های اولیه، دارای ارزش ویژه​ هستند.

از سوی دیگر، غارها در زمان حمله دشمن مخفیگاه و سکونتگاهی مطمئن برای انسان​های ساکن در اطراف آنها بوده​اند که در این مواقع اجتماعات کوچک انسانی که در مسیر حرکت و حمله دشمن قرار می​گرفتند، تمامی ابزار و وسایل خود را بر می​داشتند و قبل از برخورد با دشمن، در کوه​ها و غارهای منطقه سکونت خود پناه می​گرفتند.

یکی از این غارها که از جلوه زیبایی بهرمند است غار وراء جهرم بوده که هر ساله در ایام های مختلف سال به ویژه نوروز پذیرای هزاران میهمان از اقصی نقاط مختلف ایران اسلامی است.گرچه اخیرا توسط جمعی از طبیعت دوستان با حداقل امکانات خود بخشی از مسیر این غار مرمت شده ولی لازم است که مسئولان امر جهت حفاظت از این یادگار نیاکان خود اقداماتی انجام داده تا جلوه زیبای آن تا ابد برای نسل های آینده باقی بماند.

غار وراء جهرم جلوه زیبایی ایران باستان

در دوران باستان تا زمان ساسانیان، غارهایی که دارای هفت حوضچه بوده و در بلندای کوه قرار گرفته بودند، به عنوان نیایشگاه مورد استفاده قرار می گرفتند. غار وراء در نزدیکی جاده جهرم به لارستان در استان فارس هم یکی از همین غارها بود که هم هفت حوضچه داشت و هم رو به آفتاب ساخته شده بود. 2 المان مقدسی که برای ایرانیان باستان اهمیت داشت و این غار هر 2 را در اختیار آنها قرار می داد.

غار وراء یکی از جاذبه های طبیعی بسیبار زیبا و بکر در جهرم است که وراء در فارسی میانه به معنای دژ، قلعه، بلندا، کنار، پهلو آمده است.از آنجایی که این غار در جهت برآمدن خورشید قرار دارد، می‌توان گفت در دوران باستان تا زمان ساسانیان مکان مناسبی برای نیایش بامدادی و مراسم قربانی کردن گاو بوده است. به همین دلیل از این غار در برخی منابع با نام معبد خورشید نیز معرفی شده است.

این غار در دوران پس از اسلام تا دوران معاصر به خاطر موقعیت سوق‌الجیشی مناسب و ایمنی کافی و همچنین آب گوارایی که از سقف آن می‌چکد، کاربری زیادی داشته است.در دوران معاصر این غار بیشتر مورد استفاده شکارچیان بوده و به همین دلیل آسیب‌های جدی به غار وارد شده است.

در سال 1316 نخستین دوره مرمت غار وراء انجام شد. پس از انقلاب نیز با همیاری مردم نیکوکار جهرم، کار بازپیرایی غار و پیرامون آن توسط کوهنوردان صورت گرفت.

پیشینه تاریخی غار وراء

پیشینه این غار به چهار دوره تاریخی تقسیم می‌شود. دوران باستان تا زمان ساسانیان، دوران ساسانیان تا اسلام، دوران پس از اسلام و دوران معاصر. در دوران باستان تا زمان ساسانیان این غار شامل غار هایی که دارای هفت حوضچه بوده و در بلندای کوه قرار گرفته باشند نیایشگاه مهر هستند. هفت عدد مقدس آیین مهر است. مهرپرستان در هنگام خشکسالی، دعا و نیایش برگزار می‌کرده ‌اند.

 در دوران ساسانیان تا دوران اسلام آثار مجسمه مهر زدوده شده اما مهر به صورت یک فرشته مورد نیایش مردم بوده است و در دوران پس از اسلام تا دوران معاصر نیز این غار با داشتن موقعیت سوق‌الجیشی مناسب و ایمنی کافی و همچنین آب گوارایی که از سقف غار می‌چکد، ( یادآور نیایشگاه چک ‌چک در نزدیکی اردکان یزد) به همراه جانوران و پرندگان شکاری دره مجاور و کشتزارهای دیم، تخته ‌بشکار، محل سکونت کوهی‌ها و عیاران بوده و مزار چند کلانتر پهلوان در نزدیک رودخانه وجود دارد.

در دوران معاصر این غار مورد استفاده شکارچیان بوده که متاسفانه از سوی ایشان آسیب‌هایی به غار وارد شده است. اما در سال 1316 تا 1320 نخستین دوره بازسازی آن آغاز شد وهم اکنون نیز با همیاری مردم نیکوکار جهرم، کار بازسازی غار و پیرامون آن توسط کوهنوردان درحال انجام است.

مسیر رسیدن به غار وراء

این غار در مسیر جهرم - لارستان و در فاصله بسیار کوتاهی از جهرم قرار دارد. پس از طی مسیر کوتاهی از جهرم به سمت لارستان٬در نزدیکی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی جهرم مسیر فرعی قرار دارد که به سمت کوه جهرم امتداد دارد. پس از طی مسیری کوتاه که اکنون آسفالت شده است به جاده خاکی و پس از طی آن به توقفگاه خودروها می‌رسیم. از اینجا پیاده‌ روی آغاز می‌شود. پس از رسیدن به دوراهی، راه سمت راست به سوی غار وراء رفته که پس از حدود یک ‌ساعت کوه ‌پیمایی می‌توان به آن رسید. راه سمت چپ نیز به سوی مناطق، زندون ‌وراء، هفت اودون، خوگونیش، اوقاضی، خرزهره، گلوناربشکار، اوگل‌کو، تخته بشکار می ‌رود. رفتن به این مناطق نیاز به راهنمای آشنا به مسیر دارد.

خاطرنشان می شود: زندون ‌وراء به معنی دیواره‌های بلند و صاف دره تا غار وراء به دیوارهای زندان مانند شده است.هفت اودون به معنی هفت آب‌ دان، هفت چشمه، هفت حوض. در ارتفاعات البرز مرکز مشرف به تهران، در میانه راه پناهگاه پلنگ‌ چال به قله شاه‌ نشین، منطقه ‌ای به نام هفت چشمه یا هفت‌اُودونی (هفت آب ‌دانی) وجود دارد.

خوگونیش ترکیبی ازخواب+گاو+نیش و به معنی محلی که در آن مار، گاو خوابیده را نیش زده است که در آیین مهر برای قربانی نمودن گاو نر، آن را به پهلوی چپ و رو به مشرق می‌خواباندند و سپس با خنجر شاهرگ آن را می‌شکافتند. در مجسمه‌های برجای مانده از مهر، در هنگام قربانی نمودن گاو، مار و کژدم هم به عنوان نمادهای بی‌مرگی، برخی اندام‌های گاو را نیش می‌زنند.

اوقاضی به معنی آب، چشمه قاضی. خرزهره : نوعی گیاه. گلوناربشکار : آبشخوری که پیرامون آن شکار به وفور یافت می‌شود. اوگل ‌کو ترکیبی از آب+گِل+کوی به معنی باریکه‌ ای در کنار آب که مسیری پُر از گِل و تخته بشکار به معنی زمین کشاورزی دیم است.

پایان پیام/