راه اندازی «نظام وکالت» مهمترین اقدام امام هادی (ع) برای ورود به عصرغیبت بود

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، امام هادی (ع)، دهمین نورافکن از سری روشنایی بخشان مسیرهدایت هستند، مسیرحضور ظاهریشان در این دنیا از15 ذی الحجه سال 212 ق در منطقه ای به نام صریا در نزدیکی مدینه  ازپدر امام جواد(ع) و مادر به نام سمانه مغربیه شروع شده است وتا ماه رجب سال 254ق پس از 20 سال و 9 ماه اقامت در سامرا، در 41 سالگی ختم شده است. (دراین مسیر ان چنان در هدایت مردم کوشید که مشهورترین القابش ، «هادی» گردید زیرا در زمان خود بهترین هدایت کننده مردم به سوی خیر بوده است. کنیه ایشان ابوالحسن ثالث  است ولی  شیعیان به امام هادی و امام حسن عسکری (ع ) امامین عسکریین می گویند زیرا در سامرا در منطقه ای به نام عسکر ساکن بودند.لذا در این خصوص باحجت الاسلام «محمد تقدیری»، معاون امور روحانیون آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

توضیحاتی پیرامون زندگی‌نامه امام هادی(ع) ارائه فرمایید؟

امام هادی (ع)، دهمین نورافکن از سری روشنایی بخشان مسیرهدایت هستند، مسیرحضورظاهریشان  در این دنیا از15 ذی الحجه سال 212 ق در منطقه ای به نام صریا در نزدیکی مدینه  ازپدر امام جواد(ع) و مادر به نام سمانه مغربیه شروع شده است وتا ماه رجب سال 254ق پس از 20 سال و 9 ماه اقامت در سامرا، در 41 سالگی ختم شده است. (دراین مسیر ان چنان در هدایت مردم کوشید که مشهورترین القابش ، «هادی» گردید زیرا در زمان خود بهترین هدایت کننده مردم به سوی خیر بوده است. کنیه ایشان ابوالحسن ثالث  است ولی  شیعیان به امام هادی و امام حسن عسکری (ع ) امامین عسکریین می گویند زیرا در سامرا در منطقه ای به نام عسکر ساکن بودند.

هرچند زمان امامت امام جواد (ع)به امامت رسیدن در سن کم وقبل از بلوغ را شبهه ناک مطرح می کردند اما با امامت امام علی النقی (هادی) در سن 8 سالگی (220قمری ) این شبهه پاسخها داده شده بود ولذا تردید درامامت ایشان کمترشد و به استثناء اندکی، اکثریت امامت ایشان را پذیرفتند، دوران امامت امام دهم شیعیان،33 سال بود که مصادف با خلافت 6 نفرازخلفای عباسی بود، بدلیل اختناق شدیدی که از سوی خلفای عباسی حاکم بود ، ایشان از طریق سازمان وکالت و نامه نگاری با شیعیان در ارتباط بود .

حضرت امام هادی (ع) ازهمسرشان سوسن پنج فرزند داشته است. علمای شیعه از چهار پسر به نام های حسن، محمد، حسین و جعفر برای امام هادی یاد کرده اند. دختری نیز به او نسبت داده شده است،محمد پسر امام هادی (ع ) جوانی آراسته و پرهیزگار بود که یک سال قبل از پدر بزرگوارش فوت کرد وهم اکنون بین کاظمین وسامرا محل زیارت شیعیان است و بسیاری گمان می کردند مقام ولایت به وی منتقل خواهد شد.

آن حضرت یاران واصحابی داشته است که علاوه برشاگردی ونقل روایت ،برخی به وکالت ونیابت یا سفارت از طرف ایشان اقدام می کردند که می توان به شاگرد برجسته ایشان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع) که در شهرری مدفون هستند اشاره کرد،  شمار اصحاب امام هادی(ع) را حدود 190 تن گفته اند. بر اساس رجال شیخ طوسی، تعداد کسانی که از آن حضرت حدیث نقل کرده اند بالغ بر 185 نفر می شود.

امام هادی (ع) از آغاز امامت در مدینه حضور داشتند و به گونه پنهان وتقیه به ارشاد شیعیان ورهبری آنان می پرداختند به طوری که حکومت عباسی از موقعیت ممتاز امام احساس خطر کرده و حضور ایشان در مدینه را به صلاح ندانست و متوکل برای کنترل بیشتر امام علیه السلام تصمیم گرفت ایشان را از مدینه به سامرا منتقل کند.در طول مدت حضور امام (ع) در سامرا هر روز بر عظمت و محبوبیت آن حضرت افزوده می گشت و حتی درباریان عباسی و اهل کتاب هم ناخواسته به امام (ع)احترام گذاشته ودر برابرایشان متواضع و خاشع بودند و سخت محترمش می داشتند.

مهمترین فعالیت های امام هادی (علیه السلام )در دوران زندگیشان شامل چه فعالیت هایی بود؟

بسترسازی  ورود به عصرغیبت با طرح روایات درباره نزدیکی غیبت و بشارت به ولادت حضرت حجت ومخفی بودن ولادت و هشدار این که مبادا مخفی بودن باعث تردید شیعیان گردد؛ و برای آمادگی شیعیان نظام وکالت ونامه نگاری و نمایندگان غیرمستقیم را راه ندازی کردند تا از قبل برای شرایط و تکالیف عصر غیبت و ارتباط غیر مستقیم با امام آمادگی داشته باشند؛لذا سوالات شیعیان را به وکلا ارجاع داده ووکلا را نیز نسبت به پرسش های شیعیان نسبت به انحرافات وشبهات  ان روز  توجیه می کردند .

گروه های فکری مانند غالیان یعنی کسانی که  مبارزه با انحرافات  را بر مبنایی نادرست، امامان معصوم علیه السلام را تا مقام خدایی (نعوذبالله) بالا می بردند. امام هادی (ع)همانند امامان قبلی آنان را از گروه شیعه نمی دانست و غالیان را افرادی مشرک و کافر معرفی می فرمود و بیزاری خویش را از آنان به صورت آشکار اعلام می نمود وگروه صوفیان بودند که معمولاً با کناره گیری از دنیا، به شکل ریاکارانه در مقابل امام هادی علیه السلام می ایستادند. امام هادی علیه السلام شیعیان را از نزدیک شدن و هم نشینی با آنان و ورود به جلسه هایشان به شدت برحذر می داشت و آنان را هم نشینان شیطان و نابود کنندة پایه های دین و پیروان این گروه را نادانان می دانست و کسانی را که به آنها گرایش پیدا می کردند، احمق معرفی می فرمود.

تبیین مقام شامخ امامت از طریق زیارت غدیریه و زیارت جامعه

چه قیام‌ها و شورش‌هایی در زمان امامت امام هادی(ع) اتفاق افتاد؟

دوران امامت امام هادی(ع) با حکومت چندین خلیفه عباسی همزمان بود، و هرج و مرج گرایی دولتمردان عباسی موجب تنش هایی در جامعه ان روز مانند  برخوردهای اعتقادی، مناقشه‌های علمی، تبعیض‌های قومی، فشارهای اقتصادی و سیاسی گردید . ودر نتیجه اعتراضات اجتماعی با انگیزه های مختلف ایجاد گردید، برخی با انگیزه های دینی خواستاراصلاح روش حکومت به شیوه دینی  و«نهضت» بودند که ازطرف علویان ایجاد شد  وبرخی با انگیزه های سیاسی،اقتصادی وقومی واهداف قدرت طلبانه  به گونه «شورش» وقیام وفتنه  بودند .

نهضت ها :

علویان

اعتقاد شیعه مبنی بر حقانیت خلافت خاندان پیامبر اکرم(ص)، عامل احیای حرکت انقلابی علویان و شیعیان بر ضد حاکمیت و بازتابی روشن از سیاست‌ها و برنامه‌های سرکوب‌گرانه عباسیان بود. روحیه تسلیم‌ناپذیری علویان در برابر ستم از یک سو و فشار بیش از حد عباسیان بر شیعیان و نسل کشی آنها از سوی دیگر، چهره‌های برجسته و ممتاز علوی را بر آن داشت تا برای احقاق حق امامان خود و پایان دادن بر اعمال ننگین دستگاه ظلم، دست به قیام بزنند.

قیام یحیی بن عمر طالبی:

او در دوران خفقان خلافت متوکل قیام خود را در خراسان آغاز کرد و متوکل، عبداللّه بن طاهر، را مأمور سرکوب او کرد. او پس از مدتی دستگیر شد و پس از ضرب و جرح فراوان در زندان «فتح بن خاقان» زندانی گردید. سالیانی بعد، در زمان مستعین عباسی از زندان آزاد شد و به بغداد رفت و دوباره پرچم قیام را با شعار «الرضا من آل محمد(ص)» برافراشت  ودرسال ۲۵۰ هجری قمری در کوفه قیام و ظهور نمود مردم کوفه را نیز به یاری خود برانگیخت،امیر بغداد، محمد بن عبداللّه بن طاهر، به رویارویی با او برخاست. سرانجام یحیی پس از مقاومت بسیار شکست خورد و به شهادت رسید و دسته‌ای از افراد او اسیر شدند.

قیام حسن بن زید:

او از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) بود. مورّخان اسلامی قیام وی را سال ۲۵۰ هجری و در ناحیه طبرستان ضبط کرده‌اند. او توانست در این ناحیه افراد بسیاری را برای پیوستن به قیام خود دعوت کند. قیام او نزدیک به بیست سال طول کشید. او توانست ناحیه طبرستان را در اختیار خود بگیرد و سرزمین‌های دیگری مانند ری را نیز از سلطه عباسیان بیرون آورد.

قیام اسماعیل بن یوسف:

اسماعیل بن یوسف بن ابراهیم بن عبد الله بن حسن بن حسن ابن على بن ابی‌طالب(ع) در سال ۲۵۱ هجری در مکه دست به قیام زد و با امیر مکه (جعفر بن فضل) به مقابله برخاست. او توانست قدرت را در این شهر به دست بگیرد و به خزانه‌داری شهر و نیز آنچه در کعبه نگهداری می‌شد، دست یابد. اسماعیل بن یوسف پس از قیام خود، حکمران مکه را همراه هوادارانش بیرون راند و بسیاری از آنان را کشت. پس از آن به سوی مدینه لشکر کشید و آن‌جا را نیز به تصرف خود در آورد و دوباره به مکه بازگشت. شهر مکه در محاصره اقتصادی قرار گرفت تا جایی که مردم از تشنگی و گرسنگی تلف می‌شدند و لشگریان معتز با آنان وارد جنگ شدند که جنگ آنها در روز عرفه بود. هزار و صد حاجی در خون خود غلتیدند و در آن سال، کسی در عرفات توقف نکرد.

آشوبها :

حرکت بابک خرمدین

خطرناک‌ترین حرکتی که در دوران امام هادی(ع) رُخ داد فرقه بابکیه که طرفداربابک خرمدین بودند وخود را ازنسل ابومسلم خراسانی می دانستند او توانست همه بخشهای آذربایجان را به هم پیونددهد وعاقبت به دست افشین از فرماندهان معتصم درسال220 هجری قمری سرکوب شد وسپس دستگیرونزد معتصم فرستاده شد وبه قتل رسید.

حرکت مازیار

هنوز حکومت عباسی از آشوب‌هایی که بابک برانگیخته بود، رهایی نیافته بود که با حرکت فرد ایرانی دیگری به نام  «مازیار»که  اهل طبرستان و سالار قلعه طبرستان بود روبرو گردید . او وطن خود را عرصه فعالیت‌های انقلابی خصمانه با حکومت قرار داد.مازیار از دشمنی میان «طاهریان» و «افشین» بهره جست و افشین، را به سرپیچی از فرمان حکومت تشویق کرد تا خطر سرکوب او را از خود دور کند،خلیفه که از اهداف این شورش آگاه شده بود، شورش را سرکوب و مازیار را دستگیر کرد و او را آن قدر تازیانه زد که مُرد.

آشوب در بغداد

بغداد در سال ۲۵۱ هجری طعمه تاخت و تاز معتز و مستعین بر سر قدرت گردید.ودچار آشوب‌هایی شد که ماه‌ها به طول انجامید و گروه بسیاری از مردم کشته و خانه‌هایشان ویران شد. در سال بعد، شورشی دیگر علیه «محمد بن عبداللّه بن طاهر»، والی بغداد صورت گرفت.

حرکت کولی ها

آنان در دوران خلافت معتصم توانسته بودند بر راه بصره که شریان اقتصادی خلافت به شمار می رفت، تسلط یابند و وابستگان حکومت را تهدید کنند. آنان جلو کشتی های تجاری را می گرفتند و مانع رسیدن کمک به بغداد می شدند.