خبرگزاری شبستان:در گزارش قبل به نقش اندلس در انتقال فلسفه به اروپا اشاره شد . در این یادداشت به نحوه برخورد غرب با حلقه انتقال تمدن اسلامی به اروپا اشاره خواهد شد . چنانچه گذشت دو واقعه نظامى و جنگ بزرگ روى داد که سرنوشتساز بود و وضع اروپاى مسیحى را به کلى دگرگونه ساخت و به رشد فرهنگ و علم و فلسفه آن شتاب بسیار بخشید: یکى جنگهاى صلیبى، و دیگرى فتح اندلس. این دو جنگ بهمان اندازه که براى مسلمانان زیانبار بود، براى اروپا سودمند افتاد و به روح و اندیشه و اقتصاد و فرهنگ آنان جان تازه بخشید.
آغازگر جنگهاى صلیبى روشن نیست: گفته مىشود که یک کشیش فرانسوى مردم را به فتح بیت المقدس ترغیب مىنموده « تاریخ قرون وسطى، آلبرماله، ص 248.»، و یا اینکه فقر و درماندگى خوانین و بارونهاى اروپایى و طمع مال و منال و امید یغماى کشورهاى دیگر آنان را به راه جنگ انداخته، یا اینکه پاپ وقت (گرگوار هفتم) براى گسترش قلمرو جغرافیایى و سیاسى خود و تسلط بر مسیحیان شرقى بانى این جنگ شده است؛ « جنگهاى صلیبى، رنه گروسه، ص 22.» و گفته شده که منشأ اصلى آن ژربرت اوریاکى « تاریخ فلسفه قرون وسطى، بىژوان.» دانشمند مسیحى بوده است که در زمان خود در مقام پاپى بوده و به نام پاپ سیلوستر دوم، ریاست مسیحیان را بر عهده داشته است.
ژربرت، دوران طلبگى خود را در اسپانیا گذرانده و به ریاضیات و منطق و اسطرلاب و نجوم و ادبیات عرب آشنایى کامل داشته و با حمایت آتون کتب عربى را براى دوستان خود در اروپا مىفرستاده و سبب تأسیس مدرسه شارتر گردیده و همین بینش و تجربه و اطلاعات سیاسى وى سبب شده که طرح جنگهاى صلیبى را در أوائل قرن 11 یا اواخر قرن 10 م بریزد و کلیسا را به فکر « همان» فتح مناطق اسلامى بیندازند.
در جنگهاى صلیبى که سپاه آن آمیختهاى بود از گروه خوانین و شوالیههاى درمانده، دستههاى بزرگ روستاییان و فقراى گرسنه، غارتگران حرفهاى و کشیشان و راهبان مسیحى و دهها هزار زن و بچه، هریک جداگانه آرزو و هدفى براى خود داشتند.
امرا و فرماندهان و پاپ، زمین و فتوحات و غارت خزاین امراى مسلمین را در سر مىپروراندند و عوام مردم بدنبال در آمد و چپاول و ثروت بودند، « آلبرماله مورخ فرانسوى مىنویسد: رفتن مردم به جنگ مسلمین مانند هجرت اروپاییان به آمریکا و برزیل و آرژانتین است تا ملک و ثروتى بدست آورند. (تاریخ قرون وسطى، ص 250) همچنین: «صلیبیون به هرجا که مىرسیدند آنجا را غارت مىکردند» (ص 252). «صلیبیها مذهبى نبودند و حتى در حمله به قسطنطنیه مسیحیان را قتل عام کردند» (ص 247).» و کشیشان مسیحى مأموریت داشتند تمام کتب علمى و فلسفى و حتى صرف و نحو عربى را که مىیابند به اروپا بفرستند؛ و همین برنامهریزى آگاهانه سبب گردید که هزاران جلد کتابهاى ارسطو و فلوطین و دانشمندان پیش از اسلام یونانى و اسکندرانى همراه کتب ابن سینا و فارابى و فلاسفه و منجمان و پزشکان و ریاضیدانان دیگر که برخى بخط خود مؤلفان بود به اروپا گسیل گردد. (المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة، مقدمهمصحح، ص: 253).
اندلس اسلامى را مسیحیها با آن وضع بسیار فجیع تصرف کردند و آنچنان مسلمین را قتل عام کردند و بر ولىّالنعمهاى خودشان- چون هرچه داشتند از مسلمین داشتند- جنایت کردند که گوستاو لوبون فرانسوىِ مسیحى به حسب منطقه (نمىدانم به حسب اعتقاد هم مسیحى بوده یا نه) مىگوید چنین جنایتى در دنیا بىنظیر است، یعنى جنایت مغول در مشرقزمین نسبت به جنایت مسیحیها در اندلس چیزى نیست؛ و واقعاً هم اینجور است. با یک قساوتى قتلعام کردند که انسان حیرت مىکند که آیا بشر هم اینقدر قسىّالقلب مىشود؟ (مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج25، ص: 268).
آنچنان اختناقى به وجود آوردند که اگر بو مىبردند که فردى مسلمان است( مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج25، ص: 306).
یکى از مراکز تمدن اسلامى از آنها گرفته شد، اینهمه آدم کشته و سوزانیده شد، مسیحیها یکجا سه هزار نفر را سوزاندند و آتش زدند، از یک عده دویست هزار نفرى مسلمان که مىخواستند مهاجرت کنند و خود مسیحیها به آنها اجازه مهاجرت داده بودند صد هزار نفرشان را در بین راه کشتند. .... جنایتى به این عظمت رخ مىدهد و از آن طرف در تمام کتابهایى که از آن زمان تا امروز ایرانیها نوشتهاند- چه عربى و چه فارسى- در هر قسمتى که کتاب نوشتهاند، یک نفر اسم نبرده که چنین حادثهاى بر عالم اسلام وارد شد....( مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج25، ص: 353).
در تاریخ اندلس اسلامى یعنى اسپانیاى فعلى مىخوانیم که نقشهاى که مسیحیان براى تصرّف اندلس و بیرون کشیدن آن از دست مسلمین کشیدند این بود که به صورت دوستى و خدمت، وسائل عیّاشى براى آنها فراهم کردند: باغها و بوستانها وقف ساختن شراب و نوشانیدن مسلمین شد. دختران زیبا و طنّاز در خیابانها به دلربایى و عاشقسازى پرداختند. سرگرمیهاى شهوانى از هر جهت فراهم شد و روح ایمان و جوانمردى مرد. پس از این جریان بود که توانستند مسلمانان را بىدرنگ از دم تیغ بگذرانند.( مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج3، ص: 404).
پینوشت :
1- المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة، مقدمهمصحح
2- مجموعه آثار استاد شهید مطهرى
پایان پیام /
نظر شما