شب قدر فرصتی برای خودسازی انسان

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،لیالی قدر هنگام بزم است و عطا، و زمان عشق است و دعا. شب های قدر، فرصتی است تا انسان به خود آید، قفس تن را بگشاید و روح را در عالمی غیر از عالم حقیر و محدود ماده، در فضایی معطر و نورانی به پرواز درآورد و با نگاهی دیگر و لطیف تر به خود و جهان اطراف بنگرد؛ حجاب جان را به کناری بزند، تا ببیند که کیست و چیست و از کجا می آید و در کجا تمام دارد و به کجا خواهد رفت؟ لیالی قدر، فرصتی است تا آدمی آینده خویش را بشناسد و سرای جاودان خود را با چشم دل ببیند و قبل از این که جسم او به مقام حسرت و ندامت برسد، روح خویش را روانه آن دیار کند و آن مقامات و منازل را بشناسد نماید تا خواب غفلت او را نرباید و چرب و شیرین و زر و زیورِ آن، چشم دلش را کور نکند.

با توجه به فضیلت شب های قدر خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان مصاحبه ای با حجت الاسلام والمسلمین «اکبر ذوبین» کارشناس مذهبی انجام داده است که در ادامه می خوانید.

شب قدر چه شبی است؟ چرا به شب قدر «قدر» می گویند؟

شب قدر یا لیله القدر به معنی شب سرنوشت است اما به معنی شب قدرت، ارزش، تقدیر یا شب اندازه گیری نیز ترجمه می شود. بنا به روایات قرآن کریم اولین بار در شب قدر بر حضرت محمد (ص) نازل شده است. در شب قدر نعمت و رحمت فراوان خدا بر بندگان اش فرود می آید و خداوند متعال در این شب گناهان بندگان اش را آمرزیده و دعایشان را مستجاب می کند. در آیات و روایات آمده است که شب قدر به این دلیل قدر نامیده شده که مقدرات بندگان در تمام سال در این شب تعیین می شود.

درباره عظمت و فضیلت شب قدر توضیح دهید؟

آمرزش گناهان، نزول قرآن، نزول ملائکه، عرضه اعمال بر حجت خدا و قلب رمضان از فضایل شب های قدر محسوب می شود. حضرت محمد (ص) در تفسیر سوره قدر می فرمایند هر کس شب قدر را احیا بدارد و مومن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمام گناهان اش آمرزیده می شود. همچنین امام صادق (ع) می فرمایند از کتاب خدا استفاده می شود که شماره ماه های سال نزد خداوند 12 ماه است و سرآمد ماه ها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان لیله القدر است. در دعای 44 صحیفه سجادیه نیز می خوانیم (عبادت و بندگی در) شبی از شب های آن، آن را برابر با شب های هزار ماه قرار داد و آن را شب قدر نامید.

چه اعمالی برای شب قدر توصیه شده است و بهترین دعای شب قدر چیست؟

روایت های زیادی درباره آداب و اعمال وارد شده در شب قدر وجود دارد و در مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی نیز به آنها اشاره شده است که در هر سه شب قدر قبل از غروب و در آستانه مغرب غسل کنید و مستحب است شب بیست و سوم انسان دو بار غسل انجام دهد، یکی در غروب و یکی قبل از اذان صبح. احیای شب های قدر نیز توصیه شده است؛ قرائت دعاهای متعدد، نمازها و دعاهایی که در این شب وارد شده است؛ همچنین قرائت دعای جوشن کبیر، دعای مجیر نیز در این شب توصیه شده است.

قرائت دو رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره حمد هفت مرتبه توحید خوانده و پس از پایان نماز 70 مرتبه بگوید استغفرالله و اتوب الیه و در ادامه قرآن را باز کرده اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِيهِ وَ فِيهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ؛ خدایا از تو درخواست می کنم به حق کتاب نازل شده ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگت و نام های نیکوترت و آنچه بیم انگیز و امیدبخش است، اینکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهی سپس هر حاجتی که دارد، بخواهد. اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِيهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَيْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ خدایا به حق این قرآن و به حق کسی که آن را بر او فرستادی و به حق هر مومنی که او را در قرآن ستودی و به حق خود بر آنان پس احدی شناساتر از تو به حق تو نیست، سپس 10 مرتبه بگوید بِكَ يَا اللَّهُ(به ذاتت اى خدا)....،و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ (به حق محمّد)....،و ده مرتبه بِعَلِيٍّ  (به حق على)،و ده مرتبه بِفَاطِمَةَ (به حق فاطمه)....،و ده مرتبه بِالْحَسَنِ (به حق حسن)...،و ده مرتبه بِالْحُسَيْنِ (به حق حسين‏).....،و ده مرتبه  بِعَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ (به حق على بن الحسين)....،و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ (به حق محمّد بن على).....،و ده مرتبه  بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (به حق جعفر بن محمّد )......،و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ  (به حق موسى بن جعفر).....،و ده مرتبه بِعَلِيِّ بْنِ مُوسَى (به حق على بن موسى).....،و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ (به حق محمد بن على).....، ده مرتبه  بِعَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ (به حق على بن محمّد )....،و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ (به حق حسين بن على).....،و ده مرتبه  بِالْحُجَّةِ (به حق حجّت).پس هر حاجتی که دارد از خدا بخواهد. همچنین زیارت حضرت سیدالشهدا (ع) نیز در این شب ها توصیه شده است و به جا آوردن 100 رکعت نماز در این شب ها نیز از دیگر اعمالی است که تاکید شده است. قرآن سر گرفتن و احیا نیز در این شب توصیه شده است.

چرا شب قدر دارای این همه فضیلت است؟

با توجه به اینکه قرآن کریم در این ماه نازل شده است و خداوند نیز در قرآن می فرماید انا انزلناه فی لیله القدر، ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. پیامبر گرامی اسلام نیز درباره ماه رمضان و فضیلت شب قدر می فرماید شهر الرمضان سید الشهور و لیله القدر سیدته الیالی، ماه رمضان سرور ماه ها و شب قدر سرور شب ها است. فضیلت شب قدر به خاطر اعتبار اموری است که در این شب رقم می خورد. در احادیث اسلامی هم به صراحت تاکید شده است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی رسد. حضرت محمد (ص) در روایتی فرموده اند شب قدر از موهبت های خدا بر مسلمانان است و هیچ یک از امت های پیشین از این موهبت برخوردار نبوده اند. در بسیاری از احادیث به این ویژگی شب قدر تاکید شده است که تقدیر امور مردم در طول سال در این شب رقم می خورد و سرنوشت یک ساله افراد در آن شب مشخص می شود البته این به آن معنا نیست که انسان در برابر سرنوشت خود بی اختیار باشد بلکه می تواند در سایه دعا و توسل و انجام کارهای شایسته مقدرات حتمی خود را که در شب قدر رقم می خورد، تغییر دهد به طوری که امام محمد باقر (ع) می فرمایند آنچه در آن شب مقدر شده، حتمی است و البته خدا می تواند در آنها آن گونه که بخواهد عمل کند.

همچنین برکات الهی در شب قدر بسیار نزدیک است و رحمت  فضل الهی در شب قدر بر بندگان نازل می شود. در این شب می توانیم در مناجات های خود با خدا قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت را نزد خدا شفیع قرار دهیم، برای همین است که در این شب ها قرآن به سر گرفته و ائمه معصومین را نام می بریم. باید از فرصت طلایی شب های قدر استفاده کنیم چرا که امام محمد باقر (ع) فرموده اند عمل صالح در شب قدر از قبیل نماز و زکات و انواع کارهای خود بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن لیله القدر نباشد.