دوران امام کاظم(ع)عصر تکثر و سازماندهی شیعه است

حجت الاسلام دکتر علی عارفی، استاد فقه و حقوق دانشگاه شهید باهنر کرمان، در آستانه فرا رسیدن هفتم صفر، سالروز ولادت امام موسی کاظم(ع)، به خبرنگار شبستان در کرمان، گفت: دوران زندگی آن حضرت از نظر سیاسی و هدایتگری نقطه عطفی در تاریخ تشیع محسوب می شود.

وی با بیان اینکه این دوران، از حساس ترین زمان ها برای شکل گیری شیعه امامیه است، ادامه داد: دوران امامت حضرت که نزدیک سال های 148تا 183 هجری قمری است، مصادف با خلافت چهار خلیفه عباسی؛ منصور، مهدی، هادی و هارون، یعنی حساس ترین برهه سیاسی تاریخ اسلام است.

این استاد دانشگاه ابراز کرد: پس از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) با افول بنی امیه و ظهور بنی عباسی، زمان خلأ قدرت سیاسی خلفای جور است زیرا لایه های حکومت عباسیان سست و بقایای بنی امیه فعال هستند.

وی افزود: در این دوران، خلافت از قدرت سیاسی برخوردار نبود لذا امام صادق و امام کاظم(ع) حداکثر فعالیت های فرهنگی شیعه و احیای اسلام ناب را برنامه ریزی کردند.

دکتر عارفی، به علل و عوامل ایجاد جو اختناق آمیز علیه امام هفتم اشاره کرد و  یادآور شد: پس از شهادت امام صادق(ع) که از نظر فرهنگی و اعتقادی شیعه به اوج خود رسیده و دنیا را متوجه خود کرده بود، خلفا احساس خطر شدید کردند و برای مقابله فرهنگی و اعتقادی و به قول خود صیانت از مکتب خلفا در مقابل مکتب اهل بیت به دو روش متوسل شدند.

وی با اشاره به اتخاذ شیوه ایجابی و سلبی از سوی خلافت، گفت: جنبه ایجابی، تقویت مکتب خلفا و پرورش دانشمندانی برای دفاع از مکتب خلفا است که در این مورد، ابوحنیفه و مالک ابن انس قابل ذکر است.

وی به شیوه سلبی به مبارزه سیاسی و فرهنگی با مکتب اهل بیت اشاره و تصریح کرد: مبارزه سیاسی ایجاد محدودیت برای ائمه است که بر همین اساس، خلفای جور با تحت فشار قراردادن امام صادق و امام کاظم و شاگردان ایشان، حتی به قتل، شکنجه و زندان کردن اقدام کردند.

این استاد فعال فقه و حقوق در توصیف شرایط زمان امام کاظم(ع) به ایجاد فرقه های فراوان انحرافی برای بد جلوه دادن سیمای تشیع در منظر مسلمانان اشاره کرد و گفت: در این مسیر از چهره های شاخصی مانند شاگردان اهل بیت و برخی فرزندان آن حضرت استفاده شده است.

وی اظهارکرد: اگر به رؤسای مذاهبی که در زمان حضرت شکل گرفته توجه شود، می بینید که فاجعه بسیار برای حضرت سنگین و دردناک است، زیرا عبدالله افطح رئیس فرقه فطحیه، برادر حضرت، محمد بن اسماعیل که بنیانگذار فرقه اسماعیلیه است، برادرزاده ایشان و رؤسای مذهب زیدیه عموزادگان آن امام مظلوم بودند که متأسفانه در دام شیطان فرورفته و با امام مخالفت کرده و سعی در معرفی شیعه بدلی به جامعه می کردند.

وی با شگفت انگیز خواندن مدیریت امام کاظم(ع) در چنین شرایطی، گفت: اینکه از دامنه این همه مشکلات نفاقی و سیاسی، ایشان توانست شیعه را به سر حد کمال رسانده و از تحریف نجات دهد، باعث حیرت است.

دکتر عارفی اذعان کرد: صرف نظر از عصمت حضرت، انتصاب الهی ایشان و امامت تکوینی، اینکه آن حضرت به عنوان یک انسان، مدیریت زیبایی انجام داده و مایه شگفتی است که چگونه با آن همه مشکلات شیعه دادند.

وی با بیان اینکه دوران امام کاظم را باید عصر تکثر و یا سازماندهی شیعه نامید، افزود: در شرایطی که فرقه های انحرافی به طور غیر مستقیم، از سوی حکومت حمایت شده و خود را به عنوان شیعه و مدافعان مکتب اهل بیت معرفی می کردند در این جنجال اعتقادی و انحرافی مذهبی، کار امام کاظم(ع) بسیار شگفت انگیز و سخت است.

وی ادامه داد: در چنین شرایطی نحوه سازماندهی شیعه، تفکیک اصیل از غیر اصیل و شناساندن آن به مردم و حفظ مکتب اهل بیت در میان همه انحرافات موجود آنروز و تحویل آن به جهان اسلام توسط امام هفتم(ع)بسیار اعجاب انگیز است.
 

حجت الاسلام عارفی توضیح داد: امام از یک سو تحت فشار شدید حکومت از نظر سیاسی بودند و از سویی دیگر، تحت فشار شدید مذاهب منحرف، به عبارتی هم از طرف دشمنان اهل بیت و هم از طرف به ظاهر دوستان اهل بیت که داعیه احیای مکتب ایشان را داشتند، مخالفت می شدند.

وی با اشاره به اوج اقتدار حکومت عباسی در زمان هارون و نیز اوج دیکتاتوری و استبداد بنی عباس در همین دوران، گفت: در این زمان، امام(ع) در زندان است و ارتباط ظاهری با اصحاب و شیعیان یا به طور کامل قطع و یا بسیار محدود بوده اما با همه این احوال، آن حضرت شیعیان را در سراسر جهان اسلام سازماندهی و برای کلیه بلاد اسلامی نمایندگانی تعیین کردند و به صورت سری با آنان ارتباط داشته و هدایت جامعه اسلامی را از زندان انجام می دادند.

وی در وصف غم انگیز زندانی که امام کاظم(ع)در آن به سر می برد، گفت: زندان بغداد، با 100 هزار زندانی بزرگ ترین زندان در تاریخ بشریت است که حتی تا به امروز نیز مانندی نداشته است.
 

وی افزود: شاید این موضوع غلو آمیز باشد اما تاریخ آن را نقل کرده است زیرا سیطره حکومت عباسیان گسترده و جغرافیای سیاسی بنی عباس، شرق و غرب خاورمیانه را گرفته و همه زندانیان سیاسی و خطرناک را در بغداد جمع می کردند و دور شهر بغداد را دیوار کشیده و بغداد را زندان اعلام کرده بودند.
 

استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی، امامت، فرماندهی و هدایت جامعه آن هم با امکانات محدود آن زمان امری غیر ممکن به نظر می رسد؛ در حالیکه حضرت آن را ممکن کرد و در بعد فرهنگی و اعتقادی در همین زمان و با همین شرایط با دو جریان مهم مکتب خلفا یعنی اشاعره و معتزله مبارزه فرهنگی کرد.

وی بیان کرد: امام کاظم(ع) اعتزال را انحراف نامید و اشاعره را بی شعوری مطرح کرد و عدلیه-شیعه- را اثبات کردند یعنی "الامر بین الامرین" و این نظریه کلامی بود که ستون فقرات دو مکتب عامه را متزلزل و اصول اعتقادات تشیع را اثبات و در زمینه فروع دین نیز هدایتگری کامل و ابلاغ تمام را به جامعه شیعه رساند.
 

وی در تشریح چگونگی هدایت جامعه توسط امام کاظم(ع)، خاطرنشان کرد: آن حضرت با ملاقات های محدود خانوادگی و اصحاب محدودی که فرصت دیدار با امام کاظم (ع) برایشان فراهم می شد و نیز استفاده از افرادی که در بین مخالفین بودند مثل مأموران زندانی و حتی بعضی رؤسای زندان ها(زندان بصره)آنان را آموزش می دادند که این افراد با تأثیرپذیری از امام(ع)در حقیقت رابطان ایشان بودند.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار شبستان مبنی بر چگونگی حفظ نهضت علمی امام باقر و امام صادق(ع)در دوران امام هفتم، خاطرنشان کرد: تا قبل از زندان رفتن حضرت، این دانشگاه اسلامی به قدرت خود ادامه داشت اما پس از آن، گرچه از صورت ظاهری خارج شد اما اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع)به صورت غیر علنی و پراکنده این دانشگاه را نه به صورت مرکز سازمانی با افراد مشخص، اداره می کردند.
 

وی با اشاره به حالات روحی و کرامات امام هفتم، تصریح کرد: از القاب آن حضرت صابر، زاهد، عابد، کاظم و... است که همگی مؤید مراتب معنوی و زهد بالای ان حضرت است به گونه ای که حتی دشمنان حضرت از جمله خود هارون هم به آن اقرار کرده است.
 

وی با نقل جریانی از بازدید هارون از زندانی که امام کاظم(ع)در آن به سر می بردند، افزود: هارون در آنجا، امام کاظم (ع)را از زاهدان بنی هاشم دانست.
 

دکتر عارفی خاطرنشان کرد: تأثیرگذاری معنوی حضرت به اندازه ای است که چندین زندان ایشان را جابه جا کردند زیرا در هر زندانی، زندان بان ها تحت تأثیر قرار گرفته و مرید آن حضرت می شدند، برای همین آخرین زندانبان را یهودی ای به نام سندی بن شاهک که از ایشان تأثیر نگیرد به زندانبانی حضرت گماشتند.
 

وی گفت: دانشمندان بزرگ اهل سنت و ائمه آنان، امام را در کتب تراجم به عنوان زاهد ترین، عالم ترین و باتقواترین آل محمد(ص) معرفی کرده اند.

پایان پیام/